ივან დანილოვი
აშშ არ შეუერთდა, ყოველ შემთხვევაში, ოფიციალურ დონეზე, OPEC+-ის წევრების გარიგებას, რომელშიც მონაწილეობენ რუსეთი და ნავთობის ექსპორტიორი სხვა ქვეყნები, მაგრამ არაოფიციალურ დონეზე ამ შეთანხმებას შეიძლება შეუერთდეს ტეხასის შტატი, სადაც ამერიკული ფიქალური ნავთობის დიდი ნაწილი მოიპოვება.
საბედისწერო გადაწყვეტილება, რომელიც „ფიქალური რევოლუციის“ ეპიცენტრის ნავთობკომპანიებს აიძულებს, შეამცირონ მოპოვება, შეიძლება 5 მაისს მიიღონ, თანაც ტეხასის ნავთობის სექტორის მარეგულირებელი სახელმწიფო სააგენტოს პროექტი არ ითვალისწინებს „თაფლაკვერს“.
მოხელეების განკარგულებაშია მხოლოდ "მათრახი" ყოველი „ზედმეტი“ ბარელისთვის 1000-დოლარიანი ჯარიმის სახით.
ტეხასის მთავარი მედიასაშუალება Houston Chronicle საუბრობს შემცირების გეგმის დეტალებზე და იმ შესაძლო ბატალიებზე, რომლებიც გადაწყვეტილების მიღებას შეიძლება მოჰყვეს.
„ტეხასის ნავთობისა და გაზის დარგის მარეგულირებელმა სარკინიგზო კომისიამ წამოიწყო იმ წინადადების საყოველთაო განხილვა, რომელიც შტატში ნავთობის მოპოვების თვეში 20 პროცენტით შემცირებას ითვალისწინებს. შემოთავაზებული ბრძანების ტექსტი გამოქვეყნდა სხდომამდე, რომელზეც კომისიამ ამ გეგმას უნდა დაუჭიროს მხარი. კომისიას არ გამოუცია განკარგულება მოპოვების შემცირების თაობაზე 1970-იანი წლების შემდეგ, მაგრამ ნედლი ნავთობის გლობალურმა სიჭარბემ, გამოწვეულმა კორონავირუსის პანდემიით, ფიქალური ნავთობის მომპოვებელ კომპანიებს - Pioneer Natural Resources და Parsley Energy - უბიძგა სააგენტოსთვის ეს პრეროგატივა ეთხოვათ. ამ თხოვნამ განხეთქილება გამოიწვია ნავთობისა და გაზის სფეროში: მცირე მეწარმეთა და გარემოს დამცველთა კოალიცია მხარს უჭერს მოპოვების შემცირებას, მაშინ, როცა დარგობრივი სავაჭრო ასოციაციები, მსხვილი კომპანიები და მილსადენების ოპერატორები კატეგორიული წინააღმდეგი არიან“.
20 პროცენტით შემცირება - დაახლოებით იმდენივეა, რამდენით შემცირებაც ტეხასს მოუწევდა, თუ შტატი ან აშშ მთლიანად ხელს მოაწერდნენ OPEC+-ის შეთანხმებას. ნაკლებ სავარაუდოა, ეს რიცხვი შემთხვევითი იყოს. შეიძლება არსებობს გარკვეული პოლიტიკური განაცხადი სწორედ ამგვარ გადაწყვეტილებაზე, თუმცა ეს გარანტირებულად არ ნიშნავს, რომ მას მიიღებენ.
ამჟამად აშშ-ში მუშაობს მოდელი - „ბაზარი წყვეტს“, რაც იწვევს კიდეც მსგავს ინციდენტებს, როგორიცაა ამასწინანდელი ფასების ვარდნა ამერიკულ ნავთობზე West Texas Intermediate უარყოფით ნიშნულამდე, მაგრამ ეს მოდელი ყველასთვის ხელსაყრელი არ არის.
ტეხასელი მარეგულირებლების პროექტის თანახმად, „მცირე ნავთობის ბიზნესი“ გათავისუფლდება კვოტირებისგან, ხოლო ყველა შემცირება მსხვილ და საშუალო კომპანიებს შეეხება. მოხელეთა მონაწილეობით მოპოვების იძულებითი შემცირების იდეის ინიციატორები - Pioneer Natural Resources და Parsley Energy - არიან ფიქალური ნავთობის მსხვილი მომპოვებლები, მაგრამ ამასთან ისინი ბევრად ჩამოუვარდებიან ტრადიციულ კონვენციონალურ ნავთობის ინდუსტრიას, მაგალითად, Exxon-ს ან Chevron-ს.
შემცირების ინიციატორი კომპანიები იმედოვნებენ, რომ მოპოვების შემცირება მათ შესაძლებლობას მისცემს, მიაღწიონ იმ მომენტამდე, როდესაც ფასები კვლავ აიწევს, ამასთან, ფინანსური თვალსაზრისით მათი უფრო სუსტი კონკურენტები ფიქალური სექტორიდან ნებისმიერ შემთხვევაში გაკოტრდებიან.
კონვენციონური ნავთობმოპოვების გიგანტები, ამერიკელი ჟურნალისტების სამართლიანი განცხადებით, ეწინააღმდეგებიან შემცირებას, თუმცა მოკლევადიან პერსპექტივაში შეუძლიათ სერიოზული ფინანსური მოგების მიღება.
ამ პოზიციას ერთი ლოგიკური ახსნა შეიძლება მოეძებნოს: მათ სურთ ყველა ფიქალური კომპანიის განადგურება და ამისთვის მზად არიან, აიტანონ ყველაზე დაბალი ფასები რამდენიმე თვის განმავლობაში. რასაკვირველია, ოფიციალურ დონეზე ისინი აცხადებენ, რომ თავისუფალ ბაზარზე ზრუნავენ, მაგრამ ამის დაჯერება მხოლოდ გულუბრყვილოებს თუ შეუძლიათ.
სააგენტო Bloomberg უთითებს, რომ ამ ისტორიის დასასრული ნებისმიერ შემთხვევაში სამწუხარო იქნება: „ნავთობის უარყოფითი ფასები, ზღვებში მოხეტიალე ტანკერები ტვირთით, რომლის მიღებაც არავის სურს, და ტრეიდერები, რომლებიც შემოქმედებითად უდგებიან საკითხს. მომდევნო თავი ნავთობის კრიზისში გარდაუვალია: ნავთობის მრეწველობის მნიშვნელოვანი ნაწილი დახურვას წუთი-წუთზე დაიწყებს.
უფრო ლოგიკური გამოსავალი ამერიკის მხრიდან იქნებოდა ფაქტობრივი მიერთება რუსეთთან, საუდის არაბეთთან და სხვა პასუხისმგებლიან ნავთობმომპოვებლებთან. მაგრამ თვით ტეხასის კომისიის წევრთა შორისაც არიან „საბაზრო ფუნდამენტალისტები“, რომელთაგან ერთმა, თავმჯდომარე უეინ კრისტიანმა გადაწყვიტა პრესაში გამოსვლა მოწოდებით, დაიცვან თავისუფალი ბაზარი ყველაფრის მიუხედავად:
„როგორც კი COVID-19-ს უკან ჩამოვიტოვებთ, მოთხოვნილება ნავთობპროდუქტებზე, კერძოდ, ბენზინზე უდავოდ გაიზრდება, ვინაიდან ამერიკელები კვლავ დაიწყებენ სამსახურში სიარულს. ვითარება დარეგულირდება. საკითხავი ის კი არ არის, „მოხდება თუ არა“ ეს, არამედ საკითხავია - „როდის მოხდება“. ეს არ არის არც პირველი კრიზისი, რომელსაც ჩვენი ქვეყანა აწყდება, და არც უკანასკნელი. შემთხვევათა 100 პროცენტში, როდესაც სირთულეებს ვაწყდებით, ამერიკა სულ უფრო ძლიერდება, ისევე, როგორც ტეხასი. სწორედ ამ მიზეზით ვგეგმავ თავისუფალი ბაზრის პრინციპების მხარდაჭერას და ტეხასში კვოტირებების წინააღმდეგ გამოსვლას“.
აშშ-ს შეუძლია უარის თქმა შემცირებაზე. ეს ალბათ მნიშვნელოვან გავლენას ვერ იქონიებს ქვეყნის ნავთობის ბაზრის ბედ-იღბალზე, სამაგიეროდ ტეხასის კომისიის ამ გადაწყვეტილებას ძალიან სერიოზული გეოპოლიტიკური შედეგები მოჰყვება.
ჯერ კიდევ 2019 წელს ამერიკელი ექსპერტები სერიოზულად განიცდიდნენ იმას, რომ საუდის არაბეთმა და რუსეთმა შექმნეს ახალი ნავთობის ალიანსი, რომელსაც შეეძლო შავი ოქროს ფასების აწევა და დაწევა, თანაც ალიანსში მონაწილეობდნენ როგორც OPEC-ის ქვეყნები, ისე სახელმწიფოები, რომლებიც მასში არ შედიოდნენ. როდესაც 2020 წელს OPEC+-ის გარიგება ჩაიშალა, ამერიკელი გეოპოლიტიკის საკითხთა ექსპერტები, რასაკვირველია, წუხდნენ ნავთობის ფასების ვარდნის გამო, მაგრამ უზარმაზარ სიხარულს განიცდიდნენ იმასთან დაკავშირებით, რომ ალიანსი აღარ ემუქრებოდა აშშ-ის გლობალურ ენერგეტიკულ პოლიტიკას და აშშ-ის დიპლომატიას ახლო აღმოსავლეთში.
OPEC+-ის ახალი უპრეცედენტო გარიგება ერთგვარად აღადგენს ამ ამერიკულ კოშმარს, და აძლიერებს კიდეც მას იმ გაგებით, რომ ახლა ნავთობის ბაზარზე მოქმედების კოორდინაცია კიდევ უფრო გაფართოვდა და ნატოს წევრ ქვეყანასაც მოიცავს.
როგორც Financial Times აღნიშნავს, „ნორვეგია ნავთობის მოპოვებას 13 პროცენტით შეამცირებს, ეს კი ნიშნავს, რომ ნორვეგიის მთავრობამ შეასრულა თავისი არაფორმალური დაპირება, მიცემული OPEC+ ქვეყნებისთვის ჯერ კიდევ „დიდი გარიგების“ დასრულებამდე.
კრიზისი დასრულდება, ნავთობის მსოფლიო ბაზრების ბედ-იღბალზე აშშ-ის გარეშე მოლაპარაკების ჩვევა კი შეიძლება დარჩეს. თუმცა შედარებით მარტოობაში ან უმცირესობაში დარჩენის შემთხვევაშიც კი შეერთებულ შტატებს მთლიანად და ტეხასს, კერძოდ, შეუძლიათ თავი ინუგეშონ იმ ფაქტით, რომ „თავისუფალი ბაზრის“ პრინციპები ხელუხლებელი დარჩა.
ფიქალურ სექტორს კი ეს პრინციპები მაინც ვერ გამოკვებავს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
