ვლადიმირ კორნილოვი
ამასთან თავად ამ ხმაურის ხასიათი და მისი თანმხლები ფეიკები, რომლებიც მაღალჩინოსანი პირების ბაგეებიდან ისმოდა, თავისთავად არის დასავლეთის განზრახვათა სიყალბის დასტური – დაადგინოს ტრაგედიის ნამდვილი მიზეზები.
ჯერ მარტო ნიდერლანდების საგარეო საქმეთა მინისტრის სტეფ ბლოკის ოფიციალური განცხადების ფორმულირება რად ღირს: „დღეს რუსეთის ფედერაციამ გამოაცხადა, რომ ცალმხრივად წყვეტს მოლაპარაკებებს მისი პასუხისმგებლობის თაობაზე რეის MH17-ის განადგურებასთან დაკავშირებით“. აი, ასე! თურმე სადღაც „რუსეთის პასუხისმგებლობაზე“ მოლაპარაკებები მიმდინარეობდა, რუსეთში კი ამაზე წარმოდგენაც არ ჰქონდათ.
უნდა გაგახსენოთ, რომ პირველი კონსულტაციები მალაიზიური „ბოინგის“ დაღუპვის გარემოებებთან დაკავშირებით, რომელიც 2014 წელს ჩამოვარდა, გასული წლის დასაწყისში შედგა. რუსულმა მხარემ მაშინვე დააფიქსირა, რომ მათი ყურადღების ცენტრში იქნებოდა არა „რუსეთის იურიდიული პასუხისმგებლობის აღიარება კატასტროფის გამო, არამედ საკითხთა კომპლექსი, რომლებიც ამ ინციდენტს უკავშირდებოდა და რომლებსაც პრინციპული მნიშვნელობა ჰქონდა ნამდვილი მიზეზების დადგენისთვის. ამასთან მოსკოვმა განსაკუთრებით აღნიშნა, რომ ერთ-ერთი საკვანძო საკითხი — უკრაინის პასუხისმგებლობაა იმაზე, რომ არ დახურა თავისი საჰაერო სივრცე საომარი მოქმედებების ზონის თავზე.
და, რაღა თქმა უნდა, ბლოკმა შესანიშნავად იცის ამის თაობაზე. მაგრამ ის შეგნებულად ამახინჯებს ჭეშმარიტებას. ისევე, როგორც იმ პასაჟში, რომ რუსეთის უარი, განაგრძოს უნაყოფო კონსულტაციები, „განსაკუთრებით მტკივნეულია კატასტროფის მსხვერპლთა ნათესავებისთვის“. დასავლელი მოღვაწეებიდან ბევრი, ვინც მოსკოვის ამ გადაწყვეტილების განხილვას შეუდგა, ასევე ცდილობს დაზარალებულთა თემით სპეკულირებას. აშშ-ის ელჩმა ნიდერლანდებში პიტ ჰუკსტრამ რუსეთის გასვლას კონსულტაციებიდან მორიგი დარტყმა უწოდა მსხვერპლთა ნათესავებზე, რომლებსაც ჭეშმარიტების დადგენა სურთ.
გასაკვირი არ არის, რომ ზოგი ჰოლანდიელის რეაქცია, რომლებიც ინფორმაციას ისე იღებენ, როგორც ოფიციალური პირები აწვდიან, მკვეთრზე მეტიცაა. მაგალითად, ბლოკის ერთ-ერთი მკითხველი მაშინვე მრისხანე რჩევების მიცემას შეუდგა რუსთთან დაკავშირებით:
„დაუყოვნებლივ გააძევეთ ყველა რუსი ნიდერლანდებიდან, დაკეტეთ საელჩო, ახლავე შეწყვიტეთ საგარეო ვაჭრობა რუსეთთან, აღარ იყიდოთ რუსული გაზი. გაგზავნეთ ჩვენი ფლოტი ყირიმში“.
და კომენტატორებიდან პრაქტიკულად არავის მიაქვს განხიბლულ ჰოლანდიელ პუბლიკამდე მკაფიო და არაორაზროვანი განმარტება მოსკოვის ამგვარი ნაბიჯის შესახებ. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ უკვე განმარტა, რომ სიამოვნებით განაგრძობდა კონსულტაციებს, თუ ჰოლანდიელები სხვა გზას არ აირჩევდნენ — ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში რუსეთის წინააღმდეგ სარჩელის შეტანის გზას. სამინისტროს განცხადება ასე გამოიყურება:
„ნიდერლანდების ასეთი არამეგობრული ქმედებები უაზროს ხდის სამმხრივი კონსულტაციების გაგრძელებასა და ჩვენ მონაწილეობას მასში. სამმხრივი კონსულტაციების ჩაშლაში პასუხისმგებლობა სრულად ეკისრება ოფიციალურ ჰააგას“.
აი, ამ უხერხული მომენტის მიჩქმალვას ცდილობს დასავლური პრესა, ისევე, როგორც იმისა, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპულ კომისიაში სარჩელის შეტანით სწორედ რომ ჰააგამ ავნო მსხვერპლთა ნათესავებს.
საქმე ისაა, რომ ადამიანის ულებათა ევროპულ სასამართლოში არაერთხელ შევიდა ინდივიდუალური სარჩელები დაღუპულთა ოჯახებისგან. პირველი ასეთი სარჩელი ჯერ კიდევ 2016 წელს განიხილეს. და, აი, მიმდინარე წლის 10 ივლისს ნიდერლანდების მთავრობამ ვერაფერი მოიგონა იმაზე უკეთესი, რომ სახელმწიფოთშორისი სარჩელი შეეტანა იგივე სასამართლოში და მერე კიდევ პირფერულად ემტკიცებინა, რომ ეს სარჩელი უკვე განხილვის პროცესში მყოფი საქმეების მხარდასაჭერადაა შეტანილი.
და ეს ჰოლანდიური მხარის აშკარა ტყუილია. ძნელი წარმოსადგენია, რომ ჰააგაში, გლობალურ იურიდიულ დედაქალაქში, არ იცოდნენ, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში სახელმწიფოთშორისი სარჩელის შეტანისას ყველა ინდივიდუალური საქმე, რომლებიც იქ იმავე შემთხვევასთან დაკავშირებით იხილება, მომენტალურად ჩერდება ქვეყნებს შორის დავის გადაწყვეტამდე. ეს მკაფიოდაა დაფიქსირებული ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის სისტემის რეფორმირების შესახებ კოპენჰაგენის დეკლარაციის 45-ე მუხლში, რომელიც 2018 წელს მიიღეს ევროპის საბჭოს წევრმა ქვეყნებმა.
ანუ ჰააგა MH17-ის მსხვერპლთა ნათესავებს იყენებს ფარად, თავად კი სასამართლოს გადაწყვეტილებას აჭიანურებს მათ სარჩელებზე. ჰოლანდიური პრესა ამის თაობაზე, რა თქმა უნდა, არ დაწერს.
ასევე არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ნიდერლანდების სარჩელი პოტენციურად აჩენს ინტერესთა კონფლიქტს სხვა იურიდიულ ორგანოსთან — გაეროს საერთაშორისო სასამართლოსთან, სადაც უკვე განიხილება უკრაინის საქმე რუსეთის წინააღმდეგ, რომელშიც ასევე ფიგურირებს MH17-ზე პასუხისმგებლობის საკითხი. ხოლო ევროპის სასამართლო (ევროკავშირის უმაღლესი სასამართლო ინსტანცია) ჯერ კიდევ 2014 წელს გამოთქვამდა მოსაზრებას, რომ სახელმწიფოთშორისმა ქეისებმა, რომლებიც ადამიანის უფლებათა ევროპულ საბჭოში განიხილება, არ უნდა ხელყოს სხვა საერთაშორისო სასამართლო ორგანოების იურისდიქცია. ანუ ნიდერლანდების მთავრობა არა მარტო აჭიანურებს ინდივიდუალური ქეისების განხილვას, არამედ ინტერესთა კონფლიქტსაც ქმნის სხვადასხვა ინსტანციებს შორის, რაც ასევე უქმნის დაბრკოლებას საქმეს.
იბადება კანონზომიერი კითხვა: რაში დასჭირდა ჰააგას, სკანდალური სარჩელის სწორად ახლა შეტანით, ერთდროულად მოახდინოს სასამართლო პროცესების ტორპედირება ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოშიცა და რუსეთთან კონსულტაციებისაც? ჰოლანდიური პრესა, ლაქას სცხებს რა მოსკოვის გადაწყვეტილებას, რატომღაც არ სთხოვს პასუხს თავის პრემიერ-მინისტრს მარკ რიუტეს ამ კითხვაზე. მან უბრალოდ თქვა, რომ „საუკეთესო დრო შეარჩია“, მაგრამ უარი თქვა განემარტა, რატომ ჰგონია ასე.
არადა, პასუხი ხილულია. თავიდან ჰოლანდიური მთავრობა გამუდმებით ამბობდა, რომ საერთაშორისო საგამოძიებო ჯგუფის მუშაობის დასრულებასა და სასამართლოში სარჩელის შეტანას ელოდებოდა. და, აი, ამ წლის მარტში სასამართლო პროცესი დაიწყო — ხმაურით, პომპეზურად, ლამის მთელი მსოფლიოს ტელეკომპანიების კამერების თანხლებით. და მაშინვე გასაგები გახდა, რომ რაღაც ისე ვერ წავიდა ამ პროცესის ორგანიზატორებისთვის.
ჯერ პირველი, ოთხ დანიშნულ „ბრალდებულს“ არანაირი კავშირი არ აქვს MH17-ის განადგურებასთან; და მეორე: ასეთი ხმაურიანი მცდელობა იმისა, რომ პროცესისთვის რუსული სპეცსამსახურების ოფიცერი (ან თავად რუსეთის სახელმწიფო) მიებათ, ჩავარდა.
„ბოინგის“ განადგურების მორიგი წლისთავის მოახლოების კვალდაკვალ მსხვერპლთა ნათესავებისთვის გასაგები გახდა, რომ საქმე იშლება. რის შესახებაც მათ ფაქტობრივად პირდაპირ მიუთითეს ამერიკის ელჩ ჰიკსტერისადმი გაგზავნილ წერილში, რომელსაც თითქოს ასე ძალიან შესტკივა მათზე გული. მათ მოუწოდეს აშშ-ს, სასამართლოს წარუდგინოს ინციდენტის ის თანამგზავრული ფოტოები, რომელთა შესახებაც 2014 წელს სახელმწიფო მდივანი ჯონ კერი საუბრობდა. როგორც ხვდებით, არანაირი ფოტო წარმოდგენილი არ ყოფილა.
გააცნობიერეს რა, რომ სასამართლოში საქმე ჩაიშლებოდა, ჰააგა კი პუბლიკას ავიაკატასტროფის მეექვსე წლისთავზე ვერაფერს წარუდგენდა, წავიდნენ კიდეც სარჩელის შეტანით ამ გამომწვევ ნაბიჯზე. რათა ყურადღება უხერხული შეკითხვებიდან ახალ სარჩელზე გადაეტანათ.
და როგორ უნდა მოქცეულიყო რუსეთი, რომელიც ნამდვილად იმედოვნებდა თუნდაც რაიმე სახის დიალოგის დაწყებაზე ნიდერლანდებთან, დაე, თუნდაც არაფორმალიზებული ჯგუფის შემადგენლობაში? რა დიალოგზე შეიძლება იყოს საუბარი, თუ მეორე მხარემ უკვე ყველაფერი გადაწყვიტა თავისთვის? როგორ არ უნდა გავიხსენოთა აქ სერგეი ლავროვის ამასწინანდელი სიტყვები: „ის ადამიანები, რომლებიც დასავლეთში საგარეო პოლიტიკაზე აგებენ პასუხს, ვერ აცნობიერებენ ურთიერთპატივისცემაზე დაფუძნებული საუბრის აუცილებლობას. ჩვენ ალბათ რაღაც დროით უნდა შევწყვიტოთ მათთან ლაპარაკი“.
შეიძლება ითქვას, რომ რუსეთის გამოსვლა MH17-ის თაობაზე კონსულტაციებიდან არის კიდეც პირველი ნაბიჯი, გადადგმული მინისტრის სიტყვების რეალიზაციისკენ. თუმცა არა უკანასკნელი. ჩათვალეთ, რომ რუსეთის სვლა ევროპელების იძულებაზე, აწარმოონ ურთიერთპატივისცემზე დამყარებული დიალოგი, დაიწყო.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
