ირინა ალქსნისი
მის წინააღმდეგ თამაშობენ როგორც მისგან დამოუკიდებელი გარემოებები, ისე მისივე ლიდერები, რომლებიც ისეთ ფეერულ ინიციატივებს აყენებენ, რომ საერთოდ გაუგებარია, როგორ უნდა დაფარცხოს ისინი მძიმე რეპუტაციული და საიმიჯო დანაკარგების გარეშე.
კვირას ალექსანდრ ლუკაშენკოსთვის თითქმის ორი კვირის წინ სვეტლანა ტიხანოვსკაიას მიერ წაყენებელ ულტიმატუმს ვადა გასდის. გამომდინარე იქიდან, რომ ბელარუსის ხელისუფლების მხრიდან მისი მოთხოვნების შესასრულებლად იოტისოდენი მზადყოფნაც კი არ შეინიშნება, „პრეზიდენტ სვეტას“ დაპირების თანახმად, ბელარუსი საერთო ეროვნული ჯანყის ქაოსში უნდა ჩაიძიროს — გზების დაბლოკვითა და სახელმწიფო მაღაზიებში გაყიდვების ჩამოშლით.
მაგრამ მოვლენების ამგვარად განვითარება ყოველდღიურად სულ უფრო ფანტასტიკურად გამოიყურება.
როგორც ჩანს, ამის ეჭვი ოპოზიციის საკოორდინაციო საბჭოშიც გაუჩნდათ, რომელიც ახლა იმითაა შეწუხებული, როგორ დაუძვრეს ვითარებას მცირე დანაკარგებით. მისი ერთ-ერთი წევრი პაველ ლატუშკო აცხადებს, რომ ულტიმატუმის ვადის გასვლის კვალდაკვალ (რომელიც ხელის ერთი აქნევით გარდაიქმნება „სახალხოდ“) ისინი აქტიურობას გააძლიერებენ. ძალიან მოხერხებული ფორმულირებაა — ინტერპრეტაციისთვის ფართო შესაძლებლობებით და ამასთან არანაირი ვალდებულების მიმცემი.
მაგრამ ბელარუსში პროტესტების ყველაზე აშკარა ჩავარდნის მხოლოდ შიდა ფაქტორებთან მიბმა მაინც არ იქნებოდა სწორი, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი, რა თქმა უნდა, უმთავრეს როლს ასრულებს.
ბელარუსის ოპოზიციას არ გაუმართლა ხელისუფლების დამხობაში ფერადი რევოლუციის ფენომენის მასშტაბური დისკრედიტაციის მომენტში.
თითქმის 15 წლის განმავლობაში ეს ფენომენი რეალური საფრთხე იყო ბევრი ქვეყნის ხელისუფლებისთვის და იმავდროულად ოპოზიციისთვის სულისჩამდგმელიც. ფერადი რევოლუციები სრულყოფილ და ყოვლისშემძლე იარაღად მიიჩნეოდა არასასურველი მთავრობების შესაცვლელად და რეჟიმების დასამხობად. ეს ცნება ადემორალიზებდა ერთს და სწრაფი გამარჯვების იმედს აძლევდა მეორეს.
მაგრამ ალბათ ყველაზე მთავარი ისაა, რომ ამ სახით ცხოვრების უკეთესობისკენ შეცვლის რეალურ შესაძლებლობაში უამრავი ისეთი ადამიანი იყო დარწმუნებული, რომლებსაც პოლიტიკასთან უშუალო შეხება არ ჰქონდათ.
ფერადი რევოლუცია ხომ უბრალოდ სახელმწიფო გადატრიალება არ არის. ის შეუძლებელია ჩვეულ სიტუაციაში აპოლიტიკური ხალხით სავსე ქუჩების გარეშე, რომლებმაც მკვეთრად დაიჯერეს ხელისუფლების დაუყოვნებლად შეცვლის აუცილებლობა ნათელი მომავლისთვის. სწორედ ამან უბიძგა ასობით ათას ადამიანს კაიროში ტაჰრირის მოედანზე გასვლისკენ 2011-ში და კიევის ევრომაიდანზე 2013-ში.
სხვათა შორის, ბელარუსულ პროტესტებსაც ასევე შეიძლებოდა თავიდან დაეტრაბახათ ფართო მასშტაბებით, მაგრამ ახლა აქციების რაოდენობა განუხრელად ეცემა კვირიდან კვირამდე.
საქმე მარტო ის კი არაა, რომ ადამიანები ამ ღონისძიებებში თავიანთი მონაწილეობის უშედეგობით დაიღალნენ და რომ ლოზუნგს „ლუკაშენკო, წადი“ სულაც არ აღმოაჩნდა მაგიური ძალა „არასწორი“ ეროვნული ლიდერის ძალით განსადევნად. ბელარუსული მოვლენების პარალელურად მსოფლიოს სხვა კუთხეებში მეტად ღირსშესანიშნავი პროცესები ხდება, რომლებიც რესპუბლიკის მოქალაქეებს აიძულებს, უფრო ფხიზლად შეაფასონ საკუთარ სახლში მომხდარი.
არსებობს ყირგიზეთი, რომელიც პირდაპირ ახლა ბოლო 15 წლის განმავლობაში მესამე კრიზისშია ჩაფლული, რომელსაც „ფერად რევოლუციად“ მოიხსენიებენ. ცოტას თუ გაუკეთებია ამ მოვლენის დისკრედიტაციისთვის იმდენი, რამდენიც ამ შუააზიურმა ქვეყანამ გააკეთა, ვინაიდან არც ერთ სახელმწიფო გადატრიალებას, რომელსაც თან ახლდა არეულობა და ანარქია, ყირგიზეთის მოსახლეობისთვის დადებითი შედეგი არ მოჰყოლია.
არსებობს სომხეთი. ნებისმიერი მაიდნისა და მათი სულ უფრო გახშირებული წარუმეტებლობისა, სწორედ 2018 წლის ერევნის მოვლენები გახდა ხავერდის რევოლუციების სანიმუშო მაგალითი. აჯანყებულმა ხალხმა დემოკრატიის, ევროპული მომავლისა და კორუფციასთან ბრძოლის სახელით წარმატებით განდევნა მობეზრებული ხელისუფლება და სახელმწიფოს სათავეში დააყენა ის, ვისიც დაიჯერა. და ახალ ლიდერს უკვე შეუძლია დაიტრაბახოს პირველ წლებში გაკეთებულით. ყოველ შემთხვევაში, უკრაინისა თუ ყირგიზეთის მსგავსი კატასტროფული შედეგების არარსებობა უკვე შეიძლება ჩაითვალოს მნიშვნელოვან მიღწევად ამ დროში.
ტერმინი „ფერადი რევოლუცია“ ქვეცნობიერად გვიჩენს აზრს, რომ მსოფლიო საოცარი, მზიანი, მეგობრული ადგილია, სადაც ადამიანები ძმები არიან და საკმარისია ცალკეული მავნე ძალები მოაშორო სახელმწიფოს სათავიდან, რომ ქვეყანაც ასეთივე აყვავებულ ბაღნარად იქცეს.
ყირგიზეთი და სომხეთი ბელარუსული საზოგადოებისთვის ხილული შეხსენებაა იმისა, რომ მსგავსი წარმოდგენა — ეს ილუზიაა, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო რეალობასთან არც საშინაო და არც საგარეო პოლიტიკის კუთხით.
არაფერია გასაკვირი იმაში, რომ ბელარუსში პროტესტები თანმიმდევრულად მოძრაობს გარდაუვალი ჩავარდნისკენ. და ამით რესპუბლიკა თავის ლურსმნებს დააჭედებს ფერადი რევოლუციების შესახებ მსოფლიო მითის კუბოს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
