ირინა ალქსნისი
უკრაინაში ვიზიტის წინ რეჯეფ თაიიფ ერდოღანმა განაცხადა, რომ მისი ქვეყანა არ ცნობს „ყირიმის უკანონო ანექსიას“. უკვე კიევში კი საპატიო ყარაულს მიესალმა სიტყვებით „დიდება უკრაინას“.
ამ ნაბიჯების მიღმა აშკარად ილანდება მოსკოვისთვის ჩხვლეტისა და მისი გაღიზიანების სურვილი, რის მიზეზადაც იდლიბის ირგვლივ განვითარებული მოვლენები იქცა.
ბოლო დღეებში ერდოღანმა მოასწრო დაედანაშაულებინა მოსკოვი შეთანხმებების დარღვევასა და დამასკის ქმედებებზე თვალის დახუჭვაში. თურქეთის ლიდერი, როგორც სჩვევია, მაინცდამაინც არ არჩევდა სიტყვებს. კერძოდ, მისი თქმით, რუსულ მხარეს მიაწოდეს სიგნალი „არ გადაგვიდგეთ გზაზე“.
კრემლის რეაქცია ანკარიდან გახმოვანებულ უამრავ მკვეთრ გამონათქვამზე იყო აქცენტირებულად მშვიდი, რის ფონზეც თურქული მხარის ემოციური გაუწონასწორობლობა სისუსტედ გამოიყურება. ამასთან მეტყველებს ერდოღანის უუნარობაზე, შეიკავოს თავი და გაუმკლავდეს იმ ვითარებას, რომელიც გახდა კიდეც მისი ამგვარი ქცევის მიზეზი.
საჭიროა გავიხსენოთ, რომ იდლიბი — ეს არის რეგიონი სირიის ჩრდილო-დასავლეთში, რომელიც თურქეთს ესაზღვრება. მას ანტისამთავრობო ძალები აკონტროლებენ, მათ შორის, ღიად ტერორისტული დაჯგუფება „ჯებჰათ ან-ნუსრა“.
მთავარი კი ისაა, რომ იქ ძალიან დიდია თურქეთის ინტერესები, რაც ადგილზე პროთურქული შეიარაღებული ფორმირებებისა და მეზობელი ქვეყნების რეგულარული ჯარების ყოფნაში გამოიხატება.
სწორედ ამიტომ ვითარება იდლიბში არაერთხელ გამხდარა განსაკუთრებული საერთაშორისო შეთანხმებების საგანი, რომელთა მიზანიც რაიონში ფართომასშტაბიანი საომარი მოქმედებების შეჩერება იყო. ტერიტორია დეესკალაციის ზონად გამოცხადდა — დამასკისთვის კონტროლის გადაცემის გარეშე.
მაგრამ სირიის არმიას დარჩა უფლება, ეომოს ტერორისტებს ამ ტერიტორიაზე, რითაც არის კიდეც დაკავებული: დეკემბერში დაიწყო იდლიბში სამთავრობო ჯარების ოპერაციის მეორე აქტიური სტადია. ამ დროისათვის ბრძოლები ქალაქ სარაქიბისთვის მიმდინარეობს.
და გამომდინარე ანკარის მტკივნეული რეაქციიდან, რეგიონში პროცესი დამასკის სასარგებლოდ ვითარდება.
მდგომარეობა რამდენიმე დღის წინ გამწვავდა, როცა იდლიბზე საჰაერო შეტევის შედეგად თურქეთის რვა მოქალქე დაიღუპა, მათ შორის, ხუთი სამხედრო. გარდა ამისა, დაიჭრა ცხრა ჯარისკაცი. ერდოღანის ტქმით, საპასუხო დარტყმებით 76 სირიელი სამხედრო გაანეიტრალეს.
ექსპერტებიდან და დამკვირვებლებიდან პრაქტიკულად არავის ეპარება ეჭვი, რომ მომხდარი, ისევე როგორც თურქეთის ლიდერის ხისტი გამონათქვამები, პრინციპულად ვერაფერს შეცვლის რუსეთთან მისი ქვეყნის ურთიერთობაში. შეუძლებელია, ამას თავადაც არ აცნობიერებდეს.
არაფერია ახალი იმაში, რომ სირიის საკითხებში ჩართული სახელმწიფოების ინტერესები ბევრ რამეში განსხვავებული მიმართულებისაა. თითოეული მხარე ხელშეკრულებებს თავის სასარგებლოდ განმარტავს და იყენებს წარმოქმნილ შესაძლებლობებს.
მაგალითად, თურქი სამხედროების ყოფნა იდლიბში — ეს არსებული შეთანხმების დარღვევაა, რაზეც პირდაპირ მიუთითა სირიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ.
ამასთან ერთად, ანკარისა და მოსკოვის ურთიერთობებში იმდენი სხვა უმნიშვნელოვანესი თემა არსებობს (დაწყებული „თურქული ნაკადიდან“ და С-400-დან, დასრულებული ცნობილი თურქული პომიდვრებით), რომ სირიის მიმართულებით გართულებები საბედისწერო გავლენას ვერ მოახდენს ორი ქვეყნის ურთიერთობაზე.
მიმდინარე მოვლენების მაგალითზე ჩანს, როგორ მუშაობს რუსეთის საგარეოპოლიტიკური სტრატეგია სტაბილურობის შენარჩუნებისთვის თვით ყველაზე რთული და კონფლიქტური მიმართულებებით. ამგვარი მიდგომის უმნიშვნელოვანესი ელემენტი — ეს ორმხრივი სარგებლისა და ერთმანეთზე დამოკიდებულების პრინციპებზე მომუშავე მრავალფეროვანი პროექტებისთვის ქსელის ფორმირებაა. ეს შესამჩნევად ამცირებს ესკალაციის ალბათობას ურთიერთობებში და ასევე მისი გადატანის შესაძლებლობას თანამშრომლობის სხვა მიმართულებებზე, აიძულებს რა მონაწილეებს, გადაჭრან წარმოქმნილი უთანხმოებები მკაცრად კონკრეტული პრობლემის ფარგლებში.
პრეზიდენტმა ერდოღანმა უკრაინული თემა იმ იმედით გამოიყენა, რომ ის საკმარისად მტკივნეული გამოდგებოდა მოსკოვისთვის. მაგრამ აშკარაა, რომ ეს თემა მაქსიმუმ პოლიტიკური თოქ-შოუებისთვისაა აქტუალური, ხოლო სახელმწიფო სისტემისა და საგარეო პოლიტიკისთვის აბსოლუტურად სულ ერთია, კიევის მიმართ სიმპათიის რა დონე გამოავლინა თურქეთის ლიდერმა. ზეწოლის სხვა, უფრო ფუნდამენტური ბერკეტების ხელის ხლება კი შესაძლოა თავად თურქებისთვის გამოდგეს ძალიან მტკივნეული.
ასე რომ, თურქეთის ლიდერმა მხოლოდ ის მოახერხა, რომ კიდევ ერთხელ გააოცა საზოგადოება თავისი ემოციურობით, ფეთქებადობითა და უგუნური ნაბიჯებისადმი მიდრეკილებით, რაც ასეთი დონის სახელმწიფო მოღვაწისთვის სერიოზული სისუსტის ნიშანია.
ამავდროულად, რუსეთ-თურქეთს შორის არსებული მდგომარეობისა და ურთიერთობების შუალედური შედეგის გათვალისწინებით, მოსკოვი ნამდვილად არ არის ის, ვინც ანკარელი პარტნიორის ესოდენ განსაკუთრებული თავისებურებების გამო უნდა იწუწუნოს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს!
