ნატა პატარაია
ქვეყნის მთავრობამ მხარი დაუჭირა კანონპროექტს „ვაჭრობაში ანტიდემპინგური ღონისძიებების შესახებ“, რომელიც ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მიერ მომზადდა. უწყების ცნობით, კანონპროექტი ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციის პრინციპებისა და ნორმების შესაბამისად, საერთაშორისო პრაქტიკიდან გამომდინარე შემუშავდა.
რა არის დემპინგი და რას ითვალისწინებს კანონპროექტი
დემპინგი საერთაშორისო ვაჭრობაში გავრცელებული ფასდადების პრაქტიკაა, როდესაც ერთი ქვეყნის კომპანიას პროდუქტი მეორე ქვეყანაში ექსპორტზე გააქვს თვითღირებულებაზე ნაკლებ, ან საკუთარ ქვეყანაში გასაყიდად დადგენილზე ნაკლებ ფასად.
ეკონომიკის სამინისტროს მიერ შემუშავებული კანონპროექტის მიზანი დემპინგური იმპორტისგან ადგილობრივი ინდუსტრიის დაცვაა.
„ამისთვის უნდა დადგინდეს მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი დემპინგურ იმპორტსა და ადგილობრივი ინდუსტრიის მატერიალურ ზიანს შორის. თუ საკითხის შესწავლა დაადგენს, რომ არსებობს კავშირი ამ ორ ფაქტორს შორის, ადგილობრივი ინდუსტრიის დაცვის მიზნით უცხოური კომპანიის მიმართ, რომელიც აწარმოებს დემპინგურ იმპორტს, ანტიდემპინგური ღონისძიება გატარდება“, – აღნიშნავენ ეკონომიკის სამინსიტროში.
კანონპროექტის მიხედვით, მოკვლევის ორგანო არის კონკურენციის სააგენტო, რომელიც დემპინგური იმპორტის შესწავლას იწყებს ყოველი კონკრეტული პროდუქტის შესახებ ადგილობრივი ინდუსტრიის მომართვის საფუძველზე. ხოლო გადაწყვეტილებას ანტიდემპინგური ღონისძიების შემოღების თაობაზე იღებს საქართველოს მთავრობა, კონკურენციის სააგენტოს დასკვნის საფუძველზე. ანტიდემპინგური ღონისძიების შედეგად დაწესებული ტარიფის ადმინისტრირებას კი ახორციელებს საქართველოს შემოსავლების სამსახური.
კანონპროექტის თანახმად, პირები, რომლებიც ეწევიან საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე დემპინგურ იმპორტს, ვალდებული იქნებიან აანაზღაურონ ადგილობრივი ინდუსტრიისთვის მიყენებული ზიანი, რაც გაზრდის ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილს.
ეკონომიკის სამინისტროში ფიქრობენ, რომ კანონპროექტის მიღება დაიცავს ადგილობრივ წარმოებას დემპინგური იმპორტისგან, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, და ხელს შეუწყობს მის განვითარებას.
„ანტიდემპინგური კანონმდებლობის მიღება არ ნიშნავს იმას, რომ რეგულაციები გამოყენებული იქნება როგორც ვაჭრობის შემზღუდავი მექანიზმი, მაგრამ ყოველთვის, როდესაც ადგილი ექნება ადგილობრივ მეწარმეთა დაზარალების მცდელობას, ჩვენ ვიქნებით მათი ინტერესების და, შესაბამისად, ადგილობრივი მუშახელის სადარაჯოზე“, – განაცხადა ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრმა ნათია თურნავამ.
ანტიდემპინგური კანონმდებლობის მომხრეები და მოწინააღმდეგეები
საქართველოს აქამდე არ ჰქონია საგარეო ვაჭრობაში ანტიდემპინგური საკანონმდებლო ბაზა, თუმცა მის შემუშავებას ადგილობრივი ბიზნესი კარგა ხანია ითხოვს.
მეწარმეები ფიქრობენ, რომ შესაძლებელია ქართულ ბაზარზე ადგილი ჰქონდეს უცხო ქვეყნებიდან პროდუქციის დემპინგური ფასებით იმპორტს და ამაზე არაერთხელ განუცხადებიათ კიდეც ადგილობრივ კომპანიებს.
ანტიდემპინგური კანონმდებლობის მიღების მომხრეების აზრით, დემპინგური იმპორტი აფერხებს ადგილობრივი წარმოების განვითარებას და ამცირებს დასაქმებულთა რაოდენობას.
მათი განცხადებით, სწორედ დემპინგურმა ფასებმა შეაჩერა ბოლო წლებში საქართველოში მეტალურგიური ქარხნის და ცემენტის ადგილობრივი წარმოებები. ასევე შეუქმნა პრობლემა შაქრის ადგილობრივ წარმოებას, რადგან ამ პროდუქტის ძირითად მწარმოებელ კომპანია „აგარის“ ქარხანას უკრაინულ შაქართან კონკურენცია გაუჭირდა.
ბაზარზე სწორი კონკურენციის პირობების ჩამოსაყალიბლებლად, მათ შორის დემპინგური იმპორტისგან ადგილობრივი მწარმოებლების დასაცავად, ადგილობრივმა ბიზნეს-გაერთიანებებმა და კომპანიებმა რამდენიმე წლის წინ ახალი ბიზნეს-გაერთიანება „საქართველოს მწარმოებელთა ფედერაციაც” შექმნეს, სადაც 150-მდე კომპანია გაერთიანდა.
მომხრეების გარდა, ანტიდემპიგურ კანონმდებლობას მოწინააღმდეგეებიც ჰყავს, რომლებიც თვლიან, რომ მომხმარებლისთვის საზიანოა, როცა იმპორტიორს არ ეძლევა საშუალება – პროდუქტს თავისთვის მომგებიანი, მაგრამ ბაზარზე არსებულზე ნაკლები ფასი დაადოს. ეს მომხმარებელს პროდუქციას უძვირებს და არჩევანის თავისუფლებას ართმევს.
მათ არგუმენტებს არ ეთანხმება „საქართველოს მწარმოებელთა ფედერაციის“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი ლევან სილაგავა. მისი აზრით, დემპინგური ფასით ბაზარზე შემოსულ კომპანიას არაფერი უშლის ხელს, რომ კონკურენტების ჩამოშორების შემდეგ ფასები ასწიოს.
„როცა ბაზარზე პროდუქცია დემპინგური ფასით შემოდის, ის პრობლემას უქმნის ადგილობრივ წარმოებას, ხშირად ეს სპეციალურად კეთდება, რათა ბაზრიდან განიდევნონ კონკურენტები და კომპანია გახდეს მონოპოლისტი, რის შემდეგაც მას არავინ დაუშლის პროდუქციის გაძვირებას. აქედან გამომდინარე, საჭიროა, რომ ქვეყანას ჰქონდეს ანტიდემპინგური კანონმდებლობა“, – აღნიშნა ლევან სილაგავამ „Sputnik–საქართველოსთან“ საუბრისას.
რაც შეეხება მომხმარებლების არჩევანის თავისუფლებას, ლევან სილაგავას განმარტებით, მომხმარებელია ის ადამიანიც, რომელიც მუშაობს, მაგალითად, იმავე რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანაში.
„თუ შემოდის, მაგალითად, არმატურა დემპინგურ ფასად, ის პრობლემას უქმნის რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანას. შედეგად მომხმარებელი, რომელიც არის დასაქმებული რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანაში, რჩება უმუშევარი, რადგან წარმოებამ ვერ გაუძლო კონკურენციას და გაჩერდა, რომ არაფერი ვთქვათ იმაზე, რომ ქარხნის გაჩერების შედეგად არ ივსება ბიუჯეტი“, – აღნიშნა ლევან სილაგავამ.
მისი თქმით, წარმოება უნდა განვითარდეს და არა გაჩერდეს, ეს არის ამოსავალი წერტილი. ამოცანა კი ის არის, რომ უმუშევარი გახდეს დასაქმებული და ის ვინც დასაქმებულია, არ შეუერთდეს უმუშევართა რიგებს.
„შეიძლება დღეს ბედნიერი იყოს ადამიანთა ერთი ჯგუფი, რომ ქვეყანაში პროდუქცია იაფად შემოდის, მაგრამ ხვალ და ზეგ ეს მოსპობს ადგილობრივ წარმოებას, გახდის ქვეყანას მთლიანად იმპორტზე დამოკიდებულს, რაც ჩამოანგრევს ქვეყნის ეკონომიკას“, – განმარტა ლევან სილაგავამ.
რაც შეეხება ქვეყნებს, საიდანაც დემპინგური იმპორტის განხორციელება არის შესაძლებელი, ლევან სილაგავას თქმით, არის ხოლმე კითხვები, მაგალითად, ჩინეთთან, ირანთან და პოსტსაბჭოთა ქვეყნებთან დაკავშირებით, მაგრამ კანონის არარსებობის პირობებში დემპინგის არსებობის დამტკიცება შეუძლებელია და, შესაბამისად, ყველაფერი მხოლოდ კომპანიების ეჭვებად და ვარაუდებად რჩება.
რას ფიქრობენ მწარმოებელთა ფედერაციაში კანონპროექტზე
ლევან სილაგავას აზრით, ეკონომიკის სამინისტროს მიერ შემუშავებული კანონპროექტი საკმაოდ მაღალი დონისაა და ევროკავშირის ქვეყნების გამოცდილებას ეფუძება.
„რა თქმა უნდა, იყო საუბარი იმაზეც, რომ ეს კანონი შეიძლება ვიღაცამ სათავისოდ გამოიყენოს, თუმცა წარმოდგენილი დოკუმენტი საკმაოდ დაბალანსებულია და გათვალისწინებულია როგორც იმპორტიორის, ასევე ადგილობრივი მეწარმის ინტერესი“, – აღნიშნა ლევან სილაგავამ.
კანონპროექტის თანახმად, იმისათვის რომ კონკურენციის სააგენტომ დემპინგზე სექტორის კვლევა დაიწყოს, მას ამ დარგში დასაქმებული მწარმოებლების დაახლოებით 60%-მა უნდა მიმართოს. ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ დარგს აშკარად ეტყობა, რომ დემპინგი ძალიან სერიოზულ დარტყმას აყენებს ადგილობრივ წარმოებას, მთავრობას შეუძლია მიიღოს ოპერატიული ზომები. კერძოდ, იმპორტიორს, რომელიც ეჭვია, რომ დემპინგს ახორციელებს, გარკვეული სატარიფო კოეფიციენტი დაუწესოს, რათა პროდუქტი დაბალი ფასით არ შემოიტანოს, და დაიწყოს კვლევა. თუ იმპორტიორს დაუდასტურდება დემპინგი, მას ჯარიმა დაეკისრება, ხოლო თუ არ დაუდასტურდება, ის სახელმწიფოსგან კომპენსაციას მიიღებს.
ლევან სილაგავას თქმით, კანონში ასევე გათვალისწინებულია, თუ როგორ უნდა მოიქცეს კონკურენციის სააგენტო, თუ პროდუქცია არასაბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყნიდან – ჩინეთიდან ან ირანიდან შემოვა. ასეთ შემთხვევაში ბაზრის კვლევა საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყანაში უნდა ჩატარდეს ანალოგიურ პროდუქციაზე და დასკვნა – არის თუ არა დემპინგი, იქ არსებული სიტუაციიდან გამომდინარე უნდა მომზადდეს.
