მოულოდნელი პროტესტი. ვის გაუხარდება ნატოში ფინელებისა და შვედების მიღება

ფინეთმა და შვედეთმა ოთხშაბათს ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანების განაცხადი შეიტანეს და ის გენერალურ მდივან იენს სტოლტენბერგს გადასცეს. თუმცა თურქეთმა აღნიშნა, რომ მათ ინიციატივას დაბლოკავს. სკანდინავიელებს აღმოსავლეთ ევროპის ზოგიერთმა სახელმწიფომაც არ დაუჭირა მხარი.

რეჯეფ თაიიფ ერდოღანს ის აწუხებს, რომ სკანდინავიის ქვეყნებში ფეხი მოიკიდეს ქურთისტანის მუშათა პარტიის მრავალრიცხოვანმა წარმომადგენლებმა, რომელთაც თურქეთი, ევროკავშირი და აშშ ტერორისტულ დაჯგუფებად მიიჩნევენ.

ნატოში ქვეყნის მისაღებად აუცილებელია ალიანსის ოცდაათივე წევრის თანხმობა. ამგვარად, ალიანსის ნებისმიერ წევრს შეუძლია ახალი ქვეყნის გაწევრიანება დაბლოკოს.

თუმცა მეორე დღეს თურქეთის პრეზიდენტის უფროსმა მრჩეველმა საგარეო პოლიტიკის საკითხებში იბრაგიმ კალინმა აღნიშნა, რომ ქვეყანას „კარი არ დაუხურავს“ და ალიანსის პოტენციურ წევრებს მოლაპარაკებებისკენ მოუწოდა. თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი მევლუთ ჩავუშოღლუ შვედ და ფინელ კოლეგებს ბერლინში შეხვდა.

მაგრამ ერდოღანმა მოულოდნელად განაცხადა: „ჩვენ ვერ ვეტყვით „კის“ მათ, ვინც თურქეთის წინააღმდეგ სანქციებს აწესებს. ნატო არის უსაფრთხოების ორგანიზაცია. ფინეთისა და შვედეთის დელეგაციები თავს ნუ შეიწუხებენ მგზავრობით“.

„შვედეთი ტერორისტული ორგანიზაციების ინკუბატორია“, – ხაზი გაუსვა თურქეთის პრეზიდენტმა. თუმცა, როგორც ჩანს, ანკარა საბოლოო ბარიერს არ აღმართავს და ვაჭრობას შეეცდება. როგორც Bloomberg-ს ანონიმურობის დაცვის პირობით თურქეთის სამმა მაღალჩინოსანმა აცნობა, თურქეთი მზადაა დათმობაზე წავიდეს ალიანსის შემხვედრი ნაბიჯების შემთხვევაში. ქურთისტანის მუშათა პარტიის გარდა, ეს არის ემბარგოს მოხსნა თურქეთში იარაღის ექსპორტზე, სანქციების მოხსნა საზენიტო-სარაკეტო კომპლექს „ტრიუმფის“ შეძენაზე.

თურქული გაზეთ Sabah-ის ინფორმაციით, ქვეყნის საგრეო საქმეთა სამინისტრო უახლოეს მომავალში აპირებს ფინეთისა და შვედეთისთვის ათი პირობისგან შემდგარი მანიფესტის გადაცემას. ყველა მათგანი ეხება ქურთისტანის მუშათა პარტიას, მაგრამ მათ შორის არის ანკარასთვის ქვეყნების რეზიდენტების გადაცემის მოთხოვნაც. ოფიციალურად ეს სია ჯერ არავის გამოუქვეყნებია.

თურქეთის პრეზიდენტის სიტყვების საპასუხოდ ქურთმა მიგრანტებმა სტოკჰოლმის ერთ-ერთ ქუჩაში ქურთისტანის მუშათა პარტიის უზარმაზარი დროშა გამოფინეს. შვედეთში 100 ათასამდე ქურთი ცხოვრობს, ფინეთში - გაცილებით ნაკლები. პარლამენტში მართლაც არის მუშათა პარტიის მხარდამჭერი ერთი დეპუტატი ამინა კაკაბავე, წარმოშობით ირანიდან.

როგორც Financial Times-ს შვედმა მაღალჩინოსანმა განუცხადა, ქვეყანაში ბევრი სხვა დეპუტატიცაა ქურთული წარსულით. სტოკჰოლმში მდებარეობს ორგანიზაციების SCF და NRMN-ის შტაბ-ბინები, რომელთა გარშემოც თურქი დისიდენტები არიან გაერთიანებული.

მაგრამ შვედ პოლიტიკოსებს შორის არიან ერდოღანის მხარდამჭერებიც. სექტემბერში საპარლამენტო არჩევნებში მონაწილეობას მიიღებს ისლამისტური პარტია „ნიუანსი“, რომლის ლიდერი თურქული წარმოშობის მიკაილ იუკსელია.

დამკვირვებლები ვარაუდობენ, რომ „ნიუანსის“ დახმარებით ანკარას სურს საკუთარი ინტერესების ლობირება ევროპაში, მათ შორის, ყოფილი იუგოსლავიის ტერიტორიაზე. შვედეთში თითქმის 100 ათასი ადამიანი ცხოვრობს ბოსნია-ჰერცეგოვინიდან, კოსოვოდან და ალბანეთიდან. იუკსელის პარტია ითხოვს ბოსნია-ჰერცეგოვინის, ასევე თავად თურქეთის მიღებას ევროკავშირის შემადგენლობაში.

ბალკანეთის საკითხი ნატოში სკანდინავიელების გაწევრიანების სხვა მოწინააღმდეგეებმაც წამოწიეს. ხორვატიის პრეზიდენტი ზორან მილანოვიჩი პარტნიორებს დაემუქრა ვეტოს დადებით, თუ განხილვა გაიმართება ალიანსის ივნისის სამიტზე მისი თანდასწრებით. საჯილდაო ქვა – ბოსნია-ჰერცეგოვინაში მოქმედი საარჩევნო კანონმდებლობაა, რომელიც, მილანოვიჩის აზრით, ხორვატებს ქვეყანაში საკმარის უფლებებს არ აძლევს. დამნაშავედ ის „ამერიკელებს, ინგლისელებსა და გერმანელებს“ მიიჩნევს.

მილანოვიჩმა რუსეთთან კონფრონტაციის გამწვავებაც დაგმო.

აღმოსავლეთი და სამხრეთი ევროპის სხვა ქვეყნებში უკმაყოფილო არიან ნატოს უკრაინის კონფლიქტში ჩათრევით. საბერძნეთში კიევისთვის იარაღის მიწოდების, ასევე ქვეყანაში აშშ-ის და ნატოს სამხედრო ბაზების განთავსების საწინააღმდეგო აქცია გაიმართა. მსგავსი მიტინგი ჩატარდა ბულგარეთშიც.

ეს მოქალაქეთა მხოლოდ ერთი ნაწილის განწყობაა. უმაღლეს დონეზე სკანდინავიის ქვეყნების ნატოში მიღებას, ერდოღანისა და მილანოვიჩის გარდა, არავინ ეწინააღმდეგება. როგორც ფინეთის პრეზიდენტმა საული ნიინისტემ ტელეარხ Yle-ს განუცხადა, ეჭვი ეპარება, რომ თურქეთი დაბლოკავს ქვეყნის გაწევრიანებას ორგანიზაციაში.

რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმირ პუტინმა კოლექტიური უსაფრთხოების შეთანხმების ორგანიზაციის სამიტზე აღნიშნა, რომ ნატოში ორი ქვეყნის მიღება მოსკოვს საფრთხეს ვერ შეუქმნის. მაგრამ, სახელმწიფოს მეთაურის სიტყვებით, რუსეთი ალიანსის სამხედრო ინფრასტრუქტურის გაფართოებას უპასუხოდ არ დატოვებს.

პოლიტოლოგები არ გამორიცხავენ, რომ ამ პოზიციას ანკარაში ითვალისწინებენ: იქ აცნობიერებენ შავ ზღვასა და ამიერკავკასიაში უსაფრთხო ვაჭრობის მნიშვნელობას, სადაც რუსეთი ერთი-ერთი წამყვანი მოთამაშეა.

ექსპერტის სიტყვებით, ერდოღანი, რომელსაც მომავალ წელს არჩევნები ელის, თავის რეიტინგზეც ფიქრობს. დეკემბერში რეიტინგის ვარდნის შემდეგ გაზაფხულზე მან შეძლო რეიტინგის ამაღლება და, კომპანია MetroPol-ის კვლევის თანახმად, ახლა მას რესპონდენტების 43% დაუჭერდა მხარს. თურქეთის ლიდერს ახლა, როგორც არასდროს, ისე სჭირდება სერიოზული წარმატება საგარეო პოლიტიკურ არენაზე.