პიოტრ აკოპოვი
ძალიან რთულია შეგუება იმასთან, რომ თამაშის წესებსა და დღის წესრიგს რუსეთთან ურთიერთობაში განსაზღვრავს არა დღეისათვის ბევრად ძლიერი დასავლეთი.
ტრამპმა ორშაბათს პუტინს დაურეკა, რათა დასავლურ კლუბთან შესაერთებლად მიეწვია. მიმდინარე წელს აშშ „დიდ შვიდიანს“ უმასპინძლებს, რომელიც ივნისში იგეგმებოდა, მაგრამ ტრამპი მის გადადებას სექტემბრისთვის აპირებს, ვინაიდან ყველა ევროპელი ლიდერი (მაგალითად, მერკელი) არ არის მზად შტატებში ჩასასვლელად. და პრეზიდენტმაც გადაწყვიტა, გაიტანოს თავისი ძველი იდეა რუსეთის დასავლურ მაგიდასთან დაბრუნების შესახებ.
ტრამპი ამას ჯერ კიდევ გასულ წელს კვებეკში „დიდი შვიდიანის“ სამიტის წინ ამბობდა, მაგრამ მაშინ იტალიის პრემიერის გარდა მხარი ღიად არავინ დაუჭირა. ახლა ტრამპმა სხვა მხრიდან მოვლა სცადა. გასულ უქმეებზე ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ „დიდი შვიდიანი“ მოძველდა: „არ მგონია, რომ „დიდი შვიდიანი“ სწორად ასახავდეს მსოფლიოში მომხდარს“, — თქვა მან.
სწორედ ამიტომ ღირს მისი სექტემბრამდე გადადება და მასზე ჩინეთის მომავლის განხილვა — მაგრამ არა სი ცზინპინთან, არამედ პუტინთან ერთად.
იდეა შესანიშნავია ყველა მიმართულებით: განიხილონ ჩინეთი, რომელიც ტრამპმა მსოფლიოს უმთავრეს საფრთხედ დანიშნა, და დააბრუნოს რუსეთი, რომელიც აშშ-ის წინა პრეზიდენტმა დანიშნა ამ როლზე. ანუ შეურიგდეს რუსეთს და მასთან ერთად დაიწყოს ბრძოლა ჩინეთის წინააღმდეგ, რასაც უკვე დიდი ხანია მხარს უჭერს ზოგი ამერიკელი სტრატეგი. მაგრამ სურს რუსეთს ამ ზეიმში მონაწილეობა?
და სად წავა? მას ხომ საგულდაგულოდ დაფარული შიშები აქვს ჩინური ექსპანსიის მიმართ. და საერთოდ, რუსულ ელიტას სრულიად პროდასავლური მენტალიტეტი აქვს და „მსოფლიო ლიდერების“ კლუბში დაბრუნებაზე ოცნებობს. მაგრამ სახის დაუკარგავად, პატივისცემის გამოხატვით და მაშინ მათ უკან დასახევი გზა აღარ ექნებათ — მათ ხომ თავადაც სურთ ეს.
ასე რომ, მთელი პრობლემა ახლა ისაა, რომ დასავლეთმა ძალიან ბევრი თაფლაკვერი არ მისცეს პუტინს, თორემ რუსები გაამპარტავნდებიან და თავს გამარჯვებულად ჩათვლიან. თაფლაკვერს მათრახიც უნდა მიეშველოს და მაშინ ვერსად ვერ წავლენ.
საოცარია, მაგრამ ასეთი სურათი არსებობს არა მარტო ბევრი დასავლელი სტრატეგის, არამედ ზოგი რუსი ანალიტიკოსის თავშიც — თანაც, როგორც პროდასავლელების, ისე ვითომ პატრიოტებისა. რუსეთს თავად არაფერი შეუძლია, ჩვენ ჩინეთთან დაახლოება მხოლოდ იმიტომ დავიწყეთ, რომ დასავლეთს წავეჩხუბეთ. თუ ახლა კონფრონტაცია დამთავრდება, ჩვენი ანტინაციონალური ელიტები მაშინვე დაუბრუნდებიან დასავლეთის უმცროსი პარტნიორის სანატრელ როლს — ასეთი წარმოდგენები არც ისე იშვიათია რუსულ საზოგადოებაში. ამიტომაც არ უნდა მივიღოთ არანაირი მიწვევა „დიდ შვიდიანში“.
მიწვევის მიღება მართლაც არ შეიძლება, მაგრამ სულ სხვა მიზეზით. არა იმიტომ, რომ ელიტები ჩააბარებენ რუსეთს — პუტინმა სერიოზულად შეცვალა როგორც შემადგენლობა, ისე ელიტების მოსაზრებები. ისინი, ვინც ფიქრობს, რომ რუსეთს ახლაც ისინი მართავენ, ვისაც დასავლეთი ნიმუშად და უფროს მასწავლებლად მიაჩნია, ხოლო რუსები — ევროპული ცივილიზაციის წარუმატებელ შტოდ, ილუზორულ სამყაროში ცხოვრობენ. რუსეთს ელიტებთან და ეროვნული თვითშეგნების აღზრდასთან უამრავი პრობლემა აქვს, მაგრამ ქვეყნის ხელისუფლების დამოუკიდებლობაში ეჭვი არავის ეპარება. სტრატეგიულ თამაშში, რომელსაც ბევრი რაუნდი აქვს, ვითარება და გარემო ატმოსფერო იცვლება, მაგრამ უცვლელი რჩება მიზანი. ძლიერი, თვითკმარი რუსეთი, ქვეყანა–ცივილიზაცია, ძალის ერთ-ერთი ცენტრი, რომელიც განსაზღვრავს მსოფლიო წესრიგს XXI საუკუნეში. უფრო ნაკლებს რუსეთი არ დათანხმდება.
როგორ დაეხმარება ამ მიზნის მიღწევას დასავლეთთან დაახლოება? არანაირად — ტაქტიკური თამაშიც კი მხოლოდ ზიანს მიაყენებს რუსეთს. და არა იმიტომ, რომ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ დასავლეთმა რუსეთზე შეტევა განაგრძო — კბეჩდა რა ყველაფერს, რაც შეიძლებოდა, სანამ უკრაინას არ მიადგა. არა, აქ ყველაფერი გასაგებია — კომპრომისები ე.წ. პოსტსაბჭოთა სივრცეზე დაუშვებელია: უკრაინის ატლანტიზაცია, მისი დასავლეთის გეოპოლიტიკურ ველზე მიმაგრება შეუძლებელია პრონციპში და ეს არც განიხილება.
უფრო მნიშვნელოვანია სხვა რამ: რომელ დასავლეთს უნდა დაუახლოვდეს რუსეთი, რომც მოინდომოს? ერთიანი დასავლეთი აღარ არსებობს — მისი რღვევის პროცესი უკვე რამდენიმე წელია მიმდინარეობს და სრულად პასუხობს რუსეთის ინტერესებს. ჩვენ შეგვიძლია ავაგოთ ხიდები დასავლეთის შემადგენელ ელემენტებთნ — ცალკეულ ევროპულ ქვეყნებთან, მთლიანად ევროკავშირთანაც, ტრამპის ანტიგლობალისტურ ამერიკასთანაც. მაგრამ ჩვენ არ შეგვიძლია ავაგოთ სამომავლო გეგმები ატლანტიკურ დასავლეთთან, ვინაიდან ის ჩვენი შეურიგებელი გეოპოლიტიკური მტერია.
„დიდი შვიდიანი“ დიდი ხანია უკვე ცარიელია — და მიუხედავად იმისა, რომ ტრამპი ხელმეორედ არჩევის შემთხვევაშიც კი ვერ შეძლებს მის მარტივად დამარხვას, ის თანდათან გადაიქცევა ურთიერთობების გასარჩევ მოედნად დასაშორებლად განწირულ მხარეებს შორის. „დიდი რვიანი“ (ანუ ფორმატი რუსეთის მონაწილეობით), დასავლეთის მიერ ყირიმის მერე გაყინული, შეუძლებელია აღდგეს — და არა მარტო იმიტომ, რომ რუსეთმა ამ წლებში ჩინეთთან სტრატეგიული ალიანსი განამტკიცა. დასავლეთი პლუს რუსეთი ვერ შეძლებენ მსოფლიოში თამაშის წესების განსაზღვრას — ამას ყველა საკვანძო მოთამაშე სჭირდება. ბუნებრივია, ჩინეთი და ინდოეთი — მაგრამ რეგიონული ინტეგრაციული კავშირებიც, რომლებიც სამხრეთ–დასავლეთ აზიას, არაბულ სამყაროს, სამხრეთ ამერიკასა და აფრიკას წარმოადგენენ. ყველაზე ახლო ამ ფორმატთან „დიდი ოცეულია“.
ტრამპი გვთავაზობს შეიქმას რაღაც საშუალო „დიდ შვიდიანსა“ და „დიდ ოცეულს“ შორის — 11 ქვეყნისგან შემდგარი ჯგუფი. თუ G-11-სა და G-20-ს შევადარებთ, კიდევ ვინ არ აღმოჩნდება მასში ჩინეთის გარდა? სამხრეთ ამერიკა (მექსიკა, არგენტინა და ბრაზილია), აფრიკა (სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა) და ისლამური სამყარო (თურქეთი, საუდის არაბეთი და ინდონეზია) — ანუ ისევ დასავლური ან გეოპოლიტიკურად დამოკიდებული ქვეყნების ჯგუფი გამოდის (სამხრეთ კორეა), რომლებსაც რატომღაც უნდა შეუერთდნენ რუსეთი და ინდოეთი. მაგრამ პუტინი და მოდი დამოუკიდებელ სახელმწიფო–ცივილიზაციებს წარმოადგენენ, რომლებისთვისაც სასაცილოა მსავს თამაშში მონაწილეობის შეთავაზება. მით უმეტეს, რომ ის აშკარად ანტიჩინურ ხასიათს ატარებს.
ამასთან ტრამპის თავაზიანად შეჩერება ძალიან ძნელი იქნება. როგორც სამიტის მასპინძელს, მას უფლება აქვს მიიწვიოს ის, ვინც სურს და შეუძლია არც გაითვალისწინოს დიდი ბრიტანეთისა თუ გერმანიის წინააღმდეგობა პუტინის მონაწილეობასთან დაკავშირებით. ეს ხომ „დიდი რვიანის“ აღდგენა არ არის, არამედ, უბრალოდ, შეხვედრა გაფართოებული შემადგენლობით.
რა თქმა უნდა, ვლადიმირ პუტინი არ წავა არანაირი ფორმატის „დიდი შვიდიანის“ შეხვედრაზე, თუნდაც „დიდი რვიანის“ აღსადგენად დაუძახონ. გასულ შემოდგომაზე მის მიერ გამოთქმული შენიშვნა „დიდი რვიანის“ თაობაზე ერთ მნიშვნელოვან მინიშნებას შეიცავდა: რადგან დასავლელი ლიდერები 2014 წელს არ ჩამოვიდნენ რუსეთში მორიგ სამიტზე, მაშინ, თუ ახლა „ჩვენს პარტნიორებს ჩვენთან ჩამოსვლა სურთ, მოხარულები ვიქნებითო“. მოკლედ, ყირიმში ჩამობრძანდითო.
ამასთან სექტემბერში ნიუ-იორკში მაინც შეიძლება გაიმართოს ამ წლის უმნიშვნელოვანესი სამიტი. პუტინი და სი კი იმ დროისათვის უკვე მოასწრებენ რამდენიმე ორმხრივი შეხვედრის მოწყობას — და სხვა საკითხებს შორის, ათასწლოვანი რუსეთისა და სამიათასწლოვანი ჩინეთის ლიდერები, რაღა თქმა უნდა, ამერიკის მომავალზე იმსჯელებენ...
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებას
