„ბაბამ მისი სული მე მომცა“ – ოზგესა და ზეკიესთვის ჩატანილი ქართული „დედა ენა“

30-მდე სიმღერის ტექსტის ავტორი, თურქეთში ქართველ მუჰაჯირთა და საქართველოს შორის კულტურათა გაცვლის საქმიანობას უწყობს ხელს. ხელოვანთა საზოგადოება „მზის თეატრის“ დამაარსებელი სოციალურ პროგრამებსაც ხელმძღვანელობს და საქველმოქმედო საქმიანობით ბევრისთვის გაუწევია დახმარება. როგორც თავად გვითხრა, მისი სამი საავტორო წიგნის საერთო მესიჯი „ჰუმანიზმი და სიყვარულია“.

მისი საქმიანობიდან ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც ის არის, რომ თურქეთში ჩადის და ხშირად ხვდება მუჰაჯირ ქართველებს. მათ მიერ მოყოლილი ამბები ბევრჯერ გამხდარა ლექსების დაწერის ყველაზე მართალი და ამაღელვებელი მიზეზი, ამიტომაცაა მისი ლექსებიც ასეთივე რომ გამოდის.

მისი სიკეთის ამბები კი უკვე ცალკე მასალის თემაა...

- ქალბატონო ნათია, ჟურნალისტი, პედაგოგი, პოეტი, მწერალი, სამკაულებისა და აქსესუარების დიზაინერი, ერთხელ კულტურის ელჩადაც კი მოგიხსენიეს, რამე ხომ არ გამომრჩა?

- თქვენ ჩამონათვალს კიდევ ორი და, ვფიქრობ, მთავარი სტატუსი აკლია – გამომცემლობა "უქიმერიონის” დირექტორი და მთავარი რედაქტორი. ეს არის გამომცემლობა, რომელიც ძველად არსებული "საბჭოთა საქართველოს" ქუთაისის ფილიალის ბაზაზე შეიქმნა და რომელსაც 2021 წელს 100 წელი შეუსრულდება. მეორე კი ხელოვანთა საზოგადოება "მზის თეატრია", რომლის თანადამფუძნებელი და პრეზიდენტი მე გახლავართ. „მზის თეატრი" ათი წლისაა და დღესაც აქტიურად საქმიანობს. ყველაზე პირველი ამ ჩამოთვლილთაგან პედაგოგობა იყო. კიდევ დავამატებდი მეცნიერულ მოღვაწეობას, რომლისკენაც ნაბიჯ-ნაბიჯ მივემართები.

- თქვენ თურქეთში ქართველ მუჰაჯირთა და საქართველოს შორის კულტურათა გამავრცელებელი ხართ...

- დიახ, მე ვარ თურქეთში მცხოვრებ ქართველ მუჰაჯირთა და საქართველოს შორის კულტურის გამავრცელებელი. უკვე ხუთი წელია ამ საინტერესო და საჭირო საქმით ვარ დაკავებული. ჩემი პირველად შეძენილი და დღემდე შეუცვლელი მეგობარი თურქეთში მცხოვრები ქართველი ორჰან ბერიძეა, მეგობრებს შორისაა სეზენ გონენჩ ოკჯანი, ანუ იგივე სალომე ბარამიძე.

- წარმომიდგენია, ამ ხნის მანძილზე რამდენი ამაღელვებელი შეხვედრის მოწმე გამხდარხართ...

- ასეთი შეხვედრებიდან ორს გავიხსენებ: სოფელ არმუთალანში მოგზაურობისას სოფლის გამგეობის სასტუმრო ოთახში სოფლის მმართველ ბატონ ილიას აისთან ერთად ჩემთან შესახვედრად თითქმის მთელი სოფლის აქტიური ქალბატონები შეიკრიბნენ. გულთბილად მიმასპინძლეს, მერე, როცა გასაუბრების და უკეთ გაცნობის დრო დადგა, მეც მათსავით დაბალ დივანზე ფეხმორთხმული დავჯექი და ისე ვისმენდი სოფლის ქალბატონების მოთხრობილ ამბებს. ისინი წინაპართა მონათხრობს, ანუ ბაბასგან მოყოლილ ამბებს იხსენებდნენ და ისე განიცდიდნენ, რომ სათქმელს ცრემლი ასწრებდა.

ერთი ქალბატონი, სახელად ნურიე განსაკუთრებით დამიახლოვდა. ჩემ გვერდით მოიკალათა და შევატყვე, რომ რაღაც ჰქონდა სათქმელი. არც შევმცდარვარ, ჩუმად მკითხა: „შენ შეგიძლია გურჯისტანში ჩემი ანეს აკრაბები ნახო? (აკრაბა ნათესავს ნიშნავს) იცი, თურმე, ჩემს ბაბას რა ჩოუდენია? გურჯისტანში უსურვებია ჩუმად გაპარვა, საცა თავისი ამჯა და პაწე ძმაი დოუტოვია. მერმე ბევრი წელი იყო გასული, სულ სიზმარში ხედავდა თავის ძმას, სულ მიშველეო თხოვდა. უნდოდა ენახვა და ერთ დღეს გურჯისტანის საზღვართან პოლსებს დოუჭერია. გამიშვი და ერთი ძროხა მყავან, იმას გაჩუქებო. არ გოუშვენ ბაბაი. მერე უთქმია, ერთი ჩემი ძამიეს ნავლელ მიწაზე მაკოცნიე და მერმე მომკალითო. არავო უთქმია პოლისებს. მერე ერთ პოლისს უთქმია, მე წავალ და მიწას მოგიტანვო და მოუტანია. გურჯისტანის მიწა ხელში დოუჭერია, მაშინ ბაბას გული ავად გამხთარა და უცფათ მომკტარა. როცა მომკტარი სახში მეიტანეს, ჩემი ანეი თურმე ღარჭს ბადებდა სახში. ბაბაი მოკტა და ის ღარჭი რომენე დაბადა ანემ, მე ვიყავი... მაგის მერმე სულ მინდა ჩემი აკრაბები ვნახო, ბაბას სული გეიხარებს. არ ვიცი სახელები. ქართულაიც არ ვიცი იაზი, ოკულშიც არ დევდიოდი. ჩემ ბაბას არ ვცნობილობდი, ამა გურჯი იყო და ყველა გურჯი ტკბილია, ჩემი მომკდარი ბაბა უფრო ტკბილია ჩემთინ. ჩემი ბაბა მოკტა, მე დევბადე, ბაბამ მისი სული მე მომცა“... ჩუმად მიყვებოდა, თან ცრემლი სდიოდა და შავი სამკლაურით იწმენდდა. ამ ამბავმა შემძრა...

- ვიცი, რომ თქვენ ქართული წიგნებიც ჩაგაქვთ მათთან, ქართული ტოპონიმები და სახელები რამდენად აქვთ შენარჩუნებული?

- ახლა გამახსენდა: როცა ქალაქ ბალიქესირში ქართული წერა-კითხვის შემსწავლელ ჯგუფს შევხვდი და „დედა ენა“ გადავეცი საჩუქრად, იქ ორი ერთმანეთზე უფრო ლამაზი ახალგაზრდა ქალბატონი (20-25 წლისანი იქნებოდნენ) გავიცანი. სუფთა ქართული იერი ჰქონდათ, ერთს თავზე ჰიჯაბი ეხურა, მეორე კი თავდაუბურავი იყო და მშვენიერი, ხუჭუჭა თმა უჩანდა. ძალიან მოვიხიბლე. გატეხილი ქართულით საუბრობდნენ. ბევრ ქართველ მუჰაჯირს ვიცნობ, მაგრამ არასდროს გამჩენია ისეთი გრძნობა, რაც ამ ორის მიმართ გამიჩნდა. რჯულშეცვლილებსა და სამშობლოდაკარგულებს, მომინდა, რომ გაცნობისას თავისი სახელები მაინც ეთქვათ ქართულად, რომ ამით ჩემი გული დამემშვიდებინა. ჯერ ერთს ვკითხე, რა გქვია სახელი–მეთქი, ოზგეო – მიპასუხა, ძალიან გამიცრუვდა მოლოდინი. ვიფიქრე, იქნებ მეორემ მაინც მითხრას–მეთქი ქართული სახელი და, ზეკიეო მქვიაო – მიპასუხა. ძალიან დამიმძიმა გული ამ მშვენიერი გურჯი გოგონების უცხო რჯულითა და გვარ-სახელით გაცნობამ. მათში მხოლოდ წარსული და ახლად შესწავლილი რამდენიმე სიტყვა იყო ქართული. ამ ამბავმა იმდენად ემოციურად იმოქმედა ჩემზე, რომ მათზე დავწერე ლექსი "ოზგე და ზეკიე". ამ ლექსმა დიდი რეზონანსი გამოიწვია:

„სახელი გკითხე და მქვიაო ზეკიე,

რარიგ დაგშვენდება შენ სახელი ლილე,

ან თუნდაც მარიამ... სინანულს ვეკმიე,

ფიქრებად წარსულში ეჰეეეე, შორს დავილიე.

რად გაწყრა უფალი, შენს ბაბას, შენს ნენეს

გზა შორი მისცა და უღმერთოდ გაწირა,

მას შემდეგ რამდენი ქალ-ვაჟი დახელვეს,

შენაც გოვ ახალ ხარ, შენც როგორ გაზრდილხარ.

ჰიჯაბი გიფარავს ლამაზ თმა-კულულებს,

არადა რარიგად დაგხატავს მანდილი,

შენს ანე-ბაბასგან გამოვლილ ჯურღმულებს,

დღეს როგორ სურვილობს სამშობლოს წადილი.

გაფიცებ, შენ მაინც რა გქვია, ქართულად?

ოზგეო მითხარ და ღიმილით დამშვენდი,

ო, როგორ ნაზი ხარ, ფრთხილი და სათუთი,

ხარ ღია თმაშლილი, შევცბი და გავჩერდი.

რით გგვემო წარსულო, რა სიტყვის ძალებით,

ის წლები დარდად და სიბრაზედ დამჩემდა,

მეც ვეძებ სიტყვებს, ვით ლამაზი ქალები,

ჩვენებურ ქართულით სიტყვებს რომ არჩევდა.

ვინ იცის, წინაპართ სჯულნაცვლ გვარ-სახელს,

უფალო სულამდე რამდენჯერ ეტკინე,

მას შემდეგ რამდენი ჩვენებურ დაზარდეს,

ჰიჯაბით რამდენი ოზგე და ზეკიე.

- თქვენ ლექსებივით ლამაზ სამკაულებსაც ამზადებთ, რომელია თქვენ მიერ დამზადებული სამკაული, რომელიც სიტყვასავით ბევრის მთქმელია?

- სამკაულების დამზადება შრომატევადი საქმეა, რომელიც დიდ მოთმინებასა და დახვეწილ გემოვნებას მოითხოვს. ჩემ მიერ დამზადებულ სამკაულებს შორის მართლაც არის ერთი, სიტყვასავით ბევრის მთქმელი, რომელიც ჩემთან ინახება და შექმნის განსაკუთრებული ისტორია აქვს. რამდენიმე წლის წინ ქუთაისში ჩატარდა გამოფენა, სადაც უნდა წარმოგვედგინა სამკაული, რომელსაც ეყოლებოდა ცნობადი, კონკრეტული მუზა. ალბათ გაგიკვირდებათ და, გეტყვით, რომ ჩემი ამ განსაკუთრებული სამკაულის, ანუ ყელსაბამის მუზა ქალბატონი მაია ტეფნაძე გახდა, რომელიც ძალიან მიყვარს. როდესაც პირადად შევხვდები, აუცილებლად ვუსახსოვრებ.

- სიტყვა, რომელიც სამკაულივით უხდება ქალს და თქვენს მიმართაც უთქვამთ...

- სიტყვა, რომელიც ჩემი მისამართით მსმენია და რომელსაც დღემდე სამკაულივით ვატარებ, სწორედ ჩემი ხასიათის გამომხატველია, ესაა „უბრალოება“. უბრალოებაზე ლამაზი სამშვენისი არ არსებობს და ქალს ის ყველაზე მეტად უხდება...