ივან დანილოვი
ხმამაღალი სიტყვების მიღმა, რომლებიც მსოფლიოსთვის ეპიდემიის ეკონომიკური და ჰუმანიტარული შედეგების აღმოფხვრაში დახმარების აუცილებლობას ეხება, დიდი ალბათობით, რაღაც უფრო მეტი იმალება; ხოლო საფინანსო სტრუქტურის ლიდერების ჰუმანისტური მოსაზრებები, რომელთა რეპუტაციაც განვითარებადი ქვეყნებისთვის დამსახურებულადაა წასული ღრმა მინუსებში, მხოლოდ უკიდურესად მიამიტმა ადამიანმა შეიძლება ირწმუნოს.
ამერიკელები ნამდვილად ქებას იმსახურებენ: არც ერთ მცდელობას იმ ქვეყნებისა, რომლებიც არ შედიან G7-ის ელიტურ–ნეოკოლონიალურ კლუბში, ჩამოერთმიათ კონტროლი საერთაშორისო სავალუტო ფონდისთვის, ჯერჯერობით წარმატება არ მოჰყოლია — მიუხედავად იმისა, რომ გარკვეული მიღწევები მაინც დაფიქსირდა ჩინეთის გავლენის (ან რუსეთისაც კი) გაზრდის საკითხში ორგანიზაციის შიგნით გადაწყვეტილებების მიღებისას. თუმცა, მთლიანობაში, განვითარებადი ქვეყნების მთავარი კრედიტორი, ანუ არსებითად პლანეტის „მთავარი შეილოკი“ ჯერ კიდევ ორიენტირდება „გლობალიზმის“ სწორედ იმ ვერსიაზე, რომელსაც არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ეწოდოს სამართლიანი.
თუ COVID-19-ის ეპიდემიის დასაწყისში დასავლური მედიასაშუალებები და ექსპერტები გლობალიზმის ამ ვერსიის სიცოცხლისუნარიანობაზე დარდობდნენ და დეგლობალიზაციისა ეშინოდათ, ახლა „გლობალური შეილოკი“ ადასტურებს, რომ მას კიდევ ერთი ბრეტონ–ვუდის კონფერენცია ესაჭიროება, ანუ გლობალიზაციის მოქმედი სქემა ეპიდემიის მთავარი მსხვერპლი გახდა და სანამ გვამი არ გაცივებულა, მსოფლიოს ახალი ვერსია უნდა მიეწოდოს — გაუმჯობესებული იმიჯით.
ოფიციალურ მიმართვაში, რომელიც ფორმალურად ფონდში ანდორის შესვლას ეძღვნებოდა, სსფ-ის განმკარგულებელმა დირექტორმა კრისტალინა გეორგიევამ განაცხადა, რომ დადგა ისტორიული მომენტი:
„იმ დროს, როდესაც ჩვენ მოუთმენლად ველოდებით შესაძლებლობას, მივესალმოთ ანდორას ჩვენი 190-ე წევრის რანგში, სსფ-ის მუშაობა არის თანამშრომლობისა და სოლიდარობის ღირებულებათა დასტური, რაზეც იგება კაცობრიობის ძმობა. დღეს ჩვენ წინაშე დგება ახალი ბრეტონ–ვუდის მომენტი. პანდემია, რომელმაც მილიონზე მეტი სიცოცხლე იმსხვერპლა. ეკონომიკური კატასტროფა, რომელიც მსოფლიო ეკონომიკას 4,4%-ით შეამცირებს ამ წელს და წარმოებას 11 ტრილიონი დოლარით დაასუსტებს მომდევნო წლისთვის. და კვლავ ჩვენ წინაშე დგას ორი მასშტაბური ამოცანა: ვებრძოლოთ კრიზისს დღეს და ვაშენოთ უკეთესი ხვალ“.
გლობალურ ეკონომიკურ კრიზისთან დღეს ბრძოლის აუცილებლობაზე თეზისი საკამათო არ არის, აი, იმაზე კი, რომ მთელი კაცობრიობისთვის „უკეთეს ხვალ–ს“ სსფ ააგებს, კამათი შეიძლება და საჭიროცაა, მით უმეტეს, რომ 1944 წლის ბრეტონ–ვუდის კონფერენციაზე აპელირება რაღაც კარგად და დამარწმუნებლად მარტო ვაშინგტონელი ჩინოვნიკისთვის გამოიყურება.
უნდა შეგახსენოთ ერთი აპოკრიფული ეპიზოდი იმ კონფერენციიდან, რომელზეც 44 სხვადასხვა ქვეყნის წარმომადგენელმა სსფ-ის წესდებას მოაწერა ხელი. კონფერენციაზე მიწვეულმა საბჭოთა დიპლომატებმა დატოვეს ის მას შემდეგ, რაც ახლად შობილი გლობალური კრედიტორი ფონდის მიერ შემოთავაზებულ წესებს გაეცნენ, და ორგანიზატორებს განუცხადეს, რომ მიღებული სტრუქტურა უბრალოდ „უოლ–სტრიტის ფილიალი“ იქნებოდა. მათი პროგნოზი სრულად ახდა, თანაც ისეთ ფორმებში, რომ ამის წარმოდგენა საბჭოთა მომლაპარაკებლებს არც კი შეეძლოთ.
არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი იმისა, რომ „ბრეტონ–ვუდსი 2.0“ იგივე პრინციპების შესაბამისად იმოქმედებს. მაგალითად, სსფ-ის დირექტორ–განმკარგულებელი ეპიდემიისა და ეკონომიკური კატასტროფის ფონზე, რომელიც განვითარებად ქვეყნებს ტანჯავს, რატომღაც ძალიანაა შეშფოთებული იმ ვალების ტრანსპარენტულობით, რომლებიც ამ ქვეყნებს უკვე აქვთ დაგროვილი. იმისათვის რომ შფოთვის რეალური მიზეზი გავიგოთ, მცირე ისტორიული ექსკურსია საჭირო. აი, რას გვთავაზობს სსფ ახლა:
„ჩვენ უნდა ვიმოძრავოთ ვალის უფრო მეტი გამჭვირვალობისკენ და კრედიტების კოორდინაციის გაძლიერებისკენ. ჩვენ გვამხნევებს „დიდი ოცეულის“ დისკუსიები „სუვერენული ვალის საერთო საფუძვლების რეგულირების“ თაობაზე და ასევე ჩვენი მოწოდება სუვერენული ვალის დარეგულირების არქიტექტურის გაუმჯობესებისკენ — კერძო სექტორის მონაწილეობის ჩათვლით. ჩვენ წევრ ქვეყნებთან ერთად ვუჭერთ მხარს მათ პოლიტიკას“.
თითქოს ეს არის „ყველაფერ კარგისთვის მხარდაჭერა და ყველაფერი ცუდისთვის წინააღმდეგობის გაწევა“, მაგრამ როგორც ამერიკელი დიპლომატების მიერ წარმოთქმული ფრაზა „წესებზე დამყარებული მსოფლიო წესრიგის დაცვა“ ნიშნავს იმას, რომ „რუსეთმა ყირიმი უნდა დააბრუნოს“, ისე ამ შემთხვევაში ფორმულირება „ვალის გამჭვირვალობა“ მართლა გამჭვირვალობას კი არ ნიშნავს, არამედ ჩინეთს ეხება. თებერვალში იაპონური ეკონომიკური გამოცემა Quartz განვითარებად ქვეყნებში ჩინური გავლენის წინააღმდეგ სსფ-ისა და მსოფლიო ბანკის ბრძოლის თაობაზე წერდა.
[სსფ და მსოფლიო ბანკი] ასევე შეშფოთებული არიან ჩინეთის გავლენით, რომელიც, მიუხედავად იმისა, რომ არ არის მსხვილი კრედიტორი, აფრიკის ქვეყნებში კაპიტალის განსაკუთრებულად გავლენიან წყაროდ იქცა, რომლებსაც მცირე შანსები აქვთ სუსტი ეკონომიკური პარამეტრების გამო. <...> ჩინეთი მათ დაფინანსების მოხერხებულ პაკეტს სთავაზობს. <...> მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტ დევიდ მალპასის თქმით, პრობლემა გამჭვირვალობის არარსებობაშია. <...> მისი თქმით, „ჩინურმა სტურქტურებმა დაკრედიტების მოცულობა გაზარდეს, რაც, გარკვეული აზრით, კარგია. ჩვენ გვსურს მეტი კრედიტები გავცეთ განვითარებად ქვეყნებზე, მაგრამ <...> ხშირად მათ კონტრაქტებში შედის პუნქტი გაუთქმელობის შესახებ, რომელიც უკრძალავს მსოფლიო ბანკს თუ კერძო სექტორს, ნახოს – როგორია შეთანხმების პირობები“.
ანუ სსფ-ს სურს, რომ საკითხი, თუ ვის აპატიებს ჩინეთი ვალებს, გადაწყვიტოს არა თავად ჩინეთმა ორმხრივი შეთანხმებით, არამედ გადაწყდეს რაღაც მრავალმხრივი ფორმატის ფარგლებში სსფ-ისა და დასავლეთის ქვეყნების მონაწილეობით. ეს არ ჰგავს ახალ მსოფლიო ძმობას, ეს უფრო ჰგავს სურვილს, ნებისმიერ ფასად დაიცვას განვითარებადი ქვეყნების დაკრედიტების არსებული და შინაარსობრივად ნეოკოლონიალური სქემა, რასაც პეკინი ძალიან უშლის ხელს. უფრო მეტიც: იგივე მოსაზრებებიდან გამომდინარე, რატომ არ უნდა მოსთხოვოს რუსეთს იმ სამი მილიარდი დოლარის „პატიება“, რომელიც უკრაინას მართებს ევრობრენდების მიხედვით? რუსეთის დადანაშაულება ტრანსპარენტულობისა და კორონავირუსით ძლიერ დაზარალებული ქვეყნისთვის დახმარების სურვილის
არარსებობაში — აბსოლუტურად ვაშინგტონური ფონდის სტილში იქნება.
კიდევ ერთი პრინციპი, რომელზეც აპირებს სსფ ნათელი გლობალური მომავლის აგებას, არის პირდაპირი მუქარა რუსეთის ეკონომიკური უსაფრთხოებისა და ბიუჯეტის მიმართ:
„ჩვენ განსაკუთრებულ ყურადღებას ვაქცევთ კლიმატის ცვლილებას, რამდენადაც მას გადამწყვეტი მნიშვნეობა აქვს მაკროდონეზე და ქმნის სერიოზულ საფრთხეებს ზრდისა და აყვავებისთვის. ეს ასევე კრიტიკულია ადამიანებისა და პლანეტისთვის.
<...> ჩვენი კვლევები აჩვენებს, რომ მწვანე ინვესტიციებისა და ნახშირბადზე უფრო მაღალი ფასების სწორი შერწყმით ჩვენ შევძლებთ მივაღწიოთ ნულოვან გამონაბოლქვს 2050 წლისთვის და დახმარება გავწიოთ ახალი სამუშაო ადგილების შექმნაში. ჩვენ გვაქვს ისტორიული შესაძლებლობა, ავაშენოთ უფრო ეკოლოგიური მსოფლიო უფრო მდიდარი სამუშაო ადგილებით. დაბალი საპროცენტო განაკვეთების პირობებში სწორი ინვესტიციები დღეს ოთხმაგ დივიდენდებს მოიტანს ხვალ“.
პრაქტიკაზე კი ეს, აი, რას ნიშნავს: დასავლეთის ქვეყნები, რომლებსაც 150 წლის განმავლობაში ჰქონდთ შესაძლებლობა, დამტკბარიყვნენ მკვეთრი ტექნოლოგიური პროცესის შედეგებით, შეიძლება ნახშირწყალბადების მასიური გამოყენების წყალობით, კვლავ მდიდრებად დარჩნენ. დანარჩენი სამყარო კი გამუდმებული სიღატაკის მსხვერპლი იქნება „კლიმატის დაცვის“ ალმის ქვეშ, რაც არსებითად იაფი ელექტროენერგიის, ხელმისაწვდომი ბენზინის, ზამთარში ხელმისაწვდომი გათბობისა და ელექტროენერგიით უხარვეზოდ მომარაგების აკრძალვას ნიშნავს.
ერთადერთი სამუშაო ადგილები, რომლებსაც მწვანე ენერგეტიკა შექმნის — საერთაშორისო ჩინოვნიკების, ეკოაქტივისტების სამუშაო ადგილები იქნება.
„ნახშირწყალბადზე მაღალი ფასები“, რაზეც სსფ-ის შეფი საუბრობს, ეს სწორედ იმ „ნახშირწყალბადების ტარიფის“ წინამორბედია, რომლის შემოღებითაც პერიოდულად ემუქრება ევროკავშირი რუსეთს იმის სამაგიეროდ, რომ მას ჰყოფნის თავხედობა, ჰქონდეს საკუთარი იაფი გაზი და იაფი ნავთობი.
რუსეთის წინააღმდეგ ნახშირწყალბადების ტარიფის დაწესების შემთხვევაში რუსი ექსპორტიორები ათობით მილიარდ დოლარს დაკარგავენ წელიწადში, სამაგიეროდ გრეტა ტუნბერგის ფანატები და მწვანე ეკონომიკის მომხრეები ბედნიერები იქნებიან.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
