უკრაინული ნანგრევების 30 წელი და მისი შედეგი

© REUTERS / CARLOS BARRIA
  - Sputnik საქართველო, 1920, 01.03.2022
გამოწერა
ოლგა სუხარევსკაია
რუსეთის ფედერაციის სპეცოპერაცია უკრაინაში, როგორც ჩანს, ბოლოს მოუღებს უკრაინის სახელმწიფოებრიობას იმ სახით, როგორადაც ის ჩამოყალიბდა 1991 წელს. თუმცა, ეს შედეგი ლოგიკურია, რადგან თავად უკრაინის ხელისუფლებამ ოდესღაც აყვავებული ქვეყანა გადააქცია წარუმატებელ სახელმწიფოდ განადგურებული ეკონომიკით, დანგრეული საწარმოებით, ღარიბი და გაქცეული მოსახლეობით, ნაციზმით — სახელმწიფო იდეოლოგიიის სახითა და სამოქალაქო ომით.

ნავს რასაც დაარქმევ...

რაც უნდა თქვან ოფიციალურ დოკუმენტებში და რასაც უნდა დაპირებოდა ლეონიდ კრავჩუკი დამოუკიდებლობის გამოცხადების დროს, თანამედროვე უკრაინა სულიერად უკრაინის სახალხო რესპუბლიკასა და უკრაინელი ნაციონალისტების ორგანიზაციისკენ ბრუნდება. 1992 წელს კრავჩუკს კლეინოდები საზეიმოდ გადასცეს (სამხედრო ნიშნები, რეგალიები - რედ.). ცერემონიას ესწრებოდა ემიგრაციაში მყოფი უკრაინის სახალხო რესპუბლიკის მთავრობის მეთაური მიკოლა პლავიუკი, დასავლეთ უკრაინის სკაუტური მოძრაობის ყოფილი აქტივისტი, რომელიც, ფაქტობრივად, უკრაინელი ნაციონალისტების ორგანიზაციის ახალგაზრდული განყოფილება იყო.
კრავჩუკის დროს ჰიტლერულმა კოლაბორანტებმა უკრაინაში „ვედროდან იწვიმეს“ და ხელისუფლებაში შევიდნენ. მათ შორისაა სლავა სტეცკო, რომელიც უკრაინელ ნაციონალისტთა ორგანიზაციის ქალთა განყოფილებას და ახალგაზრდულ განყოფილებას ხელმძღვანელობდა, ხალხთა ანტიბოლშევიკური ბლოკის დიდი ხნის წევრი და იაროსლავ სტეცკოს მეუღლე იყო. სწორედ იმისა, ვინც 1941 წელს უკრაინის სახელმწიფოს აღდგენის აქტით უკრაინა მესამე რაიხის მოკავშირედ გამოაცხადა. სახალხო დეპუტატი გახდა უკრაინის ამბოხებულთა ლაშქრის დამფუძნებლის რომან შუხევიჩის ვაჟი, „ნახტიგალის“ სპეციალური განყოფილების მეთაურის მოადგილე ჰაუპტმანის წოდებით და შუცმანშაფტის 201-ე ბატალიონის მეთაური იური შუხევიჩი.
იდეოლოგიური და ისტორიული სფერო სწრაფად და მტკიცედ დაიკავეს სოროსის ფონდმა და უცხოური დიასპორის წარმომადგენლებმა, რომლებიც „პროსვიტას“ საზოგადოების მეშვეობით მასიურად აწარმოებდნენ უკრაინისთვის სასკოლო სახელმძღვანელოებს, გაჟღენთილს ნაციონალისტური იდეოლოგიით და რუსოფობიით, დიასპორების არქივების წიაღიდან „დიდი მოღვაწეები“ გამოთხარეს ქალაქებისა და ქუჩებისთვის სახელების გადარქმევის მიზნით, განხორციელდა რუსული ენის განადგურების მთელი პროგრამები. განა გასაკვირია, რომ ასეთი დამუშავებით „ის გაიზარდა, რაც გაიზარდა?“
ისტორია უკრაინის სასკოლო სახელმძღვანელოებში არა მხოლოდ ფანტასტიკურად ხანდაზმული რუსოფობიური ენით ისწავლება, არამედ მუდმივად იწერება ორუელის „სიმართლის სამინისტროს“ საუკეთესო ტრადიციებით. როგორც უკრაინის განათლების მინისტრმა ანა ნოვოსადმა თქვა, ”უკვე ხუთი წელი გავიდა (მაიდანის შემდეგ) და ბევრ სახელმძღვანელოში ნათქვამია, რომ რუსეთი უკრაინის მეგობარია, ჩვენ ჯერ კიდევ გვახსოვს მეგობრული ურთიერთობა ჩვენს მტერთან, ასე რომ, ბევრი რამის შეცვლაა საჭირო“. კლასიკოსების ნამუშევრებიც კი გადაიწერა, მაგალითად, ნიკოლაი გოგოლისა, სადაც სიტყვა „რუსი“ ავტომატურად შეიცვალა „უკრაინულით“.
სოციალურ ქსელებში რუსეთის მიმართ სიმპათიის გამოხატვაც კი სისხლის სამართლის სასჯელის გამოტანის საფუძველია, ხოლო რუსული ენა პრაქტიკულად აკრძალულია მთელ უკრაინაში.

ოპერაცია "უკრაინიზაცია"

ჯერ კიდევ 1996 წელს სახელმწიფო ტელევიზიისა და რადიოს მაუწყებლობის სამსახურისა და უკრაინის ინფორმაციის სამინისტროს მინისტრთა კაბინეტის რეკომენდაციაში ნათქვამია: „განიხილეთ მაუწყებლობა და ბეჭდური პუბლიკაციები არასახელმწიფო ენაზე ინდიკატორად, რომელიც, მისი ნეგატიური შედეგების თვალსაზრისით, საფრთხეს უქმნის ეროვნულ უსაფრთხოებას — არანაკლებ ძალადობისა, გარყვნილების პროპაგანდისა, აგრეთვე ანტიუკრაინული პროპაგანდის სხვადასხვა ფორმებისა“.
იმავე წელს მიღებულ იქნა უკრაინის კონსტიტუცია, რომლითაც უკრაინული ენა უკრაინაში ერთადერთ სახელმწიფო ენად გამოცხადდა, ხოლო ამ მუხლის მე-2 პუნქტი, რომელიც უზრუნველყოფს რუსული და სხვა ენების გამოყენების გარანტიას, საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით გაუქმდა. ამიტომაც დაეცა განათლების, მეცნიერების, საკანონმდებლო საქმიანობის, გეოგრაფიული სახელწოდებების ტოტალური უკრაინიზაცია 1997 წელს. ყველა შემდგომმა უკრაინიზატორულმა კანონმა მხოლოდ აიძულა მას, რეალურად განხორციელებულიყო „სპრეჩენფიურერის“ ვიზიტის და ჯარიმის საფრთხის ქვეშ.
იგივე ეხება ენის რეფორმას, რომელმაც ლიტერატურული უკრაინული ენა რაღაც წარმოუდგენელ დიასპორა-გალიციურ გვარად აქცია. 1990-2000-იანი წლების მიჯნაზე სახელმწიფო დაწესებულებებში ვიცე-პრემიერ ნიკოლაი ჟულინსკის ბრძანება გამოჩნდა, რომ საჯარო მოხელეებს ერთმანეთთან რუსულად ურთიერთობაც კი აეკრძალათ. რეფორმის მარგალიტებს შორისაა, მაგალითად, უკრაინულ ენაში ისეთი „ორიგინალური“ სიტყვების დანერგვა, როგორიცაა „დრაჩილკა“ (მასწავლებელი), პუპორიზკა“ (ბებია) ან „შუხლიადა პერეპიხუნცივ“ (გადაცემათა კოლოფი).
უკრაინული ენობრივი და საგანმანათლებლო კანონმდებლობის ღიად დისკრიმინაციულ ხასიათს დღემდე „ბრმა“ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ და ვენეციის კომისიამ მიაქციეს ყურადღება. კერძოდ, ეს უკანასკნელი მოითხოვს განათლების შესახებ კანონის გადახედვას, რომელიც „არ ითვალისწინებს გადაწყვეტილებებს ენებისთვის, რომლებიც არ არის ევროკავშირის ოფიციალური ენები, კერძოდ, რუსულისთვის, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ გამოყენებული ენისა სახელმწიფო ენის შემდეგ. ამ ენებისადმი უფრო ნაკლებად ხელსაყრელი მოპყრობა ძნელად გასამართლებელია, ამიტომ წარმოაჩენს საკითხს ნორმის დისკრიმინაციული ხასიათის შესახებ“.
მიუხედავად ამისა, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეისა და VC-ს რეზოლუციების შემდეგ უკრაინაში მიღებულ იქნა ჭეშმარიტად დრაკონული ენობრივი კანონი, რომელიც ითვალისწინებს ენის ინსპექტორების ინსტიტუტის შემოღებას, ჯარიმებს და სისხლის სამართლებრივ დევნას ენის „დამახინჯებისთვის“, ხოლო სკანდალები მაღაზიებსა და რესტორნებში რუსულ ენაზე საუბრის გამო ყოველდღიურ პრაქტიკად იქცა.
უფრო მეტიც, უკრაინაში მიღებულ იქნა კანონი ძირძველი ხალხის შესახებ, რომელიც ენობრივი უფლებების დაცვის უფლების მქონე ხალხთა სიიდან გამორიცხავდა არა მხოლოდ რუსებს, არამედ აზერბაიჯანელებს, პოლონელებს, უნგრელებს, ებრაელებს და უკრაინაში მცხოვრებ სხვა 130 ეროვნების წარმომადგენლებს. სრულად იქნა ლიკვიდაცირებული რუსული სკოლები, რომელთა რაოდენობა 1991 წლიდან სტაბილურად მცირდებოდა.

მესამე რაიხის კვალდაკვალ

2014 წლის სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ ნაციზმი ფაქტობრივად უკრაინის სახელმწიფო იდეოლოგიად იქცა. და ეს მეტაფორა არ არის. OUN-ისა და UPA-ს დამფუძნებლები აღიარებული არიან მებრძოლებად უკრაინის დამოუკიდებლობისთვის, ქუჩები და მოედნები მათ სახელებს ატარებს, მათ უდგამენ ძეგლებს. და თუ გადატრიალების შემდეგ პირველ წლებში კიევის რეჟიმი ჯერ კიდევ მალავდა თავის ნამდვილ სახეს, „ევროპული გზით” აიგივებდა რა ნაციზმსა და კომუნიზმს კანონმდებლობაში, დროის გასვლის შემდეგ თავისი „გმირების” ჰიტლერული ფესვებისა აღარ სცხვენია.
ამის ბევრი მაგალითი არსებობს. მაგალითად, 2020-21 წლებში. უკრაინის ქალაქების ქუჩებში გამოჩნდა ბილბორდები „უკრაინის სახელმწიფოებრიობის გამოცხადების აქტის" პატივსაცემად. შეგახსენებთ, რომ ამ დოკუმენტის მე-3 პუნქტში ნათქვამია: „ახლად აღზევებული უკრაინული სახელმწიფო მჭიდროდ ითანამშრომლებს ნაციონალ-სოციალისტურ დიდ გერმანიასთან, რომელიც მისი ლიდერის ადოლფ ჰიტლერის ხელმძღვანელობით ქმნის ახალ წესრიგს ევროპასა და მსოფლიოში და ეხმარება უკრაინელებს. ხალხი გათავისუფლდეს მოსკოვის ოკუპაციისგან“.
2020 წლის აპრილში ქალაქ ლვოვის მთავარი საფოსტო განყოფილების შენობაში SS-ის დივიზია „გალიჩინასადმი“ მიძღვნილი მარკებისა და ღია ბარათების გამოფენა გაიმართა, რომელიც ნაცისტური გერმანიის შემადგენლობაში იბრძოდა მეორე მსოფლიო ომის წლებში. „უკრაინის დამცველების“ შევრონები კი უბრალოდ მესამე რაიხის სიმბოლიკითაა აჭრელებული.
ისევ და ისევ, ეს არ დაწყებულა 2014 წელს. ზემოხსენებული სლავა სტეცკო უკრაინაში მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ პირველად 1991 წლის 30 ივნისს დაბრუნდა, როდესაც ლვოვში მისი მეუღლის სამუდამო ხსოვნის აქტის 50 წლის იუბილე აღინიშნებოდა, ანუ ჯერ კიდევ ცოცხალი სსრკ-ის დროს.
პარალელურად კი ადამიანები სსრკ-ის გერბიანი მაისურის ტარებისთვის დააკავეს და უკვე განაჩენიც გამოუტანეს სოციალურ ქსელებში საბჭოთა სიმბოლიკის განთავსებისთვის.

გარედან კონტროლი

დამოუკიდებლობის პირველივე დღეებიდან და უფრო ადრეც უკრაინა ფაქტიურად ოკუპირებული იყო სხვადასხვა ფონდების, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და უცხოელი მრჩევლების მიერ. ასე იყო სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში, მაგრამ უკრაინა აღმოჩნდა ერთ-ერთი იმ მცირერიცხოვან ქვეყნებს შორის, სადაც არასამთავრობო ორგანიზაციები რეალურად მოვიდნენ ხელისუფლებაში.
სხვადასხვა „ტრენინგ-პროგრამებმა“ მოიცვა არა მხოლოდ მედია და საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, არამედ სამთავრობო უწყებებიც. ამ სტრიქონების ავტორს მოუწია ევროპაში ორი „სტაჟირების“ გავლა, რომ არაფერი ვთქვათ PACE-ს, ეუთოს, მსოფლიო ბანკის და ა.შ. ორგანიზებულ უთვალავ „ტრენინგ კურსებზე“. იქ საგულდაგულოდ იფილტრებოდნენ დასავლეთისადმი ლოიალური ჩინოვნიკები, რომლებიც მისი ინტერესების გამტარებლები ხდებოდნენ სახელმწიფო სტრუქტურებში.
თუმცა, რა შეგვიძლია ვთქვათ რიგით ჩინოვნიკებზე, თუ სპეცსამსახურების კლასიკური სქემის მიხედვით, პრეზიდენტ ვიქტორ იუშჩენკოს მეუღლედ ამერიკელი მოქალაქე და ნაციონალისტი კატერინა ჩუმაჩენკო შერთეს, ხოლო ვიქტორია ნულანდმა 2014 წელს უკრაინის პრეზიდენტი „აირჩია?“ სწორედ იუშჩენკოსთან ერთად, რომლის მეუღლეც ჩუმაჩენკო გახდა 1998 წელს, დაიწყო უკრაინაში სახელმწიფო ძალაუფლების სისტემატური ხელში ჩაგდება. უკვე 2001 წელს იგეგმებოდა პრეზიდენტ კუჩმას პოსტიდან ჩამოგდება, როდესაც უკრაინის კონსტიტუციის თანახმად, მისი ადგილი პრემიერ-მინისტრ იუშჩენკოს უნდა დაეკავებინა. ეს მოხდა 2004 წელს, წარმოუდგენელი, უკანონო „არჩევნების მესამე ტურის“ გზით. და პროცესი 2014 წელს შეიარაღებული გადატრიალების შედეგად დასრულდა.
შედეგად, უკრაინამ ხელი მოაწერა მსო-ში გაწევრიანების მძიმე პირობებს. 2013 წლის მაისში უკრაინის უმაღლესი რადას საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტმა მოსმენები გამართა უკრაინის მსო-ში ყოფნის ხუთი წლის შედეგების შესახებ, რომლის ოფიციალურად გამოქვეყნებაც კი ვერ გაბედეს მრეწველობისა და ვაჭრობის კატასტროფული შედეგების გამო.
„ევროინტეგრაციაში იძულების“ შემდეგი ეტაპი იყო ევროკავშირთან არსებითად კოლონიური ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერა, რომელიც სახელმწიფო გადატრიალებასა და დონბასში სამოქალაქო ომში გადაიზარდა. უკრაინის უშიშროების საბჭოს ყოფილი ხელმძღვანელის მოგონებების თანახმად, მაიდანი სრულად იყო დაფინანსებული დასავლეთის მიერ, ხოლო შეიარაღებული გადატრიალება განხორციელდა ამერიკელი სამხედროების უშუალო ხელმძღვანელობით.
2014 წელს ოკუპაცია ღია ფაზაში გადავიდა. უკრაინაში მინისტრები უცხო სახელმწიფოების მოქალაქეები — ა. აბრამავიჩუსი, ნ. იარესკო და ა. კვიტაშვილი გახდნენ. ქვედა თანამდებობები მრავალრიცხოვანმა „ქართულმა დესანტმა“ დაიკავა, ხოლო უცხოელი მრჩევლებისა და უკრაინის სტრატეგიული საწარმოების ხელმძღვანელების რაოდენობამ რამდენიმე ასეულს გადააჭარბა. მხოლოდ თავდაცვის სამინისტროში, მაშინდელი მინისტრ პოლტორაკის თქმით, 2017 წლის მდგომარეობით,14 ქვეყნის 66 უცხოელი მრჩეველი მუშაობდა. სხვათა შორის, 2022 წლის იანვარში, უკრაინაზე რუსეთის თავდასხმის შესახებ ისტერიის გაჩაღებისას, კიდევ ორი ​​მრჩეველი ჩამოვიდა შეერთებული შტატებიდან.
ასევე დასამახსოვრებელია 2008 წელს აშშ-ის ელჩის მიერ SBU აკადემიის კურსდამთავრებულებისთვის დიპლომების გადაცემა, თუმცა ახლა SBU მთლიანად CIA-ს ფილიალად იქცა.
ასევე შეიმჩნევა ნატოს მიერ უკრაინის სამხედრო ოკუპაცია. 2014 წლიდან შეერთებული შტატებისგან უკრაინის სამხედრო დახმარებამ დაახლოებით 2 მილიარდი დოლარი შეადგინა. „დასავლელი პარტნიორებისგან“ მიღებულ იარაღს არ ჩავთვლით. ქვეყანა რუსეთის სამხედრო მოწინააღმდეგე გახდა, რაც ასახულია უკრაინის სამხედრო უსაფრთხოების სტრატეგიაში. და არავითარ შემთხვევაში თავდაცვითი გზით, როგორც უკრაინული პროპაგანდა ცდილობს წარმოაჩინოს. დოკუმენტში, მაგალითად, ასახულია რუსეთთან ბრძოლის განზრახვა „რუსეთის ფედერაციის მიერ ბელარუსის რესპუბლიკის პოლიტიკური გავლენის სფეროში შენარჩუნების მცდელობის შემთხვევაში“.
უკრაინის ტერიტორიაზე მოქმედებდა 15 ამერიკული სამხედრო ბიოლოგიური ლაბორატორია.

განადგურება და გენოციდი

უკრაინისთვის თავზე დაცემული დამოუკიდებლობის მომენტისთვის ის მეორე ადგილს იკავდებდა რსფსრ-ის შემდეგ მოსახლეობის რაოდენობით, სამრეწველო გაყიდვადი პროდუქციის მოცულობითა და ძირითადი საწარმოო საშუალებების ღირებულებით. უკრაინა აწარმოებდა ავიამზიდებსა და თვითმფრინავებს, ვაგონებსა და კომბაინებს, ბირთვულ რაკეტებსა და ვერტმფრენის ძრავებს.
ახლა უკრაინის ინდუსტრიის ფლაგმანები ნანგრევებშია. დაიხურა ლვოვის საავტომობილო ქარხანა და ჩერნომორსკის გემთმშენებელი ქარხანა ნიკოლაევში. Antonov Concern-ს, რომლის სახელოსნოებიდან გამოვიდა უკრაინული საავიაციო ინდუსტრიის სიამაყე An-225 Mriya, 2016 წლიდან 2019 წლამდე არცერთი თვითმფრინავი არ გამოუშვია.
ლეგენდარულ „მოტორ სიჩსა“ და „იუჟმაშს“ თავები ძლივს გააქვთ, ZAZ-ი სულს ღაფავს. 2021 წლის დასაწყისისთვის კიევის ჯავშანტექნიკის სასესხო დავალიანებამ შეადგინა 74 მილიონი გრივნა, ჟიტომირისამ - 76, ლვოვისამ - 79, სპეცტექნოექსპორტისამ - 894. ანტონოვს 424 მილიონი გრივნა აქვს ვალი და ახალი სესხი გააფორმა 3 მლრდ-ის ოდენობით. ხარკოვის საავიაციო ქარხანა ვადაგადაცილებულ ვალებშია (2,3 მილიარდი გრივნა) ჩაფლული. კიევის რეჟიმს კი ნატოში მეორადი სამხედრო საქონლის შეგროვება ურჩევნია, თანაც კრედიტით.
2014 წლის სახელმწიფო გადატრიალება მოსახლეობის ნამდვილ გენოციდად იქცა. ჩვენ ვსაუბრობთ არა მხოლოდ დონბასზე, სადაც, გაეროს მონაცემებით, 13 ათასზე მეტი ადამიანი დაიღუპა, არამედ მთელ უკრაინაზეც. საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და დასავლელი კურატორების კარნახით განხორციელებულმა, ასე ვთქვათ, რეფორმებმა გამოიწვია საავადმყოფოების და უნივერსიტეტების დახურვა, კომუნალური მომსახურების ღირებულების ექსპონენციალური ზრდა. წლების განმავლობაში უკრაინამ დაკარგა 66 ათასი ექიმი, მეცნიერებათა აკადემიის 5 ათასი თანამშრომელი, უნივერსიტეტების 25%. მაგრამ მსოფლიო ბანკის განცხადებით, უნივერსიტეტების რაოდენობა კიდევ უფრო უნდა შემცირდეს, რაზეც 200 მილიონი დოლარის სესხი გაიცა.
გასაკვირი არ არის, რომ წლების განმავლობაში უკრაინის მოსახლეობა 52-დან 42 მილიონ კაცამდე შემცირდა. სწორედ ამიტომ გამუდმებით სამომავლოდ იდება მოსახლეობის აღწერა, რათა მოქალქეებსა და მსოფლიოს კატასტროფის მასშტაბები არ დაანახონ.
თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სახელმწიფო, რომელიც რუსულენოვანი უმრავლესობის დისკრიმინაციას ახდენს, ნაციზმის პროპაგანდას ეწევა, ერთი მხრივ, და ეკონომიკურად ახშობს, მათ შორის თავის მხარდამჭერებს, მეორე მხრივ, მტრულადაა განწყობილი თავისი მოქალაქეების მიმართ. იშვიათი გამონაკლისის გარდა, უკრაინაში აბსოლუტურად ყველას ენობრივი, ეროვნული, სოციალური და სამოქალაქო უფლებები ირღვევა.
რედაქცია შესაძლოა კატეგორიულად არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს და პასუხს არ აგებს მათზე
ყველა ახალი ამბავი
0