ანდრეი კოცი
გეგმაშია შეიარაღებული ძალების მოდერნიზაცია, ახალი ტექნოლოგიების შემუშავება, ასევე აშშ-ის გეოპოლიტიკური გავლენის შემდგომი ზრდა — სანქციების დაწესება ოპონენტებისთვის და დახმარების გაწევა მოკავშირეებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ დონალდ ტრამპი პროექტზე ვეტოს დადებით დაიმუქრა, ბიუჯეტს მაინც დაამტკიცებენ.
კამათი პრეზიდენტთან
თავდაცვითმა ბიუჯეტმა აშშ-ის უმაღლეს ხელისუფლებაში კამათი გამოიწვია. მოქმედი პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი უკმაყოფილოა ავღანეთში, კორეასა და გერმანიაში ამერიკული ჯარების რაოდენობის შემცირებით. მანამდე ის აღნიშნული კანონპროექტის იმ ნაწილს ეწინააღმდეგებოდა, რომელიც სამოქალაქო ომის დროინდელი გენერლების პატივსაცემად წოდებული სამხედრო ბაზებისთვის სახელების გადარქმევასა და ასევე მონათმფლობელური სამხრეთის ნებისმიერი სიმბოლიკის ლიკვიდაციას ითვალისწინებს.
გარდა ამისა, პრეზიდენტს ასევე არ მოსწონს ის ფაქტი, რომ დოკუმენტი არ აუქმებს კომუნიკაციების სფეროში ეთიკის შესახებ 1996 წლის კანონის 230-ე პუნქტს, რომელიც ტექნოლოგიურ კომპანიებს სასამართლო სარჩელებისგან იცავს სამომხმარებლო კონტენტის განთავსების, წაშლის ან სხვა ტიპის მოდერირების შემთხვევაში. შეგახსენებთ, რომ ტრამპს ძველი ანგარიშები აქვს Twitter-თან, Facebook-თან და მთელ რიგ სხვა ინტერნეტ-პლატფორმებთან, რომლებიც ხშირად ნიშნავენ პრეზიდენტის განცხადებებს, როგორც „დეზინფორმაციას“ ან „სადავო კონტენტის შემცველს“. ტრამპმა არაერთხელ დასდო ბრალი მათ ცენზურაში და პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენის მცდელობაში. ის ირწმუნებოდა, რომ სოციალური ქსელები და მედიასაშუალებები აუცილებლად უნდა აგებდნენ იურიდიულ პასუხს გამოქვეყნებულ მასალებზე.
მიუხედავად ამისა, ბიუჯეტის პროექტს 438-დან 300-მა კონგრესმენმა დაუჭირა მხარი. ეს წარმომადგენელთა პალატას პრეზიდენტის ვეტოს გადალახვის საშუალებას აძლევს. თანაც კანონს სენატშიც დაუჭირეს მხარი — 84 მომხრე და 13 მოწინააღმდეგე.
სანქციები და მხარდაჭერა
ბიუჯეტის პროექტის ერთ-ერთი უმთავრესი გეოპოლიტიკური სიახლე — „ჩრდილოეთის ნაკადი-2“-ის წინააღმდეგ სანქციებია. ამერიკელები გულმოდგინედ და თანმიმდევრულად ცდილობენ რუსეთის პოზიციების შერყევას ნახშირწყალბადების ბაზარზე. ბიუჯეტი სასჯელს ითვალისწინებს გაზსადენის მშენებლობაში ხელშეწყობისა და მილგამყვანი ხომალდებისთვის ტექნიკური მოდერნიზაციის გაწევისთვის.
„ჩრდილოეთის ნაკადი-2“ უკვე 94%-ით არის მზად. დარჩენილია სულ 76 კილომეტრის დასრულება. სანქციებისთვის რომ თავი აერიდებინა, გერმანია ეშმაკობაზე წავიდა და სპეციალური ფონდი შექმნა გაზსადენის დასასრულებლად. იურიდიულად სამუშაოთა მწარმოებლები ამ სტრუქტურის დაკვეთებს შეასრულებენ ისე, რომ არ ექნებათ პირდაპირი კავშირი „ჩრდილოეთის ნაკადი-2“-თან.
ამერიკელები გვარიან ზეწოლას აპირებენ თურქეთზეც. ბიუჯეტი ითვალისწინებს სანქციებს რუსული საზენიტო-სარაკეტო სისტემა С-400-ის შეძენა–ექსპლუატაციისთვის. გასული კვირის ბოლოს სახელმწიფო დეპარტამენტმა გამოაქვეყნა სახელმწიფო მდივან მაიკლ პომპეოს განცხადება იმის შესახებ, რომ ეს გარიგება საფრთხეს უქმნის ამერიკული პერსონალისა და სამხედრო ტექნიკის უსაფრთხოებას, ასევე მოსკოვს საშუალებას აძლევს, წვდომა ჰქონდეს თურქეთის შეიარაღებულ ძალებზე და თავდაცვით მრეწველობაზე. თურქეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო საპასუხო ზომებით დაიმუქრა. С-400 უკვე დიდი ხანია, რაც ვაშინგტონსა და ანკარას შორის საჯილდაო ქვად არის ქცეული. ამერიკელებმა უკვე ამოიღეს თურქეთი მეხუთე თაობის გამანადგურებელ F-35-ის სახელმწიფო პროგრამიდან. პენტაგონში შიშობენ, რომ უახლესი გამანადგურებლების შესახებ ინფორმაცია თურქეთის საზენიტო–სარაკეტო სისტემებიდან მოსკოვში მოხვდება.
ამერიკელები განაგრძობენ აღმოსავლეთ ევროპელი მოკავშირეების — ბალტიისპირეთისა და პოლონეთის დაფინანსებას. ეს სახელმწიფოები ვაშინგტონისთვის პლაცდარმია რუსეთის შესაკავებლად. გამოიყოფა 250 მლნ დოლარი კიევისთვისაც — უკრაინის შეიარაღებული ძალების მხარდასაჭერად. დეტალები არ კონკრეტდება, მაგრამ, დიდი ალბათობით, საუბარია უკრაინის შეიარაღებული ძალებისთვის ჯავშანავტომობილების, ტანკსაწინააღმდეგო სარაკეტო კომპლექსებისა და მცირე ხომალდების გადაცემაზე.
ტოტალური გადაიარაღება
ბუნებრივია, რომ აშშ არც საკუთარ თავს გაანაწყენებს. 740 მილიარდიდან პენტაგონის საბაზო საჭიროებებზე 635,5 მლრდ დოლარი დაიხარჯება. დანარჩენი კი ენერგეტიკაში ეროვნული უსაფრთხოების პროგრამებს (26,6 მლრდ) და უცხოურ ოპერაციებს (69 მლრდ) მოხმარდება. განსაკუთრებულად ხაზგასმულია შეიარაღებაში ჰიპერბგერითი ტექნოლოგიების მიღება მომდევნო სამი წლის განმავლობაში.
ბირთვული ტრიადის მოდერნიზაციისთვის თითქმის 30 მილიარდია გამოყოფილი. ეს სახსრები კავშირისა და მართვის ახალი სისტემების (7 მლრდ), შორი მანძილის ბომბდამშენ B-21 Raider-ის (2,8 მლრდ), ბალისტიკური რაკეტებით აღჭურვილი უახლესი სუბმარინების (4,4 მლრდ) შექმნაზე გაიხარჯება. ბირთვული ქობინების („ბოეგოლოვკა“) მზიდი, „ჰაერი–მიწა“ ტიპის ფრთოსანი რაკეტების პროექტი 474 მილიონს მიიღებს, ახალი საკონტინენტთაშორისო ბალისტიკური რაკეტების პროგრამები GBSD კი — 1,5 მილიარდს.
ტანკსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემების განვითარებას 20 მლრდ დოლარი მოხმარდება. შეიძენენ საზღაო ბაზირების რაკეტსაწინააღმდეგო სისტემა SM-3-ებს, საინფორმაციო მართვით სისტემა AEGIS-ს, რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის კომპლექსებს THAAD. მოდერნიზაციას გაივლის საზენიტო–სარაკეტო კომპლექსი Patriot. კოსმოსური ჯარებისთვის 15 მილიარდი დოლარია დარეზერვებული — აშშ-ის თანამგზავრული დაჯგუფების შემდგომი გაფართოებისთვის. დაახლოებით 10 მლრდ დოლარი კიბერსივრცეში ოპერაციებზე დაიხარჯება — როგორც შემტევზე, ისე თავდაცვითზე.
სამხედრო–საჰაერო ძალები 57 მილიარდს მიიღებენ. ამ ფულით ისინი 79 გამანადგურებელ F-35-ს, საწვავით შემავსებელ 15 ერთეულ KC-46-ს, 24 გამანადგურებელ–ბომბდამშენ F/A-18 Super Hornet-ს, 52 მოიერიშე ვერტმფრენ AH-64E Apache-სა და მთელ რიგ სხვა ტექნიკას შეიძენენ.
სამხედრო–საზღვაო ძალებზე 2021 წელს ამერიკელები 32,3 მლრდ დოლარს დახარჯავენ: ახალი თაობის სათავო სუბმარინა Columbia-ს, Ford-ის კლასის ავიამზიდის, Virginia-ს კლასის წყალქვეშა ნავის, Arleigh Burke-ს ორი ესკადრონული ნაღმმზიდის, FFG(X)-ის ერთი ფრეგატის, სადესანტო ხომალდ LPD-ს, ტანკერისა და ასევე ორი უეკიპაჟო დიდი ხომალდის — USV Large-ს აგებაზე.
სახმელეთო ჯარებისთვის გათვალისწინებულია 13 მილიარდი დოლარი. შეიძენენ 4 ათასზე მეტ მსუბუქ ჯავშანმანქანას, 32 მრავალმიზნობრივ ჯავშანავტომობილებს, 72 საბრძოლო ამფიბიას და ასევე მოდერნიზაციას ჩაუტარებენ Abrams-ის ტიპის 89 ტანკს. არ დაივიწყებენ მომავლის ტექნოლოგიებსაც: ჰიპერბგერით იარაღზე 3,2 მლრდ დაიხარჯება, მიკროელექტრონიკაზე — 1,5 მლრდ, ხოლო ხელოვნურ ინტელექტს 841 მილიონი დოლარი მოხმარდება.
აშშ-ის სამხედრო ბიუჯეტი კვლავაც იზრდება და ყოველწლიურად ახალ–ახალ რეკორდებს ამყარებს. ნათელია, რომ ახალი პრეზიდენტის პირობებში შტატების საგარეო პოლიტიკა არ შეიცვლება.
