ირინა ალქსნისი
ჯერ სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ აშშ-ს ალექსანდრ ლუკაშენკო არ მიაჩნია ქვეყნის კანონიერად არჩეულ პრეზიდენტად, ვინაიდან „გამოცხადებული შედეგები ცრუ იყო და არ ასახავდა ლეგიტიმურობას“.
მერე კი ევროკავშირის დიპლომატიის მეთაურის ჟოზეფ ბორელის სპეციალური განცხადება გავრცელდა, რომელშიც ალექსანდრ ლუკაშენკოს მანდატი „ყოველგვარ ლეგიტიმურობას მოკლებულად“ იყო მოხსენიებული. ასევე აღინიშებოდა, რომ ინაუგურაცია (დოკუმენტში ეს სიტყვა ყველგან ბრჭყალებში იყო ჩასმული) რესპუბლიკის „მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილის ნებას ეწინააღმდეგება“, რაც „მრავალრიცხოვან, უპრეცედენტო და მშვიდობიან პროტესტებში“ გამოიხატება.
ბორელის განცხადებამ ღვარძლის ფრქვევის ფართო შესაძლებლობები გააჩინა. მაგალითად, წინასწარ თავდაჯერებით შეიძლება გაკეთდეს პროგნოზი, რომ აშშ-ში საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგები — რა შედეგითაც უნდა დასრულდეს ის — წინააღმდეგობაში იქნება ამერიკელების ნახევრის ნებასთან, ვინაიდან ქვეყანა პრაქტიკულად შუაზეა გახლეჩილი. თანაც არც პროტესტების დეფიციტი შეინიშნება იქ უკვე რამდენიმე თვეა. ასე რომ, წარმოდგენილი დოკუმენტი უკვე ახლავე შეიძლება შევუტრიალოთ ოკეანისგაღმა რეალობებს.
თავის მხრივ, ფორმულირება „დემოკრატიული ლეგიტიმურობა“ მიანიშნებს, რომ, ბრიუსელის აზრით, არსებობს მისი სხვა სახეობებიც — და მათ თანახმად, ალექსანდრ ლუკაშენკო ძალიანაც ლეგიტიმურია.
ამ უკანასკნელით აიხსნება კიდეც დასავლეთის ორ სკამზე ჯიუტად ჯდომა, ვინაიდან მთელი ეს ხისტი რიტორიკა პრაქტიკაში მინსკისადმი ღიად სუსტ, შეთანხმებით პოზიციას შეესაბამება.
სანქციები — ნამდვილად მგრძნობიარე სანქციები — ბელარუსის წინააღმდეგ არ დაწესებულა. უფრო უარესიც: ამ საკითხის ირგვლივ თავად ევროკავშირს შორის წამოიჭრა ახალი გარჩევები, ვინაიდან კვრიპროსი იმავდროულად თურქეთის წინააღმდეგ რესტრიქციების უზრუნველყოფას მოითხოვს და ამ საფუძველზე პროცესს ბლოკავს.
დასავლელი ელჩები ქვეყნიდან არ გაუწვევიათ. ის კი არა, ამერიკელები სრული სვლით აღადგენენ დიპლომატიურ ურთიერთობებს ქვეყანასთან მრავალწლიანი გაცივების შემდეგ. ორიოდე დღის წინ აშშ-ის სენატის საერთაშორისო საქმეთა კომიტეტმა ახალი ელჩის კანდიდატურა დაამტკიცა. არადა, უკვე 12 წელია, რაც ორივე სახელმწიფოში საელჩოებს დროებითი რწმუნებულები განაგებენ — მას შემდეგ, რაც ვაშინგტონმა 2008 წელს სანქციები დაუწესა ბელარუსულ კომპანიებს, ორივე ქვეყანამ გაიწვია ელჩები.
ამ ფონზე ყველაზე ხისტი რიტორიკული გამონათქვამიც კი სისუსტის გამოვლინებასა და მომხდარზე გავლენის მოხდენის უუნარობას ჰგავს, რაც, სხვათა შორის, რეალობას შეესაბამება. აქ კი მართლაც უნდა მივაგოთ დასავლეთს სათანადოდ, რომელმაც მთავარის გაცნობიერება დაიწყო — აღიაროს შესაძლებლობების ზღვარი.
ეჭვგარეშეა, რომ ბელარუსის არჩევნებზე მსგავსი რეაქცია ვენესუელის ძალიან მტკივნეული გაკვეთილის შედეგიცაა. უკვე წელიწად-ნახევარი გავიდა მას შემდეგ, რაც 50-ზე მეტმა (ძირითადად დასავლურმა) ქვეყანამ ხუან გუაიდო ვენესუელის კანონიერ პრეზიდენტად აღიარა. ეს კია, რომ ამ გადაწყვეტილებას რეალობაზე არანაირი გავლენა არ მოუხდენია — ქვეყნის ხელმძღვანელი დღემდე ნიკოლას მადუროა.
და თუ აშშ-სა და ევროპას შეუძლიათ თავს უფლება მისცენ, იგნორირება გაუკეთონ პატარა ლათინურამერიკულ ქვეყანას, თითქოს არაფერი განსაკუთრებული არ მომხდარა და იქ არანაირი მარცხი არ განუცდიათ, ანალოგიური ფოკუსის ჩატარება ევროპის ცენტრში მდებარე სახელმწიფოში ბევრად რთულია. აღარაფერს ვიტვით იმაზე, რომ ბელარუსი მნიშვნელოვან საერთაშორისო პროცესებშია ჩართული, დონბასის დარეგულირების ჩათვლით. ასე რომ, მოქმედება ბევრად აწონილ-დაწონილადაა საჭირო — გადაწყვეტილებებისა და მათი შედეგების გათვლით.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გარემოება, რომელიც დასავლეთის ენთუზიაზმს ანელებს მინსკის საწინააღმდეგო ნაბიჯების საკითხში, ისაა, რომ იქ მომხდარი უპირველესად პოლონური პროექტია. სწორედ ვარშავა დგას მეზობლად მიმდინარე პროტესტების უკან, ის უზრუნველყოფს ბელარუსი ოპოზიციური ლიდერების პოლიტიკურ და მედიურ თანხლებას. თუმცა შედეგი მხოლოდ ნეგატიური კუთხითაა შთამბეჭდავი: მარტო „პრეზიდენტ სვეტას“ (სწორედ ასე prezident.sveta ჰქვია სვეტლანა ტიხანოვსკაიას „ინსტაგრამს“) ფენომენი შეიძლება იყო იმის ნიმუში, როგორ არ უნდა მოიქცე წმინდად პოლიტტექნოლოგიური თვალსაზრისით.
პოლონეთი ჩხუბში ჩაერია, მაგრამ ვითარების გარდასატეხად ძალა აშკარად არ ჰყოფნის. იქით კიდევ მინსკმა დაიწყო „ხურდის დაბრუნება“ — კერძოდ, მასმედია ბელარუსში პოლონური საქონლის შეტანასთან დაკავშირებით პრობლემებზე წერს. მოკლედ, ჩვეულებრივი პოლონური „ფოცხზე ფეხის დადგმაა“.
არაფერია გასაკვირი იმაში, რომ ახლა პოლონელებს ძალიან სურდეთ სამოთხეში სხვის ზურგზე შესვლა: რომ დასავლეთ ევროპამ და შეერთებულმა შტატებმა საქმეში მძიმე პოლიტიკური არტილერია ჩართონ, როგორღაც ლუკაშენკოს ჩამოგდება მოახერხონ, ხოლო ვარშავა გეოპოლიტიკურ ნაღებს მოხდიდა მის მიერვე წამოწყებულ „დვიჟუხას“.
მაგრამ შეუძლებელია, რომ ასეთი მოტივაცია აშკარა არ იყოს ბერლინის, პარიზის, ბრიუსელისა თუ ვაშინგტონისთვის. და კიდევ, ნაკლებსავარაუდოა, რომ იქ ენთუზიაზმით ეკიდებოდნენ პოლონური სურვილების ასრულებისთვის ხელშეწყობას.
ეს კი იმას ნიშნავს, რომ დასავლეთი შემდეგშიც ხისტი რიტორიკის მონიშნული გზით წავა მინსკის წინააღმდეგ, აარიდებს რა თავს რეალურ კონფრონტაციას, ვინაიდან მას იოტისოდენი სურვილიც არ აქვს, ჩაერიოს კიდევ ერთ მარცხისთვის განწირულ გეოპოლიტიკურ თამაშში. ისედაც ბევრია ასეთი ბოლო წლებში.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
