სამწუხაროდ ყველა შემთხვევაში შეუძლებელია ინფიცირების თავიდან აცილება. საქართველოში ბევრმა ონკოლოგიურმა პაციენტმა გადაიტანა კორონავირუსი. როგორ მიმდინარეობს COVID-19 ონკოლოგიურ პაციენტებში, რა გართულებებს შეიძლება ჰქონდეს ადგილი, ამ და სხვა საინტერესო საკითხზე ონკოლოგმა ნია შარიქაძემ გადაცემაში „პირადი ექიმი მარი მალაზონიათან“ ისაუბრა.
- კორონავირუსული ინფექცია და პოსტკოვიდური მდგომარეობა არის ყველასათვის პრობლემა. როგორია ის ონკოლოგიური დიაგნოზის მქონე ადამიანისთვის?
- ონკოლოგიური პაციენტის მართვა არის გუნდური საქმე. ყოველთვის ვეუბნებით პაციენტებს, რომ ჩვენ ვართ ერთ მხარეს და ერთად ვიბრძვით. სწორდ ამ გუნდურობით შევძელით, სამწუხაროდ ყველა შემთხვევაში ვერა, მაგრამ უმეტეს შემთვევაში დავამარცხეთ ონკოლოგიური პაციენტების გართულებული კოვიდური მდგომარეობა. ეს ძალიან აქტუალური თემაა. პოსტკოვიდური გართულებები ახალია, ამიტომ მისი მართვა და გამოვლინება ერთად უნდა მოვახერხოთ სხვადასხვა მიმართულების ექიმებმა. ერთადერთი რაც მინდა გითხრათ, ძალიან დიდი სიფრთხილეა საჭირო, რომ ყველა სიმპტომატიკა პოსტკოვიდურ მდგომარეობაზე არ მივაწეროთ, რადგან ამ სიმპტომების უმრავლესობა ძალიან ხშირად ახასიათებს ონკოლოგიურ პაციენტებს, ანუ დაავადებას, მკურნალობის გართულებას, ასევე პოსტ ქიმიოთერაპიულ თუ პოსტსისტემურ მკურნალობის გართულბას.
- რატომ არის საშიში ამ სიმპტომების მხოლოდ კოვიდეზე გადაბრალება?
- რათა არ გამოგვრჩეს ამ სომპტომებს ამოფარებული დაავადების პროგრესირება. ჩვენი პაციენტების კლინიკაში ვიზიტი გადავაწყვეთ რამდენიმე ჯგუფის მიხედვით. ისინი ვინც არიან მეთვალყურეობის ქვეშ, რომლებმაც შესაძლოა ბინაზე გადაიტანეს კოვიდი, ან გადაიტანეს ისე, რომ მათ არ აქვთ აქტიური ონკოლოგიური პრობლემა, მაგრამ დარჩათ გარკვეული სიმპტომები. ამ შემთხვევაში ასეთი პაციენტები აუცილებლად ზედმიწევნით უნდა გამოვიკვლიოთ, რომ ჩვენ არ მოგვცეს ამ სიმპტომებმა ვოალირება იმ დაავადების, რომელიც თეორიულად შეიძლება გააქტიურდეს. მე არ მინდა მოსახლეობა შევაშინო, უბრალოდ ეს არის ზედმეტი სიფრთხილე, ისევე როგორც ჩვენ ონკოლოგები ვიჩენთ ონკოლოგიურ სიფხიზლეს. არც ერთ შემთხვევაში არ ვამბობ, რომ ეს სიმპტომები მალავს ონკოლოგიას, უბრალოდ ხაზს ვუსვამ, რომ არ გამოგვრჩეს, ვიყოთ ყურადღებით. გავითვალისწინოთ, რომ ამ დაავადების უკან იმალება ონკოლოგიური დიაგნოზის მქონე პაციენტი, რომელთანაც გამოსარიცხია ყველა ორგანული პათოლოგია.
- თქვენი პაციენტების გარკვეულ ნაწილს ჰქონდა კოვიდი. თქვენი გამოცდილებით, რომელი სიმპტომებია ყველაზე აქტუალური ონკოლოგიური პაციენტების შემთხვევაში, რომელიც გავს კოვიდის სიმპტომებს?
- ჯერ საქართველოში კლინიკური კვლევები არ ჩატარებულა და ალბათ დაიგეგმება მომავალში. მაგრამ მე შემიძლია ჩვენი კლინიკის გამოცილებით გაგცეთ ამ კითხვაზე პასუხი. ჩვენი პაციენეტებისთვის შფოთვა და დეპრესია ისედაც დამახასიათებელია. ეს სიმპტომი განსაკუთრებით გაამძაფრა კოვიდმა. ამიტომ შფოთვა და დეპრესია უფრო ამყარებს დაავადების პროგრესირებას. ამ მიმართულებით მინდა გითხრათ, რომ არა მარტო პაციენტებს, არამედ გადაღლილ მედპერსონალსაც ახასიათებს ეს. ამიტომ, კიდევ ერთხელ მინდა ვთქვა, რომ არ გამოიწვიოს ამ განწყობამ ზედმეტი „შენჯღრევა“ პაციენტის და მისი ოჯახის წევრების ფსიქიკის, შეინარჩუნონ სიმშვიდე. ყველაზე მეტად მაინც დამახასიათებელია შფოთვა და დეპრესია, მაგრამ გარდა ამისა, სუნთქვის უკმარისობა, გულმკერდის არეში ტკივილი, განსაკუთრებით დამახასიათებელია ფილტვის სიმსივნით დაავადებული პაციენტებისთვის. თუმცა, იქ აუცილებლად გამოსარიცხია კარდიოლოგიური პრობლემები, რომელიც ერთმანეთთან ძალიან გადაჯაჭვულია. ჩვენ გვყავდა რამდენიმე პაციენტი, რომელსაც გულმკერდის არეში ტკივილი ჰქონდა. ჩვენი სიმპტომატიკით ეჭვი გვქონდა, რომ შესაძლოა ყოფილიყო კარდიოლოგიური პრობლემა, თუმცა დადასტურდა კოვიდ ინფექცია. განსაკუთრებით, მკურნალობის ქვეშ მყოფი პაციენტებისთვის ეს სიმპტომატიკა ნებისმიერი მკურნალობის გართულებას წარმოადგენს. ამიტომ მადლობა ჩვენს კოლეგებს, რომლებიც მხარში გვიდგანან და ასეთ პაციენტებს დროულად უკეთებენ დიფირენციალურ დიაგნოსტიკას, ეს არის დაავადებასთან, თუ კოვიდ ინფექციასთან ასოცირებული.
ეს სიმპტომატიკა არ არის მარტო პოსტ კოვიდური, ეს არის მწვავე კოვიდის სიმპტომატიკაც. უბრალოდ ეს სიმპტომატიკა წესით უნდა გადიოდეს კოვიდის დასრულებასთან ერთად, მაგრამ ზოგს რჩება, ზოგს სამწუხაროდ გვიან ფაზაზე უჩნდება. გვიან ფაზაზე გაჩენილი სიმპტომატიკა უფრო საფრთხილოა ჩვენთვის, რადგან თითქოს კოვიდი დაამარცხა ადამიანმა, პაციენტი თითქოს მკურნალობას ექვემდებარება, ამ დროს კი ჩნდება ახალი სიმპტომატიკა და ამ დროს ისევ „ზღვაში თავით ვეშვებით“, ვიწყებ ძიებას, რასთან არის ეს სიმპტომატიკა კავშირში კოვიდთან, თუ ონკოლოგიურ დაავადებასთან.
- ადამიანმა, რომელმაც უკვე დაამარცხა ონკოლოგიური დაავადება, რამდენად სახიფათოა მისთვის კოვიდ ინფექცია? შესაძლოა თუ არა მოხდეს უკვე დამარცხებული დაავადების კვლავ პროვოცირება?
- საერთაშორისო არენაზე ჯერ არ არსებობს არანაირი მონაცემი, რომ კორონავურუსმა გაამწვავა უკვე მიძინებული ან უკვე დამარცხებული ონკოლოგიური პათოლოგია. სავარაუდოდ ეს მონაცენები იქნება ცოტა უფრო მოგვიანებით, როდესაც მსოფლიო გადახედავს ონკოლოგიური პაციენტების სტატისტიკას. მაგრამ ჯერჯერობით ამისი სარწმუნო მონაცემი არ გვაქვს.
- თუ ონკოლოგიურ პაციენტს მკურნალობის პროცესში დაემართება კორონავირუსი. მკურნალობა უნდა შეწყდეს, გადაიდოს თუ გაგრძელდეს ჩვეულებისამებრ?
- მკურნალობის პროცესში დაინფიცირების დროს, რასაკვირველია ცოტა უფრო მაღალი რისკია, რადგან მკურნალობას თან ახლავს ბევრი ტოქსიურობა, მათ შორის ჰემატოლოგიური, ანუ სისხლზე გარკვეული გავლენა. ამიტომ ასეთი პაციენტები არიან მკაცრი მეთვალყურეობის ქვეშ. ჩვენ საკმაოდ დიდი გამოცდილება დაგვიგროვდა და კიდევ ერთხელ მადლობა ამისთვის ჩემს კოლეგებს. რასაკვირველია დაინფიცირებიდან სამი კვირის განმავლობაში არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება მკურნალობის გაგრძელება. კატასტროფა არ მოხდება თუ მკურნალობის რეჟიმი დაირღვევა. ინფიცირების შემთხვევაში გართულების გაცილებით მაღალი რისკი არსებობს, ვიდრე რამდენიმე კვირით მკურნალობის გადადების შემთხვევაში.
- ეკუთვნით თუ არა ონკოლოგიურ პაციენტებს კოვიდ-19 -ის საწინააღმდეგო აცრა ერთ-ერთ პირველებს?
- ჩვენ ვიცით, რომ პირველ რიგში ყველაზე მოწყვლადი ჯგუფები აიცრება. ჯერჯერობით რაც დაგროვდა მსოფლიოში ინფორმაცია, ყველაზე მაღალი რისკის ადამიანებს და პაციენტებს ცრიან. ონკოლოგიაც მოიაზრება ერთ-ერთ სამიზნე ჯგუფად და სავარაუდოდ ესეც ერთ-ერთი პირველი აიცრება და იცრება კიდეც მთელს მსოფლიოში.