აქსიონოვმა ისაუბრა საკურორტო სეზონის დაწყებამდე პატარა სასტუმროების მფლობელების ლეგალიზებისა და სანაპიროს უკანონო განაშენიანებასთან ბრძოლის გეგმებზე, უკრაინასთან კეთილმეზობლური ურთიერთობის აღდგენის პერსპექტივებსა და ნახევარკუნძულზე ვითარების დესტაბილიზაციის მიზნით შესაძლო პროვოკაციებზე, ასევე თავის დამოკიდებულებაზე მოხელეების დანიშვნისა და სხდომაზე უცენზურო ლექსიკის გამოყენების შემდეგ ყირიმის კულტურის მინისტრის შემდგომი ბედის მიმართ. რესპონდენტს მაქსიმ გროზნოვი ესაუბრა.
— ბატონო სერგეი, ამასწინანდელი გამოკითხვის თანახმად, რუსების 81 % ყირიმის რუსეთთან შეერთებას დადებითად აფასებს, 40 % ამას გამართლებულად მიიჩნევს ისტორიული სამართლიანობის თვალსაზრისით. თქვენ როგორ აფასებთ ამ შედეგებს?
— ისტორიული სამართლიანობაა - ამიტომ აქვს დიდი მხარდაჭერა. ყირიმი ყოველთვის რუსული მიწა იყო. 1954 წელს ნიკიტა ხრუშჩოვმა გადაწყვეტილება (ყირიმის უკრაინისთვის გადაცემის შესახებ) ერთი ქვეყნის ფარგლებში მიიღო. ამიტომ ხალხი სხვაობას ვერ გრძნობდა. იყო რუბლი, შეიძლებოდა მგზავრობა ნებისმიერ რესპუბლიკაში ყოველგვარი უცხოური პასპორტის გარეშე. გარდა ამისა, ომის შემდეგ ხალხს სულ სხვა სადარდებელი ჰქონდა. ვინმეს რომ ეფიქრა, რა მოხდებოდა მომავალში, დარწმუნებული ვარ, მოსახლეობა მაშინაც წინააღმდეგი იქნებოდა.
ყირიმელების მხარდაჭერით პრეზიდენტის მიერ 2014 წელს მიღებული გადაწყვეტილება კი ისტორიული იყო. ის ხედავდა, რომ ადამიანების უდიდესი ნაწილი გაერთიანების შესახებ გადაწყვეტილებას ემხრობოდა და მას საფუძვლად მოქალაქეების დაცვა ედო.
— ყირიმელებს ახსოვთ თქვენი ცნობილი გამოსვლა უკრაინის ტელევიზიით 2014 წლის 7 მარტს. მაშინ უკრაინის ყოფილმა პრეზიდენტმა ლეონიდ კრავჩუკმა გკითხათ - იყო თუ არა კანონიერი დაგეგმილი რეფერენდუმი. თქვენ უპასუხეთ, რომ მას შესაძლებლად მიიჩნევდით, რადგან ეს არა თქვენი პირადი სურვილი, არამედ ყირიმის პარლამენტის გადაწყვეტილება იყო. ახლა როგორ შეაფასებთ ნათქვამს?
— ასეც არის, ეს საკანონმდებლო ორგანოა. საკანონმდებლო ორგანოს, რომელიც მოქალაქეთა ინტერესებს იცავს, ასეთი ინიციატივების წამოყენება შეუძლია. იურიდიულად ყველაფერი სწორად შესრულდა. ბატონ კრავჩუკს ასეც ვუთხარი. და როდესაც მკითხა, ვიზიარებდი თუ არა პასუხისმგებლობას, მივუგე: „დიახ, ვიზიარებ“. მჯეროდა, რომ ყველაფერს სწორად ვაკეთებდით.
— უკრაინასთან ურთიერთობის მოგვარების პერსპექტივას თუ ხედავთ „ამოგლეჯილი გულის“ შესახებ პრეზიდენტ ვლადიმერ ზელენსკის განცხადებებისა და დაგეგმილი „ყირიმის პლატფორმის“ სამიტის კონტექსტში?
— ყველა ეს პლატფორმა - აბსოლუტური ფიქციაა. მათ იციან, რომ ეს აუხდენელი ოცნებაა, მაგრამ ცხოვრების დონის გაუარესების ფონზე უნდა აჩვენონ, რომ რაიმეს მოიმოქმედებენ. ჩემი აზრით, (კიევის) დღევანდელი მთავრობის პირობებში დათბობის მოლოდინი არ უნდა გვქონდეს. იმედი მაქვს, უკრაინელები სხვა გადაწყვეტილებას მიიღებენ, აირჩევენ სხვა ხელმძღვანელებს, რომლებიც, შესაძლოა, სამართლიან გადაწყვეტილებას მიიღებენ. საღმა აზრმა უნდა გაიმარჯვოს.
— თქვენი აზრით, მოსალოდნელია უკრაინის ხელისუფლების მხრიდან სამხედრო პროვოკაციები სერიოზული კონფლიქტის გაჩაღებისა და ყირიმისკენ, შავი ზღვის რეგიონში ნატოს ქვეყნების მოზიდვის მცდელობისას?
— ამერიკელებისთვის კონფლიქტი ხელსაყრელია, თუმცა ისინი მასში არასდროს მონაწილეობენ. დღეს არავის შესწევს ძალა, რუსეთთან ურთიერთობა სამხედრო გზით გაარკვიოს. დარწმუნებული ვარ, არაფერი გვემუქრება. რუსეთს საკმარისი ძალა აქვს, ვინმემ რომც დააპიროს. როგორც ვლადიმერ პუტინმა თქვა - ისეთი მსოფლიო, რომელშიც რუსეთი არ არის, არავის აინტერესებს და ის არც იქნება. არა მგონია, ვინმეს საამისოდ ჭკუა ან გამბედაობა ეყოს.
ვფიქრობ, ამერიკელები მომავალშიც უბიძგებენ უკრაინის ხელმძღვანელობას. ყირიმი თავდაცვის თვალსაზრისით მიუწვდომელია, ისევე როგორც მთელი რუსეთი. არავის არანაირი პერსპექტივა არ გააჩნია - ჩვენ ნებისმიერი შეტევის მოგერიება შეგვიძლია, ნატოს თუ სხვა ძალის მხრიდან. ყირიმელებს და ზოგადად რუსეთის მცხოვრებთ ამ მხრივ არაფერი ემუქრებათ.
ლოკალურად კი - დიახ, საზღვარზე იქნება პროვოკაციები, დონბასში, ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკაში. ჩვენთან შეიძლება სხვადასხვა დივერსიული ჯგუფები შემოგზავნონ კონკრეტული დავალებებით. დესტაბილიზაციის მცდელობები გაგრძელდება.
— ყირიმში 2020 წელს გაძვირდა კვების პროდუქტები, საცხოვრებელი, იზრდება უმუშევრობა. ეკონომიკური განვითარების მინისტრის მაქსიმ რეშეტნიკოვის ვიზიტის დროს განიხილეთ დიდი ლოგისტიკური ცენტრის შექმნა, რომელმაც პრობლემების ნაწილი უნდა მოაგვაროს. ახსენეთ ასევე ახალი გასართობი ცენტრები. თუ ეს სათამაშო ზონა არ არის, რაზეა საუბარი?
— სათამაშო ზონა არ არის. საუბარია „სოჭის პარკის“ მსგავს და საბავშვო გასართობ ცენტრებზე. ყირიმი ტურისტული რეგიონია. ტურისტებს უნდა ჰქონდეთ გასეირნების, დროის გატარების შესაძლებლობა. ორი პროექტი ევპატორიასა და იალტას ეხება.
— სახელმწიფო დუმაში მუშავდება კანონპროექტი, რომელიც მცირე და ოჯახური სასტუმროების ცნების ლეგალიზებას ითვალისწინებს. რა სტადიაზეა დოკუმენტი და როდის დამტკიცდება?
— ამჟამად პროექტი შეთანხმების ბოლო ეტაპზეა. „როსტურიზმმა“, „როსპოტრებნადზორმა“ წინასწარი თანხმობა გამოხატეს, საბოლოო რედაქცია კვირის ბოლოსთვის იქნება მზად. გვინდა კანონი საკურორტო სეზონის დაწყებამდე მივიღოთ.
ინდივიდუალური საცხოვრებლის მშენებლობისთვის მიწის დანიშნულების შეცვლა ალბათ საჭირო არ იქნება, უბრალოდ გამარტივდება პროცედურები. მსხვილი ტუროპერატორები ხშირად გვეუბნებიან, რომ ითანამშრომლებდნენ მცირე სასტუმროებთან, მაგრამ ლიცენზიის არქონის გამო ამ უკანასკნელებს კომერციული საქმიანობის უფლება არ აქვთ. იძულებული არიან, ჩრდილში ისხდნენ, მათთვის დახურულია ყველა ოფიციალური პროგრამა (მაგალითად, ქეშბექი), რომელიც ტურიზმის განვითარებასთანაა დაკავშირებული.
ამასთან, გვესმის, რომ 9,5 ათასამდე ინდივიდუალური საცხოვრებლის მესაკუთრე ეკონომიკურ საქმიანობას ეწევა, მაგრამ გადასახადებს არ იხდის. 2020 წელს ამ საკითხისადმი, კორონავირუსის გათვალისწინებით, რბილი მიდგომა გვქონდა, გავათავისუფლეთ გეგმური შემოწმებისგან. ობიექტების რეესტრი - შექმნილი ვითარებიდან ერთადერთი გამოსავლია.
— რა ვითარებაა ყირიმში სანაპიროს განაშენიანებასთან დაკავშირებით? თქვენ ხართ კომისიის წევრი, რომელიც უკონტროლო მშენებლობებს სწავლობს.
— გენერალურ პროკურატურასთან ერთად შევქმენით სამუშაო ჯგუფი, რომლის მიზანიცაა უკანონო მშენებლობის შეჩერება. სამწუხაროდ, სამშენებლო ნორმატივები და კანონმდებლობა მშენებლობის შესაჩერებლად ეფექტური ნაბიჯების გადადგმის შესაძლებლობას არ იძლევა, ეს მთელი ისტორიაა. როდესაც ასეთი ობიექტი ბევრია, სამუშაო არაეფექტურია. ჩემი აზრით, საჭიროა საკანონმდებლო ცვლილებები, რათა ნგრევის პროცედურა გამარტივდეს. აუცილებელია მშენებლობის შეჩერების გადაწყვეტილება სწრაფადვე შესრულდეს და მხოლოდ ამის შემდეგ გაასაჩივროს მშენებელმა თუ მეწარმემ გადაწყვეტილება სასამართლოში. დღეს პირიქითაა: საჭიროა გაფრთხილება, თუ ის არ სრულდება - საქმე სასამართლოში მიდის, ხოლო თუ სასამართლო მშენებლობას არ აყადაღებს, მშენებლობა გრძელდება. როდესაც სასამართლო უკანონობის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს, უკვე მრავალი სართულია აშენებული. ნაგებობის ნგრევა ბიუჯეტს ძვირად უჯდება, მშენებლისგან ხარჯის ამოღება კი შეუძლებელია - მას სტერილური ანგარიშები აქვს.
— როგორ ემზადება „ედინაია როსიას“ ყირიმის განყოფილება სახელმწიფო დუმის არჩევნებისთვის? სია თუ განახლდება?
— დიახ, ცვლილებები იგეგმება, 1 აპრილამდე ყველა კანდიდატურა ცნობილი იქნება.
— იანვარსა და თებერვალში ზოგიერთი ქალაქის მცხოვრებლები არასანქცირებულ აქციებში მონაწილეობდნენ, რამდენიმე კაცი სიმფეროპოლის ცენტრალურ მოედანზეც იკრიბებოდა. როგორ ფიქრობთ, რატომ გამოდიოდნენ?
— უსისტემო ოპოზიცია სიტუაციას ძაბავს, როდესაც სოციალურ-ეკონომიკური ვითარება უარესდება. დღეს COVID-ის გამო მოქალაქეთა შემოსავალი მართლაც შემცირდა, ბიზნესსაც უჭირს. მაგრამ პრეზიდენტის მიერ გადადგმული ნაბიჯები, ჩემი აზრით, ეფექტურია და ვითარებამ აჩვენა, რომ ეს ნაბიჯები მართებული იყო.
ჩემი აზრით, მთელ ამ პროტესტს დასავლეთის მხრიდან ორგანიზებული ხასიათი აქვს. ამ გაიძვერა ნავალნის არც დაუმალავს, რუსეთში ამერიკული სპეცსამსახურების დავალებით ჩამოვიდა. მათ იცოდნენ, რომ რუსეთის ხელისუფლება კანონით გათვალისწინებულ სასჯელის ზომას - პატიმრობას - გამოიყენებდა. მათ სჭირდებოდათ მსხვერპლი, რომელსაც გამოიყენებდნენ პარაზიტები, რომელთაც ჩვენი ქვეყნის ინტერესების დაცვასთან საერთო არაფერი აქვთ. ისინი ფაქტობრივად დასავლეთის სპეცსამსახურების აგენტები არიან. მათ მიმართ შესაბამისი დამოკიდებულება მაქვს.
— ყირიმში სიტუაციის დაძაბვის ალბათობა არსებობს?
— ყირიმში არის მოქალაქეთა ერთი ნაწილი, რომელიც თავიდანვე უკმაყოფილო იყო რუსეთთან შეერთდებით. ისინი ძალიან ცოტანი არიან, დაახლოებით სამი პროცენტი. გეხსომებათ, რომ ქსენია სობჩაკი რუსეთის 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე ყირიმის უკრაინისთვის დაბრუნების პროგრამით გამოვიდა. მაშინ მას მხარი 17 ათასმა ადამიანმა დაუჭირა. აი ეს არის საპროტესტო პოტენციალი.
არსებობენ ადამიანები, რომლებიც მოხელეების არაეფექტურობაზე საუბრობენ. ხშირად სამართლიანი შენიშვნებიცაა, მე ყოველთვის ვაღიარებ, როდესაც ვცდებით. მაგრამ ზოგჯერ მოხელეები უსამართლოდ ექცევიან საჯარო კრიტიკის ქვეშ.
საშუალო რგოლის სპეციალისტების უმრავლესობა პატიოსნად ასრულებს თავის უფლება-მოვალეობას დაბალი ანაზღაურების სანაცვლოდ. საჯარო სამსახურის პრესტიჟი დნება, თანამდებობის პირთა უმრავლესობას ნაკლები ხელფასი აქვს, ვიდრე საშუალოდ რესპუბლიკაშია. სპეციალისტი, რომელიც მიდის სამსახურში 15-18 ათასი რუბლის ხელფასზე - ესაა გზა არსად.
— ბევრი თანამდებობის პირი არაერთხელ შეიცვალა. ეს საქმეს ხელს არ უშლის?
— თუ ხელმძღვანელს ვერ ვაიძულებ იმუშაოს, თუ ის მხოლოდ იმიტომ მუშაობს, რომ პრობლემა აღმოვაჩინე ან ამის შესახებ მოქალაქეებმა მომწერეს, მან კი არაფერი იცის - ასეთი მოხელეები არ გვჭირდება. თუ პასუხი კონფლიქტურ სიტუაციაზე დასაწყისშივე არსებობს - როგორც წესი, ხალხს ესმის, რომ მათი ხმა გაიგონეს და ადმინისტრაციასაც და რესპუბლიკასაც ამ სიტუაციის გასანეიტრალებელი გეგმა აქვს. თუ მოხელე თავს ქვიშაში მალავს, პრობლემისგან დისტანცირებას ცდილობს და მელოდება, როდის ჩავალ - რა საჭიროა ასეთი თანამდებობის პირი? ასეთი პრაქტიკა გაგრძელდება, მე სხვის მაგივრად არ ვიმუშავებ.
— რას ანიჭებთ მნიშვნელობას კადრების შერჩევისას?
— შედეგიანობას. და პატიოსნებას, რომლის გარეშეც შედეგი არ იქნება. კოლეგებს ვეუბნები: თუ გინდა საქმის კარგად კეთება - თავად გააკეთე. ცალკეულ სამინისტროებსა და უწყებებს არც ისე ბევრი ამოცანა აქვთ, რომ მინისტრი ვერ ჩაუღრმავდეს საქმეთა ვითარებას კონკრეტულ მონაკვეთზე, ეს ხომ ადმინისტრაციის ხელმძღვანელებს ეხება. გადაწყვეტილების მიღებამდე საჭიროა იმაზე მსჯელობა, რა მინუსები შეიძლება ამას ჰქონდეს მოქალაქეებისთვის, მათი ნეიტრალიზება, ხალხთან დალაპარაკება. იანინა პეტროვნა (პავლენკო, იალტის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი) ახალი, აქტიური კადრია. იმედი მაქვს, ყველა პრობლემას ჩაუღრმავდება. ყველა ადმინისტრაციის ხელმძღვანელებს აქვთ შანსი - პირველი სამი-ოთხი თვე მათ „გახურების“ შესაძლებლობას ვაძლევ, შემდეგ კი ისინი პასუხისმგებლები არიან ყველაფერზე, რაც რეგიონის ტერიტორიაზე ხდება.
— რა ელის რესპუბლიკის კულტურის მინისტრ არინა ნოვოსელსკაიას?
— ზოგჯერ უხეში სიტყვების გამოყენებას ვერც მე ვარიდებ თავს. ისეც ხდება, რომ თუ უცენზურო სიტყვებს არ გამოიყენებ - ვისაც საჭიროა, ვერ აიძულებს იმუშაოს, მომიტევეთ. საკუთარ თავს ვკიცხავ, მაგრამ რას იზამ?! რასაკვირველია, ცუდია, რომ კულტურის მინისტრმა ასეთი სიტყვები იცის. ეს რომ სხდომა ყოფილიყო მშენებლობის თემაზე - ყველა გაიგებდა, სამშენებლო სფეროში ეს ჩვეულებრივი ამბავია.
— კონკრეტული ზომების მიღებას არ გეგმავთ?
— არა, ამასთან დაკავშირებით ნამდვილად არა. ხვალ ტელეფონით ან დერეფანში რომ თქვას ვინმემ რამე? ეს არ არის ანტისახელმწიფოებრივი, არავის პირადი ღირსება არ შელახულა.
— თქვენ რეგიონს შვიდი წლის განმავლობაში ხელმძღვანელობთ. პირადად თქვენთვის რომელი მოვლენები იყო ყველაზე მძიმე?
— ქერჩი - ყველაზე მძიმე პერიოდი იყო. იმდენი ბავშვი, პედაგოგი დავკარგეთ. სიცოცხლეს ვერ დააბრუნებ. აუნაზღაურებელი დანაკარგია. ყველაფერი დანარჩენი - არმიანსკი, წყალთან დაკავშირებული სიტუაცია, ელექტროენერგია - ეს ყველაფერი გადავიტანეთ. რთულად, მაგრამ ვითარებიდან ღირსეულად გამოვედით. ქერჩი - განსაკუთრებულია, ტრაგედიაა.
ყველაფერი დანარჩენი შეიძლება გამოსწორდეს. ყირიმში არცერთ წელიწადს არ ჩაუვლია საგანგებო სიტუაციის გარეშე, თანაც ისეთი მასშტაბით, როდესაც, როგორც წესი, მზა პასუხები არ არსებობს. ყველაფერს პირველად ვაკეთებთ - ქვეყანაში ასეთი პრაქტიკა არ არის.
— ყირიმი საერთაშორისო დონეზე აღიარებული არ არის. ეს მიზნების მიღწევაში ხელს გიშლით?
— ეს მხოლოდ ხელიდან გაშვებულ შესაძლებლობებზე მიუთითებს. სანქციების რეჟიმი ხელს გვიშლის, მაგრამ მაინც წინ მივიწევთ. გადასახადების დაკისრების საფუძველს დღეს საბიუჯეტო ინვესტიციები შეადგენენ. რა თქმა უნდა, ვისურვებდით ბიზნესი მომავალში განვითარდეს, მაგრამ ამის მიუხედავად, საბიუჯეტო ინვესტიციების მოცულობა წინსვლაში გვეხმარება. ვითარება განიმუხტება, ეჭვი არ მეპარება. ყველაფრის მიუხედავად, ვფიქრობ, ეფექტურად მივიწევთ წინ და დაჩოქებას ნამდვილად არ ვაპირებთ.
— რეგიონების ხელმძღვანელებს შორის თქვენ სოციალური ქსელების ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური მომხმარებელი ხართ. ხომ არ ფიქრობთ, რომ დასავლური სოციალური ქსელებით - Facebook და Instagram - სარგებლობა, რომლებსაც კორპორაციები აკონტროლებენ და შეუძლიათ ცნობილი პოლიტიკოსებისა და ადამიანების მუშაობის შეზღუდვა, რაიმე საფრთხეს შეიცავს?
— ჩემი პირადი აზრია: ის პოლიტიკა, რომელსაც დასავლური კორპორაციების მიერ კონტროლირებადი სოციალური ქსელები ატარებენ, საზოგადოებისთვის მეტ ზიანს შეიცავს, ვიდრე სარგებელს. სოციალურ ქსელებს, ფაქტობრივად, იყენებენ, როგორც გეოპოლიტიკის იარაღს, ინსტრუმენტს ადამიანების ცნობიერების მანიპულაციისა და დეზინფორმაციის გავრცელების მიზნით, სიძულვილის გაღვივებისთვის, ცენზურისთვის და განსხვავებულ აზრთან ბრძოლისთვის. თვალსაჩინო მაგალითია - გამოგონილი საბაბით ან საერთოდ უმიზეზოდ რუსული მასმედიის არხების დაბლოკვა.
გარდა ამისა, სოციალური ქსელების მეშვეობით სხვადასხვა ჯურის პროვოკატორებს, ზოგჯერ კი უბრალოდ ფსიქიკურად არაჯანმრთელ ადამიანებს, რომლებიც თავისუფლად ავრცელებენ თავიანთ ბოდვას, შეუზღუდავი წვდომა აქვთ მრავალმილიონიან აუდიტორიაზე.
ამ ვითარებაში საჭიროა ყველაზე მკაცრი ზომების მიღება, დახურვის ჩათვლით. რასაკვირველია, საჭიროა ადგილობრივი საინფორმაციო პლატფორმების შექმნა.
თუ ვისაუბრებთ ყირიმის სახელისუფლებო ორგანოებზე, მოცემულ შემთხვევაში სოციალური ქსელები, პირველ რიგში, საზოგადოებასთან ურთიერთობის ინსტრუმენტია. ეს ერთგვარი ლაკმუსის ქაღალდია, რომელიც ასახავს საზოგადოების რეაქციას ხელისუფლების ამა თუ იმ გადაწყვეტილებასა და ქმედებაზე.
— წინა ინტერვიუ თქვენთან 2019 წელს იალტის ფორუმზე ჩავწერეთ, 2020 წელს კი პანდემიის გამო ფორუმი ვერ ჩატარდა. წელს რა იქნება?
— ამ საკითხზე სხდომა გაიმართა. როდესაც გადაწყვეტილებას მივიღებთ, გაცნობებთ. გავარკვევთ, მონაწილეთაგან ვინ ჩამოვა, ვინ ჩაერთვება სკაიპით, ფორმატს განვსაზღვრავთ. ვიცეპრემიერი მარატ ხუსნულინი პროცესს კურირებს, ის საორგანიზაციო კომიტეტის ხელმძღვანელია.
