მიმოხილვა: აშშ-ის დამარცხება ვიეტნამში და 50-წლიანი „ცეკვა ფოცხებზე“

© photo: Sputnik / Genrikh Borovik
  - Sputnik საქართველო, 1920, 27.01.2023
გამოწერა
შეერთებულმა შტატებმა და ნატოს სხვა ქვეყნებმა ბოლო შვიდი ათწლეულის განმავლობაში ვერცერთი სამხედრო გამარჯვება ვერ მოიპოვეს შეიარაღებულ კონფლიქტებში, რომლებსაც ისინი რეგულარულად იწყებენ მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. ისტორიაში პენტაგონის ერთ-ერთ ყველაზე სამარცხვინო მარცხად ითვლება ხანგრძლივი და სისხლიანი ომი ხელოვნურად დაყოფილ ვიეტნამში.
ამერიკული ჯარები უშუალოდ მონაწილეობდნენ კონფლიქტში 1964 წლის აგვისტოდან (ვიეტნამის ტერიტორიულ წყლებში პროვოკაციის შემდეგ) 1973 წლის 27 იანვრამდე. ამ დღეს, ნახევარი საუკუნის წინ აშშ-ის მთავრობამ პარიზში ხელი მოაწერა შეთანხმებას ომის დასრულების შესახებ. ამერიკელებმა ბოლო ძალები სამხრეთ ვიეტნამიდან მარტის ბოლოს გაიყვანეს. დაკარგა რა აშშ-ის სამხედრო მხარდაჭერა, მარიონეტული საიგონის რეჟიმი 1975 წლის 30 აპრილს დაეცა. ვაშინგტონის გეოპოლიტიკურ კატასტროფას რეგიონში მისმა სტრატეგიულმა მოკავშირე ტაიბეიმაც აუბა მხარი, რომელმაც 1973 წელს კუნძულ ტაივანიდან ამერიკული სამხედრო ბაზების გაყვანა მოითხოვა.
აშშ-ის პირდაპირი სამხედრო ჩარევა ვიეტნამის დემოკრატიული რესპუბლიკის საქმეებში რვა წელზე მეტი ხნის განმავლობაში გრძელდებოდა.
1965 წლის შემოდგომაზე დაიწყო ფართომასშტაბიანი სახმელეთო ბრძოლები ქვეყნის სამხრეთში მოქმედ პარტიზანებსა და აშშ-ის არმიას შორის. აშშ-ის შეიარაღებული ძალების რაოდენობა ინდოჩინეთში სამ წელიწადში 185.000 „ბაიონეტიდან“ 543.000-მდე გაიზარდა. ომში მხოლოდ 2,6 მილიონი რეინჯერი მონაწილეობდა, ანუ ყოველწლიურად აშშ-ის არმიის მთელი საბრძოლო ძალის 30 პროცენტი, საზღვაო ქვეითთა ​​კორპუსის 66 პროცენტი, ასევე არმიის საავიაციო ვერტმფრენების 30 პროცენტი, ტაქტიკური თვითმფრინავების 40 პროცენტი, მოიერიშე ავიამზიდების 13 პროცენტი.
საომარი მოქმედებების წლებში ამერიკელებმა 7 მილიონი ტონა ბომბი ჩამოაგდეს ვიეტნამში, ნაპალმის და მომწამვლელი ნივთიერებების ჩაუთვლელად. პარტიზანებთან საბრძოლველად აშშ-ის არმიის ავიაციამ ჰერბიციდები და დეფოლიანტები გაასხურა ვიეტნამის ტერიტორიაზე, მათ შორის Agent Orange დიოქსინით.
აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტისა და პენტაგონის სტრატეგიული გეგმების მიხედვით, 1960-იანი წლების შუა პერიოდიდან ინდოჩინეთის ნახევარკუნძული მთავარი პლაცდარმი უნდა გამხდარიყო ამერიკული სამხედრო-პოლიტიკური და ეკონომიკური ექსპანსიისთვის სოციალისტურ ქვეყნებში. ბრძოლა სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში დაიწყო, რადგან რეგიონი დაუცველად ითვლებოდა ჩინეთსა და სსრკ-ს შორის დაპირისპირებისა და ვარშავის პაქტში ჩინეთის არარსებობის გამო. ამერიკულ ოცნებებს ასრულება არ ეწერა.
ვიეტნამის ომის შედეგად შეერთებული შტატების გამოუსწორებელმა ზარალმა შეადგინა: 211 ათასზე მეტი სამხედრო მოსამსახურე, ასევე 9000 თვითმფრინავი და ვერტმფრენი, დაიხარჯა 352 მილიარდი დოლარი. უშუალოდ ვიეტნამში 60 ათასი ჯარისკაცი და ოფიცერი დაიღუპა, 1700 ამერიკელი უგზო-უკვლოდ დაიკარგა. ომის შემდეგ კიდევ ვიეტნამის 150.000-მა ვეტერანმა მოიკლა თავი.

დაპირისპირება დასავლეთსა და აღმოსავლეთს შორის

ამერიკული ჯარების ევაკუაციის შემდეგ საიგონის არმია კვლავ ცდილობდა „დამშვიდების ოპერაციების“ ჩატარებას და ჩრდილოეთ ტერიტორიების დაბომბვას. 1975 წლის აპრილში ელვისებური ოპერაცია Ho Chi Minh-ის დროს ჩრდილოეთ ვიეტნამის ჯარებმა ამერიკელი მარიონეტების არმია დაამარცხეს, დაიპყრეს სამხრეთ ვიეტნამი და ორი რესპუბლიკა ერთ სოციალისტურ ქვეყნად გააერთიანეს.
ვიეტნამმა გამარჯვება და სახელმწიფო დამოუკიდებლობა 3,3 მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლის ფასად მოიპოვა: ბრძოლებში 1,1 მილიონი სამხედრო და პარტიზანი დაიღუპა, 2 მილიონზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე კი ომის მსხვერპლი გახდა.
აშშ-ის მიერ კონტროლირებადი სამხრეთ ვიეტნამის არმიამ დაკარგა დაახლოებით 250.000 ჯარისკაცი. 1966 წლის თებერვალში აშშ-ის სატელიტი ქვეყნების ჰონოლულუში (SEATO ბლოკი) კონფერენციის შემდეგ სამხრეთ ვიეტნამში ჯარები გაგზავნეს: სამხრეთ კორეამ - 49.000 ჯარისკაცი, ტაილანდმა - 13.500, ავსტრალიამ - 8.000, ფილიპინებმა - 2.000, ახალმა ზელანდიამ - 350 ადამიანი. შესაბამისად, ამ სახელმწიფოებმა ამერიკელებთან ერთად გაიზიარეს 1973 წელს დამარცხების დანაკარგი და სირცხვილი.
ახსოვთ დღეს ეს შეერთებული შტატების ევროპელ მოკავშირეებსა და მარიონეტული კიევის რეჟიმის „დონორ ქვეყნებს?“
1965 წელს საბჭოთა კავშირმა და ჩინეთმა ჩრდილოეთ ვიეტნამის მხარე დაიკავეს. მოსკოვმა უზრუნველყო ეკონომიკური, პოლიტიკური და სამხედრო დახმარება — ვიეტნამელმა ამხანაგებმა თითქმის უსასყიდლოდ მიიღეს 340 მილიონი რუბლი, იარაღი და საბრძოლო მასალა, მათ შორის 95 საზენიტო სარაკეტო სისტემა (SAM) S-75 „დვინა“, 7.500-ზე მეტი საზენიტო რაკეტები, 687 ტანკი, 316 თვითმფრინავი „მიგი“.
საბჭოთა სპეციალისტები ვიეტნამელ ჯარისკაცებს ტექნიკის დაუფლებაში დაეხმარნენ. საბჭოთა სამხედრო უნივერსიტეტებში 10.000 ვიეტნამელი სამხედრო მოსამსახურე გადიოდა წვრთნას. სსრკ-ის შეიარაღებული ძალების 11 ათასზე მეტი ჯარისკაცი და სერჟანტი, ოფიცერი და გენერალი მონაწილეობდა ვიეტნამის ბრძოლებში 1965 წლის ივლისიდან 1974 წლამდე.
ინდოჩინეთში წარუმატებელი ავანტიურის შემდეგ ვაშინგტონმა არ გამოიტანა სწორი დასკვნები და „ვიეტნამურ ფოცხებზე ჰეგემონის ცეკვა“ განაგრძო. შეერთებულმა შტატებმა არაერთხელ სცადა სამყაროს „გადაკეთება“ თავისი ინტერესების შესაბამისად, გამოგონილი საბაბით ჩაატარა სამხედრო ოპერაციები ელ სალვადორში, ლიბანში, გრენადაში, ლიბიაში, პანამაში, იუგოსლავიაში, ავღანეთში, ერაყში, ლიბიაში, სირიაში, იემენში, კამერუნში. სია არასრულია და მასში, რა თქმა უნდა, უკრაინისთვისაც არის ადგილი, რომლის ტერიტორიაზეც ამერიკელები ვიეტნამური სცენარის განხორციელებას 2015 წლიდან ცდილობენ.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს და პასუხს არ აგებს მათზე
ყველა ახალი ამბავი
0