ნატალია დემბინსკაია
მათი წილი რეზერვებში ამ დროისათვის ერთ პროცენტზე ოდნავ მეტია. რისთვის დასჭირდა ამერიკული ობლიგაციები ახლა რუსეთს?
აშშ–ის ფინანსთა სამინისტროს მონაცემებით, რუსეთს ამ დროისათვის 6,011 მლრდ–ს სახელმწიფო ობლიგაციები აქვს: 1,2 მილიარდი დოლარისა გრძელვადიანი და 4,8 მილიარდისა — მოკლევადიანი. დეკემბერში ეს მარაგი კიდევ ერთი მილიარდით შეივსო.
ამ ქაღალდების რეალიზებით აშშ საბიუჯეტო დეფიციტსა და სხვახარჯებს ფარავს. ამერიკული სახელმწიფო ვალი თითქმის 28 ტრილიონს აღწევს. 2010-2013 წლებში რუსული ინვესტიციები 170 მილიარდს აჭარბებდა. მოსკოვი ტრეჟერისების უმსხვილეს მფლობელთა რიცხვში შედიოდა. მაგრამ მას შემდეგ, რაც 2014 წელს ვაშინგტონმა სანქციები დაუწესა, რუსეთმა მათი თავიდან მოშორება დაიწყო.
2018 წელს ცენტრობანკმა მასშტაბური გაყიდვები მოაწყო, შეამცირა რა აშშ–ის ობლიგაციების პორტფელი ერთბაშად ორჯერ. ამერიკული ქაღალდების წილი საერტაშორისო რეზერვებში მინიმუმდე დავიდა. გამოთავისუფლებული სახსრები ცენტრობანკმა ოქროში, ასევე ევროსა და იუანში გადაიტანა.
დივერსიფიკაცია
ამერიკული სახელმწიფო ვალი საჯაროდ ფასაიანი ქაღალდებითაა წარმოდგენილი, რომლებსაც აშშ–ის ფინანსთა სამინისტრო უშვებს. ვექსილებისა და სახელმწიფო ობლიგაციების შეძენა ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს, ცლკეული შტატებისა და სახელმწიფოების ხელისუფლებებებს შეუძლიათ. ამ ქაღალდებიდან მოგება მცირეა — დაახლოებით 2,5–3%. მაგრამ ევროპული და იაპონური ვალებს შემოსავლიანობა პრაქტიკულად ნულოვანია და უარყოფითიც კი.
მაგრამ საქმე სხვა რამაა: აშშ–ის სახელმწიფო ობლიგაციები ერთ–ერთ ყველაზე მაღალფულად და ლიკვიდურ ინსტრუმენტებად მიიჩნევა მსოშლიოში. მათი ყიდვაც და გაყიდვაც ადვილია.
„დროებით თავისუფალი სახსრების აშშ–ის სახელმწიფო ვაში ჩადება მომგებიანია. წლიური 0რი–სამი პროცენტი საკმაოდ დიდი თანხაა, როცა საუბარი მილიარდებზე მიდის. ამ შემტხვევაში პოლიტიკა არ უნდა ახდენდეს გავლენას ეკონომიკურ გადაწყვეტილებებზე“, — მიაცნია სახელმ წიფო დუმის ფინანსური ბაზრის კომიტეტის წევრ დმიტრი სკრივანოვს.
ამგვარად, ტრეჟერისების მოცულობის გაზრდით, მოსკოვმა ტექნიკურად მონიშნა თავისი არსებობა ბაზარზე. ეს საჭიროა საერთაშორისო რეზერვების დივერსიფიკაციისთვისაც. ახლა რუსეთს 590 მილიარდი დოლარი აქვს, საიდანაც ექვსი მილიარდი აშშ–ის სახელმწიფო ვალშია ჩადებული. ანალიტიკოსები განმარტავენ: მოსკოვი ზოგადმსოფლიო ტენდენციებს მისდევს. დოლარზე მოთხოვნა იზრდება, ვინაიდან ეს ვალუტა ყველაზე მდგრადია ინფლანციისა და ცვალებადობის მიმართ.
„მილიარდი დოლარი საკმაოდ დიდი თანხაა. მისი ჩადება აქტივების მეტად შეზღუდულ ნაკრებშია შესაძლებელი. ოქრო გადახურებულია, ევროსა და იუანზე კი რეზერვების ისედაც დიდი წილი მოდის. ამერიკული სახელმწიფო ობლიგაციის შეძენა — ეს დივერსიფიკაციის ელემენტია“, — აზუსტებს ექსპერტი ვიტალი მანკევიჩი.
ჩინური ვარიანტი
დეკემბრის ბოლოს მონაცემებით, აშშ–ის ფასიანი ქაღლდების უმსხვილესი მფლობელი არია იაპონია — 1,2 ტრილიონი დოლარი. მანამდე ჩინეთი ლიდერობდა, მაგრამ ახლა პეკინი ,ეორე ადგილზეა 1,06 ტრილიონი დოლარით. მესამე ადგილზე დიდი ბრიტანეთია 428,9 მილიარდით.
სავაჭრო ომის გამო ჩინელებმა გეგმაზომიერად დაიწყეს ამერიკული ქაღალდების თავიდან მოშორება და 200 მილიარდზე მეტით შემაცირეს ინვესტიციები. თუმცა ის, რაც აქვთ, ვაშინგტონზე ზეწოლის მძლავრი ბერკეტია.
კონფლიქტი გრძელდება და ეს შიშებს ამძაფრებს: ერთიც აშშ–ის ეკონომიკის რიგით მეორე უცხოელმა კრედიტორმა ტრეჟერისების მასშტაბური გაყიდვა დაიწყოს. შედეგები კატასტროფული იქნება. ამ ქაღალდების მასიური გაყიდვა ბაზარზე პანიკას გამოიწვევს.
მაგრამ ეს თავად ჩინეთს არ აწყობს. ჯერ პირველი, რომ მოკლე ვადაში 100–200 მილიარდის ობლიგაციების რეალიზება გარდაუვლად ჩამოშლის მათ ფასებს — შედეგად თავად ჩინეთის შიდა აქტივებისა და რეზერვების ღირებულება მნიშვნელოვნად შემცირდება, ისევე როგორც გაიაფებული ტრეჟერისების გაყიდვიდან მიღებული თანხებიც.
და მეორეც: ამას დაემატება ისიც, რომ დოლარი ჩამოიშლება, ეს კი პეკინს არაფერში სჭირდება — ამერიკული ვალუტის დასუსტება ჩინურ ექსპორტს გააძვირებს.
ოქროს მარაგი
უკვე რამდენიმე წელია, რაც რუსეთის ცენტრობანკი ფსონს ოქროზე დებს და დოლარს თავიდან იცილებს. 2020 წელს ძვირფასი ლითონების წილი რეზერვებში ამერიკული ვალუტის წილს აჭარბებდა, თებერვლისთვის კი მონეტარული ოქროს ღირებულებამ 136,7 მილიარდს მიაღწია. ერთ წლის განმავლობაში ქვეყნის ოქროს მარაგი თითქმის 28 ტონით გაიზარდა.
ძვირფასი ლითონები — უნივერსალური ფულადი ეკვივალენტი — აქტივებზე მიმზიდველი ხდება, რომლებსაც პროცენტული შემოსავალი მოაქვთ. ამასთან ბენისმიერი სასანქციო რისკებისგანაც აზღვევს. როგორც Bloomberg–ი წერს, რუსეთმა მთელ მსოფლიოს დაანახა, რომ მსხვილი ეკონომიკისა და დიდი ოქროს მარაგის მქონე ქვეყანაა, შეუძლია მოიშოროს დოლარი და ამასთან თავი შესანიშნავად იგრძნოს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს!
