კვლავ მოსალოდნელია თუ არა მზარდი სტატისტიკა, როგორია კორონავირუსთან ბრძოლის სამეცნიერო სიახლეები, ეპიდსიტუაცია და პროგნოზები, ამის შესახებ ინფექციონისტი მაია ბუწაშვილი საუბრობს.
- ყოველ დილით ყველა ძალიან მოუთმენლად ველოდებით ინფორმაციას კორონავირუსით ინფიცირების შესახებ. სამწუხაროდ, ციფრები დღესაც მზარდია. ჩვენ თუ გადავხედავთ მსოფლიოს სხვა ქვეყნების სტატისტიკას, ვნახავთ, რომ ყველგან დაახლოებით მსგავსი სურათია, რამდენიმე გამონაკლისი ქვეყნის გარდა, სადაც მუდმივად სტაბილური სიტუაციაა. ყველგან არის მზარდი ციფრები, შემდეგ სტაბილიზაცია, რასაც მოჰყვება კლება. არის ქვეყნები, სადაც ხელახლა დაიწყო აღმავლობა და ისევ დაიწყეს მკაცრი ღონისძიებების გატარება. ჩვენც იმის მოლოდინი გვქონდა, რომ რეალურად შეკავების ფაზის შემდეგ, როდესაც რეგულაციები სუსტდება, ეს აღმავლობა იქნებოდა.
რატომღაც ჩვენ ზედმეტი სიმშვიდე დაგვეუფლა ზაფხულში, თითქოს ადამიანებმა დაიჯერეს, რომ კორონა ჩვენგან შორს იყო, ან არ არსებობს. მე ვუყურებ სოციალურ ქსელებში და დღესაც უამრავი ასეთი პოსტი დევს. ამ ადამიანებს ათასჯერ კიდევ უნდა ვუთხრათ, რომ ნუ ეხუმრებიან ამ დაავადებას. როგორ შეიძლება თქვა, რომ კორონა არ არსებობს. ბევრს დიაგნოზის დასმის შემდეგაც არ სჯერა. თუმცა ფაქტია, რომ სტატისტიკა მზარდია.
- გაზრდილი შემთხვევების ფონზე რამდენად მიზანშეწონილია სახლში ან კოვიდ–სასტუმროში მკურნალობა?
- ბინაზე ან კოვიდ–სასტუმროში მკურნალობის პერიოდში შესაძლებელი რომ იყოს ადამიანებისთვის მუდმივად ლაბორატორიული მონიტორინგი, ეს იქნებოდა იდეალური ვარიანტი. ეს ალბათ არარეალისტურია არა მარტო საქართველოში, არამედ სხვა ქვეყნებშიც. ყველა ქვეყანაში ბინაზე მოვლა ნიშნავს უბრალოდ დისტანციურად შეფასებას. სამწუხაროდ, არ არის იმის საშუალება, რომ მუდმივად კონტროლდებოდეს სისხლის ანალიზი. ყველაზე ხშირი გართულება თრომბოემბოლიაა და ამის მონიტორინგი კარგი იქნებოდა. მაგრამ მედიცინაც სტატისტიკას ეყრდნობა და სტატისტიკურად ძალიან მცირეა თრომბოემბოლიით გართულება, იმდენად მცირე, რომ არ ხდება ამის მუდმივად ლაბორატორიული მონიტორინგი.
- რა სიახლეები აქვთ მეცნიერებს დღეისათვის, პირბადის და ხელების დაბანის გარდა კიდევ რამე ხომ არ გამოჩნდა საიმედო?
- ჩვენ ყველას გვაქვს ის განცდა, რომ რაღაც უფრო ჩქარა გვინდა, მაგრამ შევხედოთ იმას, როგორია ტემპები. მე ეპიდემიოლოგიას ვასწავლი სტუდენტებს და ერთ-ერთი თემაა – რამდენი ხანი, რამდენი წელი სჭირდება ვაქცინის შემუშავებას და გამოცდას. ახლა რაც ხდება, ეს არის უპრეცედენტო ტემპი. ამიტომ ასე შევხედოთ – 10-ჯერ უფრო სწარაფად მიდის ყველაფერი, ვიდრე ჩვეულებრივ, სტანდარტულ სიტუაციაში იქნებოდა. ძალიან დიდი იმედი გვაქვს, რომ 2021 წლის დასაწყისში ვაქცინა იქნება. ეს იქნება საოცრება, ძალიან დიდი გამარჯვება. 140-ზე მეტი კანდიდატი ვაქცინა არსებობს და ხუთი არის მესამე ფაზაში. მესამე ფაზაში ყოფნა ნიშნავს, რომ უკვე ალბათობა იმისა, რომ წარმატებით დასრულდება, არის ძალიან მაღალი და, შესაბამისად, უკვე ძალიან მალე უნდა ველოდოთ ვაქცინას. მესამე ეტაპი ნიშნავს ცდების ბოლო ეტაპს და ამის შემდეგ უკვე ხდება ბაზარზე გამოშვება.
- გაჩნდა მოსაზრება, რომ ახლაგაზრდებს დიდად არ ერჩის კორონავირუსი. საქართველოში არის დათვლილი ასაკოვანი მაჩვენებელი, რა კატეგორიის, ან რა ასაკის ადამიანებს ემართებათ?
- დაინფიცირება ყველა ასაკობრივი ჯგუფისთვის თანაბარია. აქ ლაპარაკია რომელ ასაკობრივ ჯგუფში რთულდება და არის ლეტალური გამოსავალი, თორემ ინფიცირების რისკი ერთნაირი აქვს ყველას. შესაძლოა ნებისმიერ ადამიანს დაემართოს კორონავირუსი, უბრალოდ აქ ლაპარაკია იმაზე, შემდეგში ვინ როგორ გადაიტანს. რაღაც კვლევები არსებობს, სადაც ამბობენ, რომ ბავშვებს ოდნავ ნაკლებად ემართემათ, მაგრამ სტატისტიკურად ეს ძალიან მნიშვნელოვანი არ არის. ბავშვები სერიოზული გადამტანები არიან. მაგალითად, სკოლებს როდესაც კეტავენ, იმიტომ კი არ ხდება ეს, რომ მაინცდამაინც გვეშინია ბავშვები ძნელად გადაიტანენ ვირუსს, ბავშვები, როგორც გადამტანები – აი, ეს არის ძირითადი პრობლემა. აქ საუბარია, ვისთან გართულდება და მივიღებთ მძიმე შედეგებს. თუმცა, რა თქმა უნდა, მცირე პროცენტში, მაგრამ მაინც, ახალგაზრდებშიც შესაძლებელია იყოს გართულებები.
- საუბრობენ, რომ გარკვეული დროის შემდეგ ვირუსი კარგავს ძალას და ისე ძლიერად აღარ გამოიკვეთება სიმპტომები. რამდენად სწორია ეს მიდგომა?
- სამწუხაროდ არ არის სწორი. რაც პანდემია დაიწყო, ვირუსის მუტაცია ჯერჯერობით არ არის გამოვლენილი. საკმაოდ მყარი და სტაბილური ვირუსია. ეს კარგიც არის და ცუდიც. კარგი იმიტომ არის, რომ ჩვენ იმედი გვაქვს – ვაქცინის პასუხი სწრაფად არ შეიცვლება და ვაქცინა შესაცვლელი არ გაგვიხდება. ცუდი იმიტომ არის, რომ ვერსია, თითქოს ის თანდათან სუსტდება, არ არის სწორი. შესუსტებას რაც შეეხება, აქ სხვა მექანიზმია. როდესაც ბევრი ადამიანი ინფიცირდება, გადაცემის ჯაჭვი იზრდება. შემდეგში ამ ვირუსს დახვდება ის ადამიანი, ვისაც უკვე გადატანილი აქვს ვირუსი და ეს ჯაჭვი წყდება. ეს არის გავრცელების კუთხით და არა დაავადების სიმძიმის კუთხით. ჩვენ თითქოს ვიზუალურად ვხედავთ სტატისტიკას, რომ სიკვდილიანობის პროცენტი იკლებს. ეს იმიტომ კი არა, რომ ვირუსი სუსტდება, იმიტომ, რომ გამოვლენა მატულობს. მთელ მსოფლიოში თავიდან მხოლოდ სიმპტომიანები და სტაციონარში მოხვედრილი პაციენტები იტესტებოდნენ. ახლა ძალიან ფართო ტესტირება ხდება უსიმპტომოებისაც. ეს უბრალოდ ვიზუალური ეფექტია და არა ჭეშმარიტი.
- როგორ ფიქრობთ, დღეს ვირუსის გავრცელებამ სახიფათო მასშტაბები შეიძინა?
- სიტყვა სახიფათო ძალიან პირობითია. გასაგებია, რომ სერიოზული სიტუაცია გვაქვს, ვინაიდან არის ეპიდემიოლოგიურად მზარდი სიტუაცია. თუმცა კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ჩვენ ვხედავთ სხვა ქვეყნებს და ეს მოსალოდნელი იყო. ჩვენ რაღაც განსაკუთრებულად, სხვებისგან განსხვავებით ვერ მოვერევით ამ ვირუსს. დამაიმედებელი ის არის, რომ ვაქცინა იქნება გარდატეხა ამ პანდემიის. ვაქცინამდე კი არც ისე შორია. მანამდე ჩვენ უნდა მივიტანოთ თავი ჯანმრთელად, რამდენადაც შეგვიძლია ამ პრიმიტიული და მარტივი მეთოდებით, რისი გამეორებაც არ გვეზარება და ყველამ ისედაც ვიცით. პირბადის ხსენება მობეზრდა ხალხს, მაგრამ ახლა, როგორც არასდოს, ისეთი მნიშვნელოვანია მისი ტარება. ეს არის დაცვის მთავარი იარაღი, რა თქმა უნდა, სწორად გამოყენების შემთხვევაში.