ნატა პატარაია
- რატომ ვერ ვიკლებთ წონაში დიეტის მიუხედავად?
- მოდით, პირველ რიგში განვმარტოთ, რას ნიშნავს ტერმინი „დიეტა“. დიეტა არის სწორი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი, ჯერადი კვება. უმეტეს შემთხვევაში ადამიანი აღნიშნავს, რომ არის დიეტაზე და ვერ იკლებს, მაგრამ რეალურად ამ დროს იკვებება დღეში ერთხელ და თვლის, რომ ის არის სწორ კვებაზე და უკვირს, რატომ ვერ იკლებს.
ასევე ხშირად ხდება, როცა მოდის პაციენტი და ჰყვება, რომ რაღაც პერიოდი მონოდიეტაზე იმყოფება, ანუ იღებს მხოლოდ ერთი სახეობის პროდუქტს და ვერ იკლებს. რა თქმა უნდა, ასეთ შემთხვევაშიც ვერ მოხდება წონის კლება. მაგრამ თუ პაციენტი იღებს სწორ, დაბალანსებულ კვების რაციონს და მაინც ვერ ხდება წონის კლება, მაშინ უკვე სასურველია ნივთიერებათა ცვლის ძირეული გამოკვლევა. კერძოდ: ნახშირწყლოვანი და ლიპიდური (ცხიმების) ცვლის შემოწმება, ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციის შემოწმება, სისხლში ვიტამინების მიკრო- და მაკროელემენტების დონის გადამოწმება, რადგან ხშირ შემთხვევაში სწორედ ჩამოთვლილ პუნქტებში გარკვეული დარღვევები არის მიზეზი წონაში ვერდაკლების. გარდა ამისა, არსებობს ასევე ე.წ. შენელებული მეტაბოლიზმი, რაც ასევე გავლენას ახდენს წონის შეჩერებაზე.
- რა არის მეტაბოლიზმი და რა იწვევს მის შენელებას?
- მეტაბოლიზმი არის ტერმინი, რომელიც გამოიყენება ყველა ქიმიური რეაქციის აღსაწერად და რომელიც მონაწილეობს უჯრედების და ორგანიზმის ცოცხალი მდგომარეობის შენარჩუნებაში. მეტაბოლიზმი შეიძლება დაიყოს ორ კატეგორიად: კატაბოლიზმი – მოლეკულების დაშლა ენერგიის მისაღებად, და ანაბოლიზმი – უჯრედებისთვის საჭირო ყველა ნივთიერების სინთეზი. ჭარბი წონის, სიმსუქნის განვითარების და დიეტების დაბალი ეფექტურობის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი არის სწორედ ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლის შენელება. სწორ, დაბალანსებულ რაციონალურ კვებასთან და რეჟიმულ ფიზიკურ აქტივობასთან ერთად ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანს სწორი, გამართული მეტაბოლიზმი ჰქონდეს.
- ახლა, მოდით, გამოვყოთ ის ძირითადი მიზეზები, რომლებიც იწვევენ მეტაბოლიზმის შენელებას:
1. სტრესი: სტრესის დროს ორგანიზმი წვავს ნაკლებ კალორიას არასტრესულ მდგომარეობასთან შედარებით.
2. არარეგულარული კვების რეჟიმი: შეცდომაა დღეში ერთხელ ან ორჯერ კვება, რადგან ამ დროს ორგანიზმი ინახავს კალორიებს და, პირიქით, არ ხდება მათი გახარჯვა, ამიტომ რეკომენდებულია დღეში მინიმუმ 3-4-ჯერ კვება, მცირე ულუფებით და მრავალფეროვანი საკვებით.
3. ორგანიზმში მინერალური ნივთიერებების დეფიციტი (განსაკუთრებით რკინის და იოდის): ამ შემთხვევაშიც ხდება ნივთიერებათა ცვლის შენელება და იზრდება განსაკუთრებით ტკიბლეულის მიმართ მოთხოვნილება.
4. ნიტრატებით გაჯერებული ხილი და ბოსტნეული: უნდა ვეცადოთ საკვები იყოს მაქსიმალურად ეკოლოგიურად სუფთა, რათა თავიდან ავიცილოთ ნიტრატების მიერ მიყენებული ზიანი ორგანიზმის მეტაბოლიზმზე.
5. ძილის ცირკადული რიტმის დარღვევა: დღის გვიან დაწყება პირდაპირპროპორციულად მოქმედებს ზედმეტი კილოგრამების დაგროვებაზე, მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ ძილი იყოს სრულფასოვანი დაახლოებით ღამის 11-12-დან დილის 7-8 საათამდე.
6. წახემსებები კვებებს შორის: წახემსება ხილით ან იშვიათ შემთხვევაში რომელიმე ტკბილეულით მაინც ცალკე კვებად უნდა ჩავთვალოთ.
7. ჰორმონალური დისბალანსი: ამ პრობლემის გამოსარიცხად წელიწადში მინიმუმ ერთხელ რეკომენდებულია ჰორმონალური სპექტრის შემოწმება.
8. თვითნებური მკაცრი მონოდიეტები: ერთი სახეობის საკვების მიღება თვითნებურად პირიქით ანელებს მეტაბოლიზმს.
- როგორ უნდა შევინარჩუნოთ მიღებული შედეგი წონის კორექციის შემდეგ?
- ზოგადად, სასურველია, რომ ჯანსაღი ცხოვრების წესი ვაქციოთ ჩვენს ყოველდღიურობად. კოვიდპანდემიის პირობებში უკვე ადამიანების დიდი ნაწილი მიხვდა, რამდენად მნიშვნელოვანია ჯანსაღი ცხოვრების წესი. რაც შეეხება მიღებულ შედეგს, ამ შემთხვევაში წონის კორექციას, სასურველია ორგანიზმს მივეხმაროთ ზომიერი ფიზიკური აქტივობით. მაქსიმალურად ვეცადოთ კვება იყოს ისევ მრავალფეროვანი, დაბალანსებული, ჯერადი. სითხე მივიღოთ მინიმუმ 1,5 ლ დღეში. ყოველთვის უნდა აღინიშნოს რეკომენდაციების გაცემისას, რომ ჩვენ ვსაუბრობთ პრაქტიკულად ჯანმრთელ მოსახლეობაზე. ასევე სასურველია „კვებით დატვირთული“ დღეების შემდეგ მოვაწყოთ ე.წ „განტვირთვის“ დღეები, რაც გულისხმობს დღის განმავლობაში, მაგალითად, 500 მლ კეფირის ან მაწონის მიღებას, მასთან ერთად 0,5 კგ ვაშლი და 0,5 კგ კიტრი. ასეთ დღეებში, ისევე, როგორც ყველა სხვა დღეს, უნდა მივიღოთ წყალი საჭირო რაოდენობით.
- ახალი წელი მოდის, რომელიც წარმოუდგენელია ქართული სუფრის გარეშე, შედეგად – ბევრი უჩივის წონაში მატებას...
- სხვათა შორის, პაციენტები ხშირად მეკითხებიან, როგორ უნდა მოიქცნენ სუფრაზე. ყოველთვის ვურჩევ, რომ დააგემოვნონ ყველა შემოთავაზებული საკვები (დაგემოვნება გულისხმობს ერთი ორი ლუკმის გასინჯვას). დამერწმუნეთ, ესეც სრულიად საკმარისი იქნება დასანაყრებლად. ამით ჩვენს გემოვნების რეცეპტორებსაც ვასიამოვნებთ და ჩვენი ნერვული სისტემაც კმაყოფილი დაგვრჩება.
