ივან დანილოვი
ეს ტექსტი შეიძლება და საჭიროცაა ჩაითვალოს აშშ-ის რეალურ სტრატეგიად ამერიკის მსოფლიო ჰეგემონიის აღდგენის საქმეში.
შეგიძლიათ მომავალი ზომბი–პრეზიდენტის ბაიდენის „სატახტო სიტყვა“ აღარც მოისმინოთ და აღარც წაიკითხოთ: ქალბატონმა კლინტონმა ყველაფერი მაქსიმალურად მკაფიო და არაორაზროვანი ტერმინებით ჩამოაყალიბა. ხოლო თუ ამერიკული პოლიტიკის სარანგო ტაბელში „კლინტონების კლანის“ ადგილს გავითვალისწინებთ, შეიძლება ვთქვათ, რომ სწორედ ამ სტრატეგიას აქვს რეალიზაციის ძალიან, ძალიან დიდი შანსი.
ყველაზე პარადოქსული არშემდგარი „მადამ პრეზიდენტის“ (როგორც ის თავად უწოდებდა საკუთარ თავს) ტექსტში ისაა, რომ ეს პროგრამა არის დიდი, სრული და მტკიცე აღიარება იმისა, რომ დონალდ ტრამპი მართალი იყო. ტრამპს, სიცოცხლე გისოსებს მიღმაც რომ დაასრულოს, შეუძლია აქტივში ჩაიწეროს წარმოუდგენელი მიღწევა: მან გარდატეხა აშშ-ის ისტორიული კურსი და ისინიც კი, ვინც მის შემდეგ მოვლენ ხელისუფლებაში სასაფლაოებიდან მიღებული ხმების წყალობით, უკვე იძულებული იქნებიან, თავიანთი საგარეო და საშინაო პოლიტიკაც კი იმ რეპერულ წერტილებზე ორიენტირებით ააგონ, რომლებიც ექსცენტრულმა ნიუიორკელმა მილიარდერმა ამერიკულ პოლიტიკურ დისკურსში ჩააჭედა.
მიუხედავად აშშ-ის 45-ე პრეზიდენტის რიტუალური (და საკმაოდ ემოციურიც) კრიტიკისა, ქალბატონმა კლინტონმა ყურადღება გაამახვილა იმ პრობლემებზე, რომლებსაც მანამდე დემოკრატები უბრალოდ იგნორირებას კი არ უწევდნენ, არამედ საერთოდაც უარყოფდნენ:
„ორივე პარტიის [საპრეზიდენტო] ადმინისტრაციები უკვე დიდი ხანია ბოლომდე ვერ აფასებენ ეროვნულ უშიშროებაზე ეკონომიკური პოლიტიკის შედეგებს, რომელიც ასუსტებს სტრატეგიულად მნიშვნელოვან დარგებს და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან საწარმო რგოლებს უცხოეთში გზავნის. გასაგები მიზეზების გამო საგარეო პოლიტიკური საზოგადოება (ანუ სახელმწიფო დეპარტამენტი, პრეზიდენტის მრჩევლები საგარეო პოლიტიკის საკითხებში, გონებრივი ცენტრების ექსპერტები, — ავტ.) ყურადღებას იმაზე ამახვილებს, თუ როგორ განამტკიცებს ახალი სავაჭრო ხელშეკრულებები ამერიკის კავშირებს განვითარებად ქვეყნებთან და როგორ გაზრდის აშშ-ის გავლენას ამ ქვეყნებში. დემოკრატებს უნდა დაემუხრუჭებინათ ახალი სავაჭრო შეთახმებები, როცა რესპუბლიკელები მშრომელების მხარდაჭერის, სამუშაო ადგილების შექმნისა და ძალიან დაზარალებულ საზოგადოებებში ინვესტირების ძალისხმევებს ეწინააღმდეგებოდნენ საკუთარ სახლში“, — წერს კლინტონი.
რომ არა რესპუბლიკელების მისამართით ჩხვლეტა, რომლებიც მართლაც საკმაოდ უპასუხისმგებლოდ ეკიდებოდნენ ეკონომიკური გლობალიზაციის შედეგებს, შეიძლებოდა გვეფიქრა, რომ ეს პასაჟი დონალდ ტრამპის რომელიმე სპიჩრაიტერს ეკუთვნის, რომელმაც მთელი თავისი პოლიტიკური კარიერა დემოკრატებისა და რესპუბლიკელების ბრალდებებზე ააგო — მათზე, ვინც მთელი ამერიკული სამუშაო ადგილები და საწარმოო სიმძლავრეები ჩინეთში გაიტანეს, რამაც შედეგად ის მოიტანა, რომ პეკინს ვაშინგტონისთვის კონკურენციის გაწევა შეუძლია წამყვანი მსოფლიო „დერჟავის“ სტატუსისთვის ბრძოლაში.
გლობალიზაცია ამერიკულად მოკვდა, ვინაიდან ის ტრამპმა მოკლა და ახლა დემოკრატიული პარტიის წამყვანი პოლიტიკოსიც კი ტრამპისეულ კლიშეს თავის საპროგრამო ტექსტში იყენებს, ასახელებს რა ჩინეთს აშშ-ის ეროვნული უსაფრთხოებისთვის მუქარად — არა მარტო სამხედრო, არამედ (უპირველესად) ეკონომიკური კუთხით.
უნდა აღინიშნოს, რომ ჰილარი კლინტონის პროგრამაში ჩინეთთან ბრძოლას უფრო დიდი ყურადღება ეთმობა, ვიდრე რუსეთთან ბრძოლას. ყოველ შემთხვევაში, სამიზნედ დასახვის დონეზე, არანაირი საუბარი არ არის „ყველა ძალის რუსეთზე კონცენტრაციის“ შესახებ. ყველაფერი აგებულია ცივი ომის კლიშეების უარყოფასა და უპირველესად ჩინეთის მოხრჩობის სწორი მეთოდის მოძებნაზე, რასაც რუსეთი სართად შეიძლება დააყოლონ.
თუმცა, როცა დემოკრატიულ პოლიტიკურ დისკურსში გარკვეულ ტრამპისეულ ცვლილებებზე ვსაუბრობთ, არ შეიძლება არ აღინიშნოს რკინისებური თანმიმდევრობა მხოლოდ კონფრონტაციაზე ორიენტაციის შენარჩუნების კუთხით — კლინტონის ტექსტით თუ ვიმსჯელებთ, ჩინეთთან და რუსეთთან მშვიდობიანი თანაარსებობის იდეა, რომ აღარაფერი ვთქვათ რაღაც სუბსტანციურ თანამშრომლობაზე ან განმუხტვაზე, მას თავში არც მოსდის.
დიპლომატიაც კი სახელმწიფო დეპარტამენტის ექს-შეფს უპირველესად ძალადობრივი ზეწოლისთვის უფრო მოხერხებულ ინსტრუმენტად ეჩვენება. მაგალითად, აკრიტიკებს რა ტრამპის ადმინისტრაციას მოკავშირეებთან მუშაობის უუნარობის გამო, მას სწორი დიპლომატიის მაგალითი მოჰყავს:
„დიპლომატიის აღდგენა განამტკიცებდა შეერთებული შტატების სამხედრო მდგომარეობას. აშშ-ის კავშირები — ეს არის აქტივი, რომელსაც ვერც ჩინეთი და ვერც რუსეთი ვერ შეედრებიან და ეს ვაშინგტონს საშუალებას აძლევს, განავრცოს თავისი ძალა მთელ მსოფლიოზე. მაგალითად, როცა მე სახელმწიფო მდივანი ვიყავი, ჩვენ ჩრდილოეთ ავსტრალიაში — სამხრეთ ჩინეთის ზღვის სადავო საზღვაო გზებთან ახლოს — 2500 ამერიკელი საზღვაო ქვეითის განთავსებაზე შეთანხმება გავაფორმეთ“.
გამოდის, რომ მსოფლიო იმ ხარკის გადაფორმატების მოწმე გახდება, რომლის აღებასაც ცდილობს აშშ თავისი ვასალებისგან. და თუ დონალდ ტრამპი (როგორც ნამდვილი ბიზნესმენი) ფულადი სახის გადახდებს ამჯობინებდა (რის გამოც კლინტონი მას ნატოს რეკეტულ ბიზნესად გადაქცევაში სდებს ბრალს), დემოკრატიული ისტებლიშმენტის უფრო რაფინირებული მიდგომა იმაში გამოიხატება, რომ ვასალები ხარკს ფულითაც გადაიხდიან და, ასე ვთქვათ, ნატურითაც — იმ ქმედებების სახით, რომლებიც აშშ-ს დაეხმარება, მიიღოს სამხედრო უპირატესობები ჩინეთსა და რუსეთზე.
თუმცა არის კარგი ახალი ამბებიც: ყოველ შემთხვევაში, ბაიდენის ადმინისტრაციის „რუხი კარდინალი“, დეკლარაციულ დონეზე მაინც, ჩინეთთან თუ რუსეთთან „შემთხვევითი“ ბირთვული ომის წინააღმდეგ გამოდის, რაც შეუძლებელია სასიხარულო არ იყოს იმის გათვალისწინებით, რომ ბაიდენის ადმინისტრაციაში გარკვეული რაოდენობის სრულიად შეშლილი „ქორი“ შედის.
შეიარაღების ახალი კონვენციური სისტემების შექმნის აუცილებლობაზე საუბრისას კლინტონი ხაზს უსვამს, რომ „ამ შესაძლებლობებს თან უნდა ახლდეს მექანიზმები, რომლებიც ჩინეთთან და რუსეთთან კონსულტაციების შესაძლებლობას იძლევა. ამით შემცირდება იმის ალბათობა, რომ ჩვეულებრივი შორი შეტევა შეცდომით ბირთვულ დარტყმად არ იქნას აღქმული, რასაც კატასტროფული ესკალაციის გამოწვევა შეუძლია“.
რა თქმა უნდა, კარგია, რომ ვაშინგტონი ალბათ ძალისხმევას არ დაიშურებს ასეთი მექანიზმის ასამუშავებლად, მაგრამ ამერიკული ისტებლიშმენტის ფიქსაცია თავისი გეოპოლიტიკური ინტერესების წინ წაწევაზე სარაკეტო დარტყმების (თუნდაც არაბირთვული) დახმარებით დადებით ემოციებს ვერ აღძრავს.
ამერიკული „სიღრმისეული სახელმწიფოს“ სრულფასოვანი დაბრუნება ამერიკული პოლიტიკის, სამხედრო და დიპლომატიური მანქანის მართვის ბერკეტებთან ვერ იქცევა ზოგად მსოფლიო აპოკალიფსად, მაგრამ მშვიდობა პლანეტაზე ნამდვილად არ იქნება: აშშ შეეცდება თავის ტერიტორიაზე დააბრუნოს რომელიღაც საწარმოო სიმძლავრეები, ხოლო გეოპოლიტიკურ მოწინააღმდეგეებს აქტიურად დათრგუნავენ სამხედრო და დიპლომატიური მეთოდებით. და თუ ბაიდენის ადმინისტრაციის უნარები, დააბრუნოს აშშ-ის ეკონომიკა სამრეწველო წარმოების ორიენტაციაზე, სერიოზულ ეჭვებს იწვევს, იმაში, რომ ამერიკული სამხედრო მანქანა სიამოვნებით დაუბრუნდება სისხლიან ავანტიურებს მთელ მსოფლიოში, არანაირი ეჭვი არ არსებობს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
