ივან დანილოვი
ექსპერიმენტის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ ამომრჩევლებს პოლიტიკური რეალობის ორ ვერსიას სთავაზობენ. ოფიციალური ვერსიის თანახმად, რომელსაც ამერიკელებს მეინსტრიმული მედიის ჟურნალისტები, დემოკრატიული პარტიის პოლიტიკოსები, ჰოლივუდელი ვარსკვლავები და ასევე NBA-ს სპორტული კერპები სთავაზობენ, აშშ-ში მშვიდობიანი პროტესტები იმართება პოლიციური ძალადობისა და რასიზმის წინააღმდეგ და ასევე სოციალური სამართლიანობისთვის. რეალური ვერსიის თანახმად კი, ამერიკაში ახლა მასობრივი არეულობა ხდება, რა დროსაც „სოციალური სამართლიანობისთვის“ მებრძოლები წვავენ მაღაზიებს, სცემენ გამვლელებს, ხოლო დემოკრატიული პარტიის წარმომადგენელი მერები და გუბერნატორები პოლიციას მოუწოდებენ, არ ჩაერიონ მოვლენებში. ამ ვერსიას ის ამერიკელები იზიარებენ, რომლებიც მასმედიიდან კი არ იღებენ ინფორმაციას, არამედ თავად ადევნებენ თვალს მომხდარს და არც მთლად ენდობიან მსახიობებსა და მილიონერ კალათბურთელებს.
ამ ორ ვერიას შორის განსხვავების აპოთეოზად იქცა CNN-ის სიუჟეტი, რომელშიც კორესპონდენტი ცეცხლის ალში გახვეული შენობის ფონზე იდგა, ხოლო ეკრანზე თავს იწონებდა წარწერა: „ცეცხლოვანი, მაგრამ ძირითადად მშვიდობიანი პროტესტი“.
დემოკრატიული პარტიის ლოგიკა ამ შემთხვევაში ასე გამოიყურება: არ შეიძლება მოსთხოვო პოლიციას ჩაერიოს და აღკვეთოს მასობრივი აქციის მონაწილეების ვანდალიზმი და მაღაზიების ძარცვა, ვინაიდან „მშვიდობიანი დემონსტრანტები“ — ეს დემოკრატების ერთ-ერთი უმთავრესი პოლიტიკური აქტივია. მეორეც, თავად საპროტესტო აქციები“ იმისთვისაა საჭირო, რომ ტრამპის ამომრჩევლებს, ფიზიკური ძალადობის საფრთხის გამო, ეშინოდეთ მისთვის ხმის მიცემა. უფრო მეტიც, დემოკრატიული პარტია და განსაკუთრებით მისი რადიკალური ფრთა სრულად ჩაეწერა სისტემურ რასიზმში ტრამპისა და ამერიკელი პოლიციელების დადანაშაულების სტრატეგიაში. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ პოლიციისთვის მხარის დაჭერა მათთვის არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება: ბაიდენი სულელად გამოჩნდება, მერები და გუბერნატორები კი, რომლებმაც უკვე შეუმცირეს ბიუჯეტები და ადგილობრივი პოლიციის დეპარტამენტები დაშალეს, კიდევ უფრო სულელებად წარმოჩინდებიან. ბოლოს და ბოლოს, ბაიდენის შტაბი აკონტროლებს უმძლავრეს მედიამანქანას პლანეტაზე.
სწორედ ამით აიხსნება, ერთი მხრივ, აბსოლუტურად ფორმალური მიდგომა მაღაზიების, პიცერიებისა თუ ბენზინგასამართი სადგურების მფლობელებსა და თანამშრომლებზე ძალადობის დაგმობისადმი, რომელთა ქონებაც ადგილობრივი ხელისუფლების სრული წაყრუებით ნადგურდება, ხოლო მეორე მხრივ — თავად „მშვიდობიანი პროტესტის“ სრული და ღრმად ემოციური მხარდაჭერა ბაიდენის კამპანიის ოფიციალური პირების მხრიდან. მათი თვალსაზრისით, მას, ვინც აკონტროლებს ტელევიზორსა და სოციალურ ქსელებს, შეუძლია თავს რეალობისა და ჯანსაღი აზრის აბუჩად აგდების ნება მისცეს.
შეიძლება ეს ცინიკურ შეფასებად მოგეჩვენოთ (მით უმეტეს, რომ მას „რუსული პროპაგანდა“ გამოთქვამს), მაგრამ ტრამპის გულწრფელად მოძულე ზოგი ამერიკელი ჟურნალისტიც კი ანალოგიურად მსჯელობს.
„დემოკრატ ლიდერებს, დაწყებული კენოშის საძულველი მერიდან (ქალაქი, რომელიც ქუჩის ბრძოლების, მასობრივი არეულობებისა და ადამიანური მსხვერპლის ადგილად იქცა — ავტ.) და დასრულებული საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეებით, არ სურთ მართალი საქმისთვის ჩირქის მოცხება, რესპუბლიკელების თავდასხმების გაძლიერება თუ თავიანთი პროგრესული ელექტორალური ბაზის განრისხება. ამგვარად დემოკრატები განაგრძობენ ძალადობაზე რეაქციის გაშალაშინებას და დაშოშმინების იმედი აქვთ, მიუხედავად იმისა, რომ ეს ყველაფერი მთელი ზაფხულის განმავლობაში გრძელდება. <...> ზოგი გამონაკლისით, მედია უხალისოდ აშუქებდა ზაფხულის არეულობებსა და ძალადობის აფეთქებას. The New York Times კვირების განმავლობაში ყურადღებას არ აქცევდა ან ამცირებდა ამ თემის მნიშვნელობას“.
ახლა ამერიკულ ისტებლიშმენტს, რომელიც ფსონს იმაზე დებდა, რომ დემოკრატიული პარტიის ძალოვანი ფრთა ტრამპის ამომრჩევლებს დააშინებდა „მემარჯვენე სექტორისა“ და მისი მსგავსი ორგანიზაციების მიერ აპრობირებული მეთოდებით, ხოლო სრული მედიამხარდაჭერა თავად დემოკრატებს რესპექტაბელობას შეუნარჩუნებდა, პრობლემა აქვს. მედიური რეალობის შექმნის ექსპერიმენტი, რომელსაც სინამდვილის დამარცხების უნარი აქვს, ნეგატიურ შედეგს უახლოვდება მათთვის, ვისაც მედიაპროპაგანდისა და ქუჩის ძალადობის ყოვლისშემძლეობისა სჯერა.
როგორც ახალი ამბების პორტალი Axios წერს, „ჯო ბაიდენთან დაახლოებულ დემოკრატებს სულ უფრო ეშინიათ იმისა, რომ ძარცვა და ძალადობა ქალაქებში ტრამპს უფრო დაეხმარება, განსაკუთრებით, მერყევ ამერიკელთა შორის. ამ მასშტაბური ისტორით აიხსნება საარჩევნო რბოლის მდგომარეობა, როცა ზოგი დემოკრატი პანიკაშია იმის გამო, რომ შეიძლება ტრამპმა გაიმარჯვოს“.
იმ პირობებშიც კი, როცა ტრამპის ბევრი მხარდამჭერი უარს ამბობს სოციოლოგიურ სამსახურებთან ურთიერთობაზე, ანონიმურობის დარღვევის, სამსახურში შემდგომი პრობლემებისა თუ მუქარის შიშით სიმართლეს არ პასუხობს სოციოლოგების შეკითხვებს, საკვანძო შტატებში გამოკითხვები და ფოკუს-ჯგუფები აჩვენებს, რომ მოქმედი პრეზიდენტის მიმართ სიმპათია იზრდება. სწორედ ეს იწვევს იმ „პანიკას“, რომელსაც მეინსტრიმული ჟურნალისტები უჩივიან.
მიუხედავად იმისა, რომ მეინსტრიმული პროგნოზები და სოციოლოგების მოდელები (რომლებიც 2016-ში ჰილარი კლინტონს უწინასწარმეტყველებდნენ გამარჯვებას) ერთსულოვნად პროგნოზირებენ ჯო ბაიდენის გამარჯვებას, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ საზოგადოების ძალადობრივად დაშინება და მედიური მანიპულაციები დემოკრატებს მორიგ უსიამოვნო სიურპრიზად შეუბრუნდებათ.
შესაძლოა რეალობას მოწყვეტილ ჟურნალისტებსა და ექსპერტებს ძალიანაც უჭირდეთ იმის დაჯერება, რომ თითოეული გადამწვარი პატარა მაღაზია თუ კაფე — ეს ტრამპის მხარდასაჭერად მძლავრი სარეკლამო აქციაა. ხოლო როცა დამრბევები მიზანმიმართულად ანადგურებენ ეთნიკური უმცირესობის კუთვნილ ბიზნესებს, ამომრჩევლის დარწმუნება იმაში, რომ ვანდალები მშვიდობიანად იბრძვიან სოციალური სამართლიანობისთვის და ასევე „თეთრი რასიზმის“ წინააღმდეგ, თვით CNN-საც კი გაუჭირდება NBA-ს ყველა ვარსკვლავის „კვერის დაკვრითაც“.
მინეაპოლისში განადგურებული ვიეტნამური რესტორნის მფლობელმა იუმ ნგუენმა ჟურნალისტებთან საუბრისას თქვა:
„იმის ცქერა, როგორ ანადგურებდნენ მაროდიორები ჩვენს ოჯახურ ბიზნესს, შემზარავი იყო. ისინი ამას ხარხარითა და დაცინვით აკეთებდნენ. არ მოგატყუებთ, დღეს ლამის ტყვია ვესროლე ერთს. ეს ქვა აიღო და ჩემი ოჯახის ფოტო ჩალეწა, თან თვალებში მიყურებდა. ვუთხარი *****…–მეთქი და ცრემლები წამომივიდა. მეტი აღარ შემიძლია“.
ამ კაცის თავშეკავება მართლაც რომ შესაშურია. ის აშკარად აცნობიერებდა, რომ მინეაპოლისში, რომელსაც დემოკრატები აკონტროლებენ, დამრბევების მოკვლა სამუდამო ციხეს ნიშნავს სამართლიანი მართლმსაჯულების გარეშე. თუმცა ერთი რამ უეჭველია: ყოველ ჯერზე, როცა მსგავსი რამ ხდება, ამერიკული საზოგადოების გარკვეულ სეგმენტში იზრდება ტრამპისთვის ხმის მიცემის მზადყოფნა.
მთელი ამ ისტორიიდან ორი მნიშვნელოვანი დასკვნის გაკეთება შეიძლება. პირველი: მასმედია ყოვლისშემძლე არ არის და მედიური რეალობის თავს მოხვევის განუწყვეტელი მცდელობები რეალობას კი არ ცვლის, არამედ მასმედია ნარატივს აქუცმამცებს. და მეორე, კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი: თუ ამერიკული ელიტები ერთმანეთთან ურთიერთობას შეიარაღებული დამრბევებისა და მთელი კვარტლების გადამბუგავების დახმარებით არკვევენ, ე.ი. ჩვენ წინაშე მსოფლიო ჰეგემონი კი არა, არამედ ბანალური „ბანტუსტანი“ დგას, რომელსაც იმავდროულად ბირთვული იარაღიც აქვს და მსოფლიოს ფინანსური სისტემის საკვანძო ელემენტებსაც აკონტროლებს. ეს კი საკმაოდ შემაშფოთებელი კონფიგურაციაა, თუ მას იმ რისკების ჭრილში განვიხილავთ, რომელსაც აშშ წარმოადგენს მთელი მსოფლიოსთვის.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
