Sputnik. ნიკიტა ჩიკუნოვი, მარია ნაუმენკო
ექსპერტების აზრით, რუსეთის ლიდერმა კიევის ხელისუფლებისა და ნატოსთვის წითელი ხაზი შემოხაზა, რომლის გადაკვეთაც სერიოზულ შედეგებს გამოიწვევს არა მარტო პოლიტიკურ სფეროში.
გარდაუვალი საფრთხე
უკრაინის შესვლა ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში იქნება რუსეთის უსაფრთხოებისთვის პირდაპირ საფრთხე, „წითელი ხაზის“ გადაკვეთა. ეს მოსაზრება იყო ერთ-ერთი მთავარი, რომელიც ვლადიმირ პუტინმა Россия 1-თან ინტერვიუში გაახმოვანა.
რუსეთის ლიდერის თქმით, პოლონეთისა და რუმინეთის ნატოში შესვლა ამ ქვეყნებში ამერიკული რაკეტსაწინაარმდეგო თავდაცვის სისტემების განთავსებით დასრულდა, რომლებიც მოიერიშე კონპლექსებადაც შეიძლება გამოდგეს. ასეთ შემთხვევაში რაკეტები მოსკოვამდე 15 წუთში მიფრინდება.
„წარმოვიდგინოთ, რომ უკრაინა ნატოს წევრი გახდეს. ხარკოვიდან, ვთქვათ, დნეპტოპეტროვსკამდე - რუსეთის ცენტრალურ ნაწილამდე, მოსკოვამდე მიფრენის დრო 7-10 წუთამდე შემცირდება. არის თუ არა ეს ჩვენთვის „წითელი ხაზი“, - რიტორიკულად იკითხა მან.
არანაირი გარანტია იმისა, რომ უკრაინა ალიანსში არ შევა, დღეისათვის არ არსებობს, აღნიშნა პუტინმა. მისი თქმით, ნატოს გაფართოების პროცესი არ არის დამოკიდებული რუსეთსა და დასავლეთს შორის ურთიერთობების გაცივებასა თუ დათბობაზე, რაც ტალღისებურად მიმდინარეობს 1999 წლიდან.
„ეს ხდებოდა მაშინაც, როცა არ იყო ყირიმი, არ იყო არანაირი მოვლენა უკრაინაში სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ. რუსეთსა და კოლექტიურ დასავლეთს, აშშ-ს შორის, იყო თანაბარი, აბსოლუტურად მისაღები, რომ არ ვთქვათ პარტნიორული. და მაინც, ყველა ჩვენი ეგრეთ წოდებული შეშფოთებები იგნორირებული იყო“, - ხაზი გაუსვა პრეზიდენტმა.
მისი თქმით, ნატოსა და უკრაინას უნდა ახსოვდეთ მოსკოვის რეაქციის შესახებ, რომელიც საკუთარ უსაფრთხოებას შესაბამისად აგებს.
ვლადიმირ პუტინმა ასევე კომენტარი გააკეთა თეთრი სახლის განცხადებაზე, რომ კიევმა არასწორად გაიგო აშშ-ის პრეზიდენტ ჯო ბაიდენის სიტყვები უკრაინის ალიანსში შესვლის იდეაზე მის ლიდერთან საუბრის დროს.
„რაზე საუბრობდნენ, რაზე შეთანხმდნენ? ჩვენ არ ვიცით. ეს შემოძახილი ოკეანის გაღმიდან უკრაინის პრეზიდენტის მიმართ, ჩემი აზრით, არაფერს არ ნიშნავს. მაგრამ ჩვენ ეს მხედველობაშ უნდა გვქონდეს. და, რა თქმა უნდა, შესაბამისად ავაგოთ ურთიერთობები უსაფრთხოების სფეროში ჩვენს პარტნირებთან“, - დაამატა რუსეთის ლიდერმა.
სამხედრო ექსპერტ ალექსეი ლეონკოვის აზრით, პუტინის სიტყვებმა უნდა „გამოაფხიზლოს“ დასავლეთი, ვინაიდან მათში ჩანს, როგორ ელევა რუსეთს მოთმინება.
„მოსკოვი უკვე აღარ დაკვირდება ჩუმად ნატოს წინ მოძრაობას. ეს დრო წავიდა. დათმობების პერიოდი დასრულდა, ვინაიდან უკან დასახევი გზა აღარ არის. წინააღმდეგ შემთხვევაში ყველაფერი ჩვენი სუვერენიტეტის დაკარგვით დამთავრდება. ახლა სიტუაცია უკვე წითელ ხაზამდე მივიდა. პუტინის სიტყვები რუსეტის უკანასკნელ გაფრთხილებად უნდა იყოს აღქმული“, - მიაჩნია ექსპერტს.
კიევის ნატოსკენ ბიძგება
ინტერვიუში პუტინმა აღიარა, რომ უკრაინის ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში შესვლის შესახებ საუბარი ფუჭ ხმებად არ მიაჩნია. ორგანიზაციის გაფართოების ალბათობა კიევის ხარჯზე ნამდვილად არსებობს, მიაჩნია დსთ-ს ქვეყნების ინსტიტუტის ხელმძღვანელის მოადგილე ვლადიმირ ჟარიხინს.
„მთავარი პრობლემა თავად ალიანსი კი არ არის, არამედ ის, რომ აშშ მარტო ცდილობს უკრაინის ნატოში ბიძგებას ისე, რომ მას უსაფრთხოების არანაირ გარანტიას არ აძლევს. ამ კუთხით კიევი ამერიკის საშიში პლაცდარმია, რაზეც საუბრობდა კიდეც ვლადიმირ პუტინი“, - განმატა მან.
უკრაინის ნატოში შესვლა გარდაუვლად შეიტანს დამატებით დაძაბულობას ალიანსისა და რუსეთის ურთიერთობებში. მაგრამ კონფრონტაციის გაძლიერება არ პასუხობს დასავლეთის ამჟამინდელ ინტერესებს, ამბობს ლეონკოვი.
„კიევი რუსეთთან ომის შესახებ საუბრობს. იმავდროულად ნატოში ვაშინგტონის შეთანხმება მოქმედებს, რომლის მეხუთე პუნქტიც საპასუხო მოქმედებებს ითვალისწინებს იმ სახელმწიფოს წინააღმდეგ, რომელიც ორგანიზაციის ერთ-ერთ წევრს ესხმის თავს. გამოდის, რომ უკრაინის ალიანსში შესვლის შემთხვევაში იძულებული იქნება შეუერთდეს ომს. მოვლენების ასეთი განვითარება არავის არ სურს“, - ირწმუნება სპეციალისტი.
ალიანსის უკრაინის ხარჯზე გაფართოებით გამოწვეული პოტენციური ზარალი მოგებებზდე მეტია, აღნიშნავს პოლიტანალიტიკოსი როსტისლავ იშჩენკო.
„უკრაინის ალიანსში მისაღებად უნდა დაემთხვეს სხვადასხვა და პრაქტიკულად შეუძლებელი მოვლენები. ამ იდეის მომხრეები, როგორც მინიმუმ, ერთდროულად უნდა მოვიდნენ ხელისუფლებებში აშშ-ში, საფრანგეთსა და გერმანიაში. მაშინ არსებობს შანსი, რომ შესვლა მოხდება“, - ამბობს იშჩენკო.
ამასთან პოლიტოლოგი მიუთითებს, რომ მიუხედავად გავრცელებული მოსაზრებისა, ვაშინგტონის შეთანხმებაში არ არის ნორმა, რომელიც ალიანსში იმ ქვეყნების შესვლას დაბლოკავდა, რომლებსაც მოუგვარებელი ტერიტორიული კონფლიქტები აქვთ. ამის მაგალითია ეგეოსის ზღვაში არსებული კუნძულები, რომელთა გამო რეგულარულად დავობენ ნატოში 1952 წელს გაწევრიანებული საბერძნეთი და თურქეთი.
რუსული საზოგადოებების გეგმაზომიერი განადგურება
მეორე მნიშვნელოვანი თემა, რომელსაც რუსეთის პრეზიდენტი შეეხო, ეს რეზონანსული კანონპროექტია „უკრაინის მკვიდრი ხალხების“ შესახებ, რომელიც ვლადიმირ ზელენსკიმ მიმდინარე წლის მაისში შეიტანა რადაში.
დოკუმენტის თანახმად, მკვიდრ ხალხებს მიეკუთვნება ისეთი საზოგადოებები, რომლებსაც უკრაინის ფარგლებს გარეთ სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი არ გააჩნიათ. მაგალითად, ყირიმელი თათრები, ყარაიტები და კრიმჩაკები. რუსები, რომლებიც 2001 წლის აღწერის თანახმად, ქვეყნის მოსახლეობის 17,2%-ს შეადგენენ, ამ სიაში ვერ მოხვდებიან.
უკრაინელი კოლეგის ინიციატივის კომენტირებისას ვლადიმირ პუტინმა მას რუს ხალხზე მძლავრი დარტყმა უწოდა. მან აღნიშნა, რომ ქვეყნის მოქალაქეთა მსგავსად დაყოფა ნაცისტური გერმანიის პრაქტიკას ჰგავს.
„არავინ არ მოისურვებს, იყოს მეორე ხარისხის ადამიანი, აღარაფერს ვამბობ დისკრიმინაციას ენისა და ნორმალური ცხოვრებისთვის საჭირო სხვა შემადგენლების მიხედვით, მაგრამ ეს იქამდე მიგვიყვანს, რომ ასობით ათასი ადამიანი, შესაძლოა მილიონებიც, იძულებული გახდებიან, წავიდნენ ან სხვაგვარად გადაეწერონ“, - ივარაუდა მან.
სხვათა შორის, უკრაინის სხვადასხვა სოციოლოგიურმა სტრუქტურებმა დამოუკიდებლობის წლებში მოსახლეობის იდენტიფიკაციის შეცვლა დააფიქსირეს „რუსიდან“ „უკრაინელზე“.
პოლიტიკური მიმომხილველის, ალექსანდრ ასაფოვის აზრით, ზელენსკის კანონპროექტი ბაზად იქცევა შემდგომი დოკუმენტების მისაღებად, რომლებიც რუსების უფლებებს შეზღუდავს უკრაინაში.
დარწმუნებული ვარ, ეს აქტები უკვე დაგეგმილია მისაღებად. რას შეეხება ისინი? უპირველესად, სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოებში მუშაობას. რუსებს იქ არ დაუშვებენ. უფრო მეტიც - დაიწყებენ ფუნდამენტურ უფლებებში შეზღუდვას. ამ კუთხით კიევს მასწავლებლად ბალტიისპირეთი ჰყავს, სადაც „უცხოების“ პასპორტები დაარიგეს. იქ სამართლებრივ სივრცეში ფაქტობრივად დადგენილია „მეორე ხარისხის“ ადამიანების სტატუსი, უკრაინაც ამ მიმართულებით მოძრაობს“, - ამბობს ექსპერტი.
ამასთან უკრაინის ზელისუფლება სრულებით არ უწევს ანგარიშს კანონპროექტის შედეგებს, დარწმუნებულია ასაფოვი: „ვაშინგტონის ეს მითითება დიდი გულმოდგინებით შესრულდება. ეს საკითხი, მოსკოვის გარდა, არავის არ აღელვებს, უკრაინის ხელისუფლება მთავარ ამოცანას ასრულებს - რუსეთთან ყველა კავშირს არღვევს, იქნება ეს ნათესაური, საქმიანი თუ ისტორიული“.
კანონპროექტის მიღება დააჩქარებს რუსული საზოგადოების განადგურებას უკრაინაში, ვარაუდობს რუსეტის პრეზიდენტთან არსებული ეროვნებათშორისი ურთიერთობების საბჭოს წევრი ბოგდან ბეზპალკო.
„ავტომატურად ეს დოკუმენტი იმ მოქალაქეებს, რომლებიც თავს რუსებად აიდენტიფიცირებენ, არამკვიდრ ხალხად რაცხს. ეს ნიშნავს ნაკლებ უფლებებსა და მათი დაცვის ნაკლებ შესაძლებლობებს. არსობრივად სახელმწიფო ზურგს აქცევს ასეთ ადამიანებს. ყოველივე ეს დააჩქარებს რუსი ეთნოსის განადგურებას უკრაინაში. თანაც არა ეთნოსის, არამედ საზოგადოებისა. რუსებსა და უკრაინელებს შორის არანაირი ეთნიკური სხვაობა არ არსებობს - ისევე როგორც ანთროპოლოგიური, კულტურული თუ მენტალური. განსხვავება მხოლოდ პოლიტიკურია, უბრალოდ იდენტიფიკაციაშია, რომელიც ადამიანებს ჯერ კიდევ საბჭოეთის დროს მოახვიეს თავს“, - აღნიშნა მან.
ბეზპალკოს აზრით, ასეთი დისკრიმინაციული კანონები რუსულენოვან მოქალაქეებს აძულებს, დატოვონ ქვეყანა.