https://sputnik-georgia.com/20220219/seuzlia-tu-ara-dsts-cstosi-oleqtiuri-damkvirveblis-statusis-mireba-264590348.html
შეუძლია თუ არა დსთ-ს CSTO-ში კოლექტიური დამკვირვებლის სტატუსის მიღება - საექსპერტო დასკვნა
შეუძლია თუ არა დსთ-ს CSTO-ში კოლექტიური დამკვირვებლის სტატუსის მიღება - საექსპერტო დასკვნა
Sputnik საქართველო
ივან ზუევი, Sputnik 19.02.2022-ს, Sputnik საქართველო
2022-02-19T14:14+0400
2022-02-19T14:14+0400
2022-02-19T14:14+0400
ანალიტიკა
მოსაზრება
მიმოხილვები
პოლიტიკა
დსთ
https://cdnn1.img.sputnik-georgia.com/img/07e6/02/12/264578901_38:0:1000:541_1920x0_80_0_0_94822af91cf2c8a9e148f9e3fa5c588b.jpg
ივან ზუევი, Sputnikდსთ-ის ქვეყნები კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციაში (CSTO) კოლექტიური დამკვირვებლის სტატუსის მოპოვების შესაძლებლობას განიხილავენ. ეს საკითხი მიმდინარე კვირაში მინსკში დსთ-ის ქვეყნების მუდმივმოქმედი სრულუფლებიანი წარმომადგენელთა საბჭოს სხდომაზე განიხილეს, განაცხადა თანამეგობრობის აღმასრულებელი კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილემ ლეონიდ ანფიმოვმა.ვინ შედის დსთ-სა და CSTO-შიამ დროისთვის დსთ-ში შედის აზერბაიჯანი, სომხეთი, ბელორუსია, ყაზახეთი, ყირგიზეთი, მოლდოვა, რუსეთი, ტაჯიკეთი, უზბეკეთი, უკრაინა. ამ უკანასკნელმა ფაქტობრივად შეზღუდა თანამეგობრობის პროექტებში მონაწილეობა და გამოვიდა დსთ-ის რიგი შეთანხმებებიდან, ხოლო 2018 წლის აგვისტოში დახურა წარმომადგენლობა დსთ-ის ნორმატიულ ორგანოებში. მაგრამ დე იურე უკრაინა კვლავ რჩება ორგანიზაციის ნაწილად. 2005 წლიდან თურქმენეთი გახდა თანამეგობრობის ასოცირებული დამკვირვებელი წევრი — ქვეყანამ ითხოვა სპეციალური სტატუსი, რაც გულისხმობდა მის ნეიტრალიტეტს (თურქმენეთი იყო თანამეგობრობის დამფუძნებელთა შორის 1991 წელს).CSTO შედგება სომხეთის, ბელორუსიის, ყაზახეთის, ყირგიზეთის, რუსეთისა და ტაჯიკეთისგან. თავის დროზე CSTO დატოვეს უზბეკეთმა და აზერბაიჯანმა, ასევე საქართველომ, რომელიც ასევე გავიდა დსთ-დანაც.ანუ ახლა თანამეგობრობის წევრი ქვეყნები, რომლებიც არ შედიან სამხედრო-პოლიტიკურ CSTO-ში, ესენია: აზერბაიჯანი, მოლდოვა, უკრაინა და უზბეკეთი. მოლდოვასა და უკრაინის ამჟამინდელი ხელისუფლების პროდასავლური ორიენტაციისა და დსთ-ში ამ უკანასკნელის გაურკვეველი სტატუსის გათვალისწინებით, აშკარაა, რომ CSTO-ში ნებისმიერი გაწევრიანების იდეა უკიდურესად რთული საკითხია.დსთ-ში CSTO-ში დამკვირვებლის კოლექტიური სტატუსის შესახებ ინიციატივის განხილვა ჯერჯერობით დახურულ კარს მიღმა მიმდინარეობს. და ეს გასაგებია, რადგან ქვეყნების პოზიციები მკვეთრად განსხვავდება რიგ საკითხებში, ამბობს ტაშკენტის კვლევითი ინიციატივების ცენტრის დირექტორი, პოლიტოლოგი ბახტიორ ერგაშევი.როგორ მიიღება დამკვირვებლის სტატუსი CSTO-ში და რას იძლევა ისდებულება დამკვირვებლის სტატუსის შესახებ CSTO-ში ვარაუდობს, რომ მისი მიღება შეუძლიათ სახელმწიფოებს ან საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან ორგანიზაციის ფუნქციონირების წესებისა და გამოცდილების შესწავლით, მის პრაქტიკულ საქმიანობაში მონაწილეობის ვალდებულების აღების გარეშე.ამასთან კანდიდატმა ორგანიზაციამ თავად უნდა იმუშაოს ექსკლუზიურად გაეროს წესდების, ჰელსინკის დასკვნითი აქტის, გაეროს უშიშროების საბჭოს გადაწყვეტილებების ფარგლებში, ასევე მხარი დაუჭიროს საერთაშორისო სამართლის პრიმატს და მონაწილეობა მიიღოს ტერიტორიული, ეთნიკური დავების გადაწყვეტაში მხოლოდ მშვიდობიანი გზით. ამასთან კანდიდატი ორგანიზაციის ეს მუშაობა არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს CSTO-ს მიერ მიღებულ დოკუმენტებს.თუ დსთ წარადგენს განაცხადს დამკვირვებლის სტატუსისთვის, გადაწყვეტილებას მიიღებს CSTO-ს კოლექტიური უშიშროების საბჭო თავდაცვის მინისტრების საბჭოსთან, უშიშროების საბჭოების მდივნების კომიტეტთან კონსულტაციების შემდეგ.დამკვირვებლის სტატუსიდსთ-ს მისცემს უფლებას, მონაწილეობა მიიღოს CSTO-ს ღონისძიებებში, ასევე გაიაროს კონსულტაციები სხვადასხვა საკითხებზე ორგანიზაციის მმართველ ორგანოებთან და მონაწილე ქვეყნებთან. ამავდროულად დამკვირვებელი იღებს ვალდებულებას, თავი შეიკავოს ნებისმიერი ქმედებებისგან და გამოსვლებისაგან, რომლებმაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს CSTO-ს ან მონაწილე ქვეყნების ინტერესებს.რატომ სჭირდება დსთ-ს დამკვირვებლის სტატუსი - ექსპერტის შეფასებადსთ-სა და CSTO-ს პლატფორმებზე დიალოგის გააქტიურება მსოფლიო პოლიტიკაში გლობალური პროცესების შედეგია, მიიჩნევს ბახტიორ ერგაშევი. მისი აზრით, აზიის რეგიონსა და ახლო აღმოსავლეთში უსაფრთხოების ვაკუუმი გაჩნდა, რომელიც სწრაფად ივსება. ყაზახეთისა და ავღანეთის კრიზისმა აჩვენა, რომ უნიპოლარული სამყაროს ძველი რეცეპტები რეალობას არაადეკვატურია.„ავღანეთიდან აშშ-ს გასვლის შემდეგ ურთიერთშეკავებისა და საპირწონეების სისტემა დაინგრა. შეიძლება ვისაუბროთ მაკრორეგიონში უსაფრთხოების ნაკლებობაზე, გარკვეულ ვაკუუმზე. ვაკუუმი არ შეიძლება არსებობდეს, ის უნდა ივსებოდეს და ივსება კიდეც. ძალიან აქტიურად ყალიბდება რეგიონული და მაკრორეგიონული უსაფრთხოების კონტურები, როცა ამერიკული ფაქტორი თითქმის არ არსებობს და თავს იჩენს ძალაუფლების სხვა რეგიონალური ცენტრების, კერძოდ რუსეთისა და ჩინეთის ფაქტორი“, — ამბობსბახტიორ ერგაშევი.დამკვირვებლის სტატუსიCSTO-ში, მით უმეტეს საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრის სახით, არ ნიშნავს ორგანიზაციაში ავტომატურ გაწევრიანებას, ამბობს ბელორუსი პოლიტოლოგი ალექსეი ძერმანტი.„კოლექტიური მეთვალყურეობა ნამდვილად არის ორგანიზაციებს შორის ურთიერთქმედების ახალი ფორმა. და აქ მნიშვნელოვანია, იქნება თუ არა დსთ-ის ქვეყნების კონსენსუსის გადაწყვეტილება, იმის გაგებით, რომ ეს არ ნიშნავს ავტომატურ წევრობას ან სახელმწიფოთა სტატუსში კარდინალურ ცვლილებებს. და მეორეც, აუცილებელია შეფასდეს, რას აძლევს ეს დსთ-ის მონაწილეებსა და წევრ ქვეყნებს. მაგრამ მთლიანობაში არაფერი უჩვეულო შემოთავაზებული არ ყოფილა, ახალ ველოსიპედს არავინ იგონებს. ჩვენ ვიცით, რომ ევროკავშირი ან ეუთო, მაგალითად, დამკვირვებლების სახით იმყოფებიან ბევრ ინსტიტუციებში“, — ამბობს ალექსეიძერმანტი.აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტთან არსებული პოლიტიკური კვლევების ცენტრის დირექტორი ფარჰად მამედოვი თვლის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ აზერბაიჯანი აფასებს თავისნეიტრალურ სტატუსს, ქვეყანა იმყოფება სიტუაციაში, როდესაც საჭიროა საგარეო პოლიტიკაში მიდგომების განახლება.—აზერბაიჯანი არის წევრი და თავმჯდომარეობს მიუერთებლობის მოძრაობას. ეს არის იმ ქვეყნების მოძრაობა, რომლებიც არ თანხმდებიან, იყვნენ კონკრეტული სამხედრო ბლოკის ნაწილი. ამავდროულად აზერბაიჯანს აქვს მჭიდრო ურთიერთობა და სამხედრო-ტექნიკური თანამშრომლობაCSTO-სა და ნატოს ქვეყნებთან. მაგრამ აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ44-დღიანი ომის შემდეგ ახალი რეალობები ჩამოყალიბდა. მათ შესაბამისად, აზერბაიჯანს შეუძლია ისეთი ნაბიჯების გადადგმა, რაც ომამდე არ შეიძლებოდა ყოფილიყო.რედაქცია პასუხს არ აგებს მასალაში გამოთქმულ მოსაზრებებზე
https://sputnik-georgia.com/20211230/2021-wlis-mtavari-samxedro-politikuri-movlenebi-263278393.html
https://sputnik-georgia.com/20220112/rusetis-mezoblebi-dasavletis-dartymis-qves-arian-263563653.html
https://sputnik-georgia.com/20210519/ruseti-navTobbazridan-gadis-251767735.html
Sputnik საქართველო
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Sputnik საქართველო
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
ახალი ამბები
ka_KA
Sputnik საქართველო
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik საქართველო
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
ანალიტიკა, მოსაზრება, მიმოხილვები, პოლიტიკა, დსთ
ანალიტიკა, მოსაზრება, მიმოხილვები, პოლიტიკა, დსთ
დსთ-ის ქვეყნები კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციაში (CSTO) კოლექტიური დამკვირვებლის სტატუსის მოპოვების შესაძლებლობას განიხილავენ. ეს საკითხი მიმდინარე კვირაში მინსკში დსთ-ის ქვეყნების მუდმივმოქმედი სრულუფლებიანი წარმომადგენელთა საბჭოს სხდომაზე განიხილეს, განაცხადა თანამეგობრობის აღმასრულებელი კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილემ ლეონიდ ანფიმოვმა.
ვინ შედის დსთ-სა და CSTO-ში
ამ დროისთვის დსთ-ში შედის აზერბაიჯანი, სომხეთი, ბელორუსია, ყაზახეთი, ყირგიზეთი, მოლდოვა, რუსეთი, ტაჯიკეთი, უზბეკეთი, უკრაინა. ამ უკანასკნელმა ფაქტობრივად შეზღუდა თანამეგობრობის პროექტებში მონაწილეობა და გამოვიდა დსთ-ის რიგი შეთანხმებებიდან, ხოლო 2018 წლის აგვისტოში დახურა წარმომადგენლობა დსთ-ის ნორმატიულ ორგანოებში. მაგრამ დე იურე უკრაინა კვლავ რჩება ორგანიზაციის ნაწილად. 2005 წლიდან თურქმენეთი გახდა თანამეგობრობის ასოცირებული დამკვირვებელი წევრი — ქვეყანამ ითხოვა სპეციალური სტატუსი, რაც გულისხმობდა მის ნეიტრალიტეტს (თურქმენეთი იყო თანამეგობრობის დამფუძნებელთა შორის 1991 წელს).
CSTO შედგება სომხეთის, ბელორუსიის, ყაზახეთის, ყირგიზეთის, რუსეთისა და ტაჯიკეთისგან. თავის დროზე CSTO დატოვეს უზბეკეთმა და აზერბაიჯანმა, ასევე საქართველომ, რომელიც ასევე გავიდა დსთ-დანაც.
ანუ ახლა თანამეგობრობის წევრი ქვეყნები, რომლებიც არ შედიან სამხედრო-პოლიტიკურ CSTO-ში, ესენია: აზერბაიჯანი, მოლდოვა, უკრაინა და უზბეკეთი. მოლდოვასა და უკრაინის ამჟამინდელი ხელისუფლების პროდასავლური ორიენტაციისა და დსთ-ში ამ უკანასკნელის გაურკვეველი სტატუსის გათვალისწინებით, აშკარაა, რომ CSTO-ში ნებისმიერი გაწევრიანების იდეა უკიდურესად რთული საკითხია.
დსთ-ში CSTO-ში დამკვირვებლის კოლექტიური სტატუსის შესახებ ინიციატივის განხილვა ჯერჯერობით დახურულ კარს მიღმა მიმდინარეობს. და ეს გასაგებია, რადგან ქვეყნების პოზიციები მკვეთრად განსხვავდება რიგ საკითხებში, ამბობს ტაშკენტის კვლევითი ინიციატივების ცენტრის დირექტორი, პოლიტოლოგი ბახტიორ ერგაშევი.
როგორ მიიღება დამკვირვებლის სტატუსი CSTO-ში და რას იძლევა ის
დებულება დამკვირვებლის სტატუსის შესახებ CSTO-ში ვარაუდობს, რომ მისი მიღება შეუძლიათ სახელმწიფოებს ან საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან ორგანიზაციის ფუნქციონირების წესებისა და გამოცდილების შესწავლით, მის პრაქტიკულ საქმიანობაში მონაწილეობის ვალდებულების აღების გარეშე.
ამასთან კანდიდატმა ორგანიზაციამ თავად უნდა იმუშაოს ექსკლუზიურად გაეროს წესდების, ჰელსინკის დასკვნითი აქტის, გაეროს უშიშროების საბჭოს გადაწყვეტილებების ფარგლებში, ასევე მხარი დაუჭიროს საერთაშორისო სამართლის პრიმატს და მონაწილეობა მიიღოს ტერიტორიული, ეთნიკური დავების გადაწყვეტაში მხოლოდ მშვიდობიანი გზით. ამასთან კანდიდატი ორგანიზაციის ეს მუშაობა არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს CSTO-ს მიერ მიღებულ დოკუმენტებს.
თუ დსთ წარადგენს განაცხადს დამკვირვებლის სტატუსისთვის, გადაწყვეტილებას მიიღებს CSTO-ს კოლექტიური უშიშროების საბჭო თავდაცვის მინისტრების საბჭოსთან, უშიშროების საბჭოების მდივნების კომიტეტთან კონსულტაციების შემდეგ.
დამკვირვებლის სტატუსიდსთ-ს მისცემს უფლებას, მონაწილეობა მიიღოს CSTO-ს ღონისძიებებში, ასევე გაიაროს კონსულტაციები სხვადასხვა საკითხებზე ორგანიზაციის მმართველ ორგანოებთან და მონაწილე ქვეყნებთან. ამავდროულად დამკვირვებელი იღებს ვალდებულებას, თავი შეიკავოს ნებისმიერი ქმედებებისგან და გამოსვლებისაგან, რომლებმაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს CSTO-ს ან მონაწილე ქვეყნების ინტერესებს.
რატომ სჭირდება დსთ-ს დამკვირვებლის სტატუსი - ექსპერტის შეფასება
დსთ-სა და CSTO-ს პლატფორმებზე დიალოგის გააქტიურება მსოფლიო პოლიტიკაში გლობალური პროცესების შედეგია, მიიჩნევს ბახტიორ ერგაშევი. მისი აზრით, აზიის რეგიონსა და ახლო აღმოსავლეთში უსაფრთხოების ვაკუუმი გაჩნდა, რომელიც სწრაფად ივსება. ყაზახეთისა და ავღანეთის კრიზისმა აჩვენა, რომ უნიპოლარული სამყაროს ძველი რეცეპტები რეალობას არაადეკვატურია.
„ავღანეთიდან აშშ-ს გასვლის შემდეგ ურთიერთშეკავებისა და საპირწონეების სისტემა დაინგრა. შეიძლება ვისაუბროთ მაკრორეგიონში უსაფრთხოების ნაკლებობაზე, გარკვეულ ვაკუუმზე. ვაკუუმი არ შეიძლება არსებობდეს, ის უნდა ივსებოდეს და ივსება კიდეც. ძალიან აქტიურად ყალიბდება რეგიონული და მაკრორეგიონული უსაფრთხოების კონტურები, როცა ამერიკული ფაქტორი თითქმის არ არსებობს და თავს იჩენს ძალაუფლების სხვა რეგიონალური ცენტრების, კერძოდ რუსეთისა და ჩინეთის ფაქტორი“, — ამბობსბახტიორ ერგაშევი.
დამკვირვებლის სტატუსიCSTO-ში, მით უმეტეს საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრის სახით, არ ნიშნავს ორგანიზაციაში ავტომატურ გაწევრიანებას, ამბობს ბელორუსი პოლიტოლოგი ალექსეი ძერმანტი.
„კოლექტიური მეთვალყურეობა ნამდვილად არის ორგანიზაციებს შორის ურთიერთქმედების ახალი ფორმა. და აქ მნიშვნელოვანია, იქნება თუ არა დსთ-ის ქვეყნების კონსენსუსის გადაწყვეტილება, იმის გაგებით, რომ ეს არ ნიშნავს ავტომატურ წევრობას ან სახელმწიფოთა სტატუსში კარდინალურ ცვლილებებს. და მეორეც, აუცილებელია შეფასდეს, რას აძლევს ეს დსთ-ის მონაწილეებსა და წევრ ქვეყნებს. მაგრამ მთლიანობაში არაფერი უჩვეულო შემოთავაზებული არ ყოფილა, ახალ ველოსიპედს არავინ იგონებს. ჩვენ ვიცით, რომ ევროკავშირი ან ეუთო, მაგალითად, დამკვირვებლების სახით იმყოფებიან ბევრ ინსტიტუციებში“, — ამბობს ალექსეიძერმანტი.
აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტთან არსებული პოლიტიკური კვლევების ცენტრის დირექტორი ფარჰად მამედოვი თვლის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ აზერბაიჯანი აფასებს თავისნეიტრალურ სტატუსს, ქვეყანა იმყოფება სიტუაციაში, როდესაც საჭიროა საგარეო პოლიტიკაში მიდგომების განახლება.
—აზერბაიჯანი არის წევრი და თავმჯდომარეობს მიუერთებლობის მოძრაობას. ეს არის იმ ქვეყნების მოძრაობა, რომლებიც არ თანხმდებიან, იყვნენ კონკრეტული სამხედრო ბლოკის ნაწილი. ამავდროულად აზერბაიჯანს აქვს მჭიდრო ურთიერთობა და სამხედრო-ტექნიკური თანამშრომლობაCSTO-სა და ნატოს ქვეყნებთან. მაგრამ აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ44-დღიანი ომის შემდეგ ახალი რეალობები ჩამოყალიბდა. მათ შესაბამისად, აზერბაიჯანს შეუძლია ისეთი ნაბიჯების გადადგმა, რაც ომამდე არ შეიძლებოდა ყოფილიყო.
რედაქცია პასუხს არ აგებს მასალაში გამოთქმულ მოსაზრებებზე
