თუ შემთხვევით იპოვეთ რაიმე, იქნება ეს დოკუმენტები, მობილური ტელეფონი, საფულე, განძი, ღირებული ან თუნდაც უბრალო ნივთი, ძალიანაც ნუ აღფრთოვანდებით და გაგიხარდებათ, რომ იგი პოვნის მომენტიდან თქვენი საკუთრებაა. ამ ყველაფერს კანონი არეგულირებს და, თქვენდა უნებურად, შესაძლოა, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობაც დაგეკისროთ.
დღევანდელ სტატიაში ვეცდებით ამომწურავად გიპასუხოთ ყველა კითხვაზე, ეხება ეს ქუჩაში ნაპოვნ ნივთებს, თუ მიწის გათხრისას ნაპოვნ განძსა თუ არტეფაქტებს. ასევე საინტერესოა იმის ცოდნაც, სად ინახება და რა ვადით დაკარგული ნივთები.
როგორ მოვიქცეთ დაკარგული ნივთის პოვნისას
თუ დაკარგული ნივთი იპოვეთ:
- პირველ რიგში, დაუყონებლივ უნდა აცნობოთ ნივთის დამკარგავს ან, თუ მისი ვინაობა უცნობია, პოლიციას ან ადგილობრივ ორგანოს და გადასცეთ ეს ნივთი.
- თუ ნივთის პოვნის შესახებ პოლიციას შეატყობინეთ, თუმცა მეპატრონის გამოჩენამდე ის მაინც თქვენს ხელთაა, ერთი წლის გასვლის შემდეგ შეგიძლიათ მასზე საკუთრების უფლება მოიპოვოთ.
- იმ შემთხვევაში, თუ ნივთის მესაკუთრე ერთი წლის განმავლობაში მოიკითხავს ნაპოვნ ნივთს, თქვენ (მპოვნელმა) შეგიძლიათ მოითხოვოთ ჯილდო ნივთის ღირებულების 5%-მდე. გარდა ამისა, შეგიძლიათ უფლებამოსილ პირს ან სათანადო ორგანოს მოსთხოვოთ ნივთის შენახვის ხარჯების ანაზღაურება. ნივთის შენახვის ანაზღაურებაში იგულისხმება ყველაფერი, რაც მასზე დაიხარჯა, მაგალითად, ნაპოვნი ნივთის ტრანსპორტირებისა და შენახვის ხარჯები, სანამ მას მეპატრონეს დაუბრუნებთ.
- თუ მპოვნელი უარს განაცხადებს საკუთრებაზე, კომპეტენტურ ორგანოს შეუძლია ერთი წლის შემდეგ ნივთი აუქციონზე გაყიდოს და მოგება მიიღოს, ან, თუ ლაპარაკია დაბალი ღირებულების ნივთზე, უსასყიდლოდ გაასხვისოს ან გაანადგუროს.
- თუ ცხოველები, მალფუჭებადი ან ისეთი ნივთები იპოვეთ, რომელთა შენახვაც დიდ ხარჯებს მოითხოვს, მაშინ ერთწლიანი ვადა არ გამოიყენება. მესაკუთრეს კი მათი გასხვისებით მიღებული თანხა უბრუნდება.
როგორ მოვიქცეთ განძის პოვნისას
საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, განძს წარმოადგენს საგანი, რომელიც იმდენად დიდხანს იყო დაფლული, რომ შეუძლებელია მისი მესაკუთრის დადგენა.
ძალიან გაგიმართლებთ მაშინ, თუ შემთხვევით განძს გადააწყდებით, განსაკუთრებით მაშინ გაგიმართლებთ, თუ განძს თქვენსავე საკუთრებაში, მაგალითად, მიწაში იპოვით.
სხვა შემთხვევაში კი საკუთრება სანახევროდ გადადის აღმომჩენზე და იმ მესაკუთრეზე, რომლის ნივთშიც იქნა განძი ნაპოვნი.
როგორ მოვიქცეთ არტეფაქტის პოვნის შემთხვევაში
ფიზიკური ან იურიდიული პირის მიერ გარკვეული მიწის სამუშაოების დროს რაიმე არტეფაქტის პოვნის შემთხვევაში აუცილებლად უნდა შეატყობინონ შესაბამის ორგანოს (განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს).
ამის შემდეგ ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან უნდა მოხდეს რეაგირება, არქეოლოგის მეთვალყურეობის ქვეშ უნდა დათვალიერდეს ობიექტი. სხვა შემთხვევაში, თუ გრძელდება მიწის სამუშაოები, უკვე საქმე გვაქვს უკანონო არქეოლოგიურ სამუშაოებთან, რაც სისხლის სამართლის კოდექსით დასჯადია.
ანუ, თუ არტეფაქტი აღმოაჩინეთ და შესაბამის უწყებას არ შეატყობინეთ, თქვენ სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაგეკისრებათ.
სად ინახება თქვენ მიერ დაკარგული ნივთები
თქვენ მიერ დაკარგული, ზოგადად, ნაპოვნი დოკუმენტები, ძვირფასეულობა, მობილური ტელეფონები, ჩანთები თუ სხვა უამრავი ნივთი საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შენობის საცავში ინახება, რომელიც მუდმივად განახლებადია.
როდესაც დაკარგული ნივთი საპატრულო პოლიციას გადაეცემა, ის სამ ეტაპს გადის:
- პოლიცია ერთი თვის ვადაში ნივთის მეპატრონის მოძიებას ცდილობს;
- თუ მეპატრონის მოძიება ვერ მოხერხდა, ნივთი საცავში 2 წლის განმავლობაში შეინახება და შემდეგ მესაკუთრეს ელოდება;
- თუ შენახვის ვადის ამოწურვის შემდეგ მეპატრონე არ გამოჩნდა, ღირებული ნივთები, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან შეთანხმებით, აუქციონის წესით იყიდება ან უსახლკარო ბავშვებსა და სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფ პირებს გადაეცემა.
თუ ნაპოვია დოკუმენტები, ძირითად შემთხვევაში ის მესაკუთრეებს უბრუნდება. თუმცა, იმ შემთხვევაში, თუ მეპატრონეები წლების განმავლობაში არ გამოჩნდნენ, საბანკო ბარათები შესაბამის ბანკებში, მართვის მოწმობები შსს-ს მომსახურების სააგენტოში, სხვა ბარათები და საბუთებიც შესაბამის უწყებებში იგზავნება და ინახება.
მუდამ გახსოვდეთ, რომ საკუთარი უფლებების დაცვის საუკეთესო საშუალება მხოლოდ და მხოლოდ ინფორმირებულობაა. სამართლებრივი საკითხების ცოდნა კი გარანტიაა იმისა, რომ თავი მუდამ დაცულად იგრძნოთ.
