როდის ჩნდება ფსიქოლოგიური ტრავმის მიღების საშიშროება
12:37 27.10.2022 (განახლებულია: 18:49 27.10.2022)
© Flickr / FL/ Derrick Tyson
გამოწერა
თუ ადამიანმა იცის, რა სიტუაციებში ჩნდება ყველაზე ხშირად ტრავმის მიღების საშიშროება, მეტი შესაძლებლობა ექნება, გაუმკლავდეს მას.
ადამიანი ყოველთვის ვერ ახერხებს თავის გამიჯვნას ვითარებისგან, რომელმაც ის ფსიქოლოგიურ ტრავმამდე მიიყვანა. სიტუაცია თითქოს ერწყმის მას და ადამიანს მისგან დაშორება და ამის გვერდიდან შეხედვა არ შეუძლია.
თუ ადამიანმა იცის, რა სიტუაციებში ჩნდება ყველაზე ხშირად ტრავმის მიღების საშიშროება, მეტი შესაძლებლობა ექნება, გაუმკლავდეს მას.
ტრავმა შეიძლება სამ ძირითად კატეგორიად დავყოთ:
1. შოკური ტრავმა
ტრავმა ჩნდება მოულოდნელი მოვლენების შედეგად, რაც ემუქრება ადამიანის სიცოცხლეს. ამ კატეგორიას განეკუთვნება ასევე ახლობელი ადამიანის მოულოდნელი სიკვდილი.
2. მწვავე ტრავმა
ხანმოკლე ზემოქმედებები — გამომდინარეობს ადრე მომხდარი ნეგატიური მოვლენებიდან. მაგალითად, მძიმე კონფლიქტები, ხანგრძლივი ურთიერთობების დასრულება, სოციალური დამცირება და სხვ.
3. ქრონიკული ტრავმა
როდესაც ადამიანი ემოციურად არასასურველ სიტუაციაში დიდხანს იმყოფება. მაგალითად, ბავშვი ცხოვრობს ოჯახში, სადაც რთული ვითარებაა, ან ქორწინება, რომელსაც მორალური და ფიზიკური ძალადობა, დამცირება ახლავს თან.
ადამიანზე ფსიქიკური ტრავმის დამანგრეველი ძალა პიროვნებისთვის მოვლენის ინდივიდუალურ მნიშვნელობაზეა დამოკიდებული, ადამიანის ფსიქოლოგიურ მდგრადობაზე სტრესისა და არასასიამოვნო მოვლენების მიმართ, უნარზე, გაუმკლავდეს ცხოვრებისეულ პრობლემებს, ირგვლივ მყოფებზე და დროულ დახმარებაზე.
რა შეიძლება იყოს ტრავმების წყარო:
1. ოჯახური კონფლიქტები
მძიმე ავადმყოფობა, სიკვდილი, ოჯახის წევრის გარდაცვალება;
მშობლების განქორწინება;
ავტორიტეტული ადამიანების (მშობლების, ბებია–ბაბუის) გადამეტებული მზრუნველობა;
ოჯახში ემოციური გაუცხოება;
მატერიალურ-ყოფითი პრობლემები.
2. უიღბლო ოჯახური ცხოვრება
უიღბლო სიყვარული ან მეგობრობა;
ღალატი, ეჭვიანობა;
სექსუალური პრობლემები;
მარტოობა;
რაიმე პირადი მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობა;
თვითდამკვიდრებისა და თვითგამოხატვის შესაძლებლობების უქონლობა.
3. კონფლიქტი ოჯახში მეუღლეებს შორის
ბრძოლა ლიდერობისთვის;
ღალატი, ეჭვიანობა;
სექსუალური დაუკმაყოფილებლობა;
ხასიათების შეუთავსებლობა;
ინტელექტუალური და სულიერი შეუთავსებლობა;
მძიმე დაავადება, ერთ-ერთი მეუღლის სიკვდილი;
კონფლიქტები სპირტიანი სასმელისადმი მიდრეკილების გამო.
4. კონფლიქტური დამოკიდებულება ბავშვებთან
სისტემატური კონფლიქტები;
გაუცხოება;
პათოლოგიური მიდრეკილებები;
ასოციალური ქცევა.
5. სამსახურებრივი ფსიქოლოგიური ტრავმის მომტანი გარემოებები
არამიმზიდველი სამუშაო;
უთანასწორობა, დაძაბულობა, არაობიექტური დატვირთვა;
კონფლიქტი ხელმძღვანელობასთან;
კონფლიქტი თანამშრომლებთან;
ხელფასით უკმაყოფილება;
მოულოდნელი გათავისუფლება, შემცირება, უმუშევრობის შიში.
6. ემოციურ-შოკური დარტყმა
ძლიერი შიში;
ძალადობა, ცემა, მუქარა;
ძარცვა და თავდასხმა;
სექსუალური ძალადობა;
ავარიები, სტიქიური უბედურებები;
ხანძარი.
7. სხვა ფსიქოლოგიური ტრავმების გამომწვევი მდგომარეობები
სექსუალური წარუმატებლობა;
ორგანოებისა და სისტემების ფუნქციონირების შემთხვევით შეჩერებაზე ფიქსაცია;
გამოცდები, საკონკურსო გასაუბრებები, დისერტაციების დაცვა და შედეგების ლოდინი განგაშის შეგრძნებით.
