მოსკოვი დაბადების დღეს აღნიშნავს: 5 სექტემბერს მას 873 წელი უსრულდება. წელს რუსეთის დედაქალაქი პირველად მოხვდა მსოფლიოს საუკეთესო ქალაქთა სიაში და უკან ჩამოიტოვა ბარსელონა და დუბაი. მეხუთე ადგილი მეგაპოლისს მოუტანა „საცხოვრებელი ადგილის“ მაჩვენებლის გაუმჯობესებამ.
რუსეთის შსს-ს მონაცემებით, 2019 წელს რუსეთის დედაქალაქში უცხოელების რიცხვი 15%-ით გაიზარდა და 1,6 მლნ ადამიანი შეადგინა. მოსკოვში ჩასულთა უმრავლესობა - ყოფილი სსრკ-ის ქვეყნებიდანაა. ამასთან, შრომითი მიგრაცია საცხოვრებელი ადგილის შეცვლის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი არ არის. ბევრი მოსკოვში განათლების მისაღებად ჩადის და სამუდამოდ რჩება.
ნინო ლეჟავა - საყვარელი ექიმი
სამედიცინო ონლაინკატალოგებში ნინო ლეჟავა მოსკოვში ერთ-ერთი ყველაზე დატვირთული ქირურგი-სტომატოლოგია. დედაქალაქის მცხოვრებნი მისი მისამართით საქებარ სიტყვებს არ იშურებენ: „უსაზღვროდ კეთილი“, „ყურადღებიანი“, „ყველაზე მტკივნეული პროცედურების დროს პაციენტს, როგორც ბავშვს, ისე ექცევა“. არც არის გასაკვირი - ბავშვობაში ნინო პედიატრობას ნატრობდა.
„მინდოდა ბავშვებისთვის მემკურნალა, მაგრამ ისე მოხდა, რომ რუსეთში ჩამოვედი და მოსკოვის სამედიცინო სტომატოლოგიურ ინსტიტუტში მოვეწყე, რასაც საერთოდ არ ვნანობ, - ჰყვება ის.- ჩემი სპეციალობა მომწონს. უნივერსიტეტში ყბა-სახის ქირურგიის კათედრა ვითარდებოდა და მოთხოვნილება იყო ახალ სპეციალისტებზე“.
ლეჟავას საკმარისზე მეტი პრაქტიკა ჰქონდა - ზოგი პაციენტი ყბა-სახის ქირურგიაში კრიტიკულ მდგომარეობაში ხვდებოდა. „გვყავდა პაციენტი, რომელმაც კბილის იმპლანტი გერმანიაში ჩაიდგა. მოსკოვში დაბრუნებისას საშინელი ანთება დაემართა: ოსტეომიელიტი, - ამბობს ექიმი. - საქმე სეფსისამდეც კი მივიდა, დიდხანს იწვა საავადმყოფოში, ვცდილობდით ხელიდან გამოგვეგლიჯა სიკვდილისთვის. მოგვიანებით ქალი ჰემატოლოგიის ცენტრში გადაიყვანეს. მაგრამ ერთხელ მისი ქალიშვილი დაგვიკავშირდა და გვითხრა, რომ გადარჩა. რა თქმა უნდა, ასეთი მომენტები განსაკუთრებით გამახსოვრდება“.
სასწრაფო და რთული შემთხვევები დიდი ხანია, ყოველდღიურ რუტინად იქცა ნინო ექიმისთვის. თვითიზოლაციის პერიოდშიც კი იგი საშტატო რეჟიმში მუშაობას განაგრძობდა. „კბილების პრობლემა ნებისმიერ მომენტში შეიძლება გაჩნდეს. პაციენტები მრავლად იყვნენ, ამიტომ არ გამივლია ხელახალი კვალიფიკაცია კორონავირუსის გამო“, - ამბობს ექიმი.
მიუხედავად იმისა, რომ პედიატრიის ნაცვლად, ნინო ლეჟავამ სტომატოლოგია აირჩია, მისი ოცნება ნაწილობრივ ახდა. „შეიძლება ითქვას, რომ ბავშვებთან ვმუშაობ, უბრალოდ დიდ ბავშვებთან, - იცინის იგი. - საქმე ისაა, რომ 2003 წლიდან უნივერსიტეტში ვასწავლი და ყბა-სახის ქირურგიისა და ქირურგიული სტომატოლოგიის კათედრის ასისტენტი ვარ. ვამეცადინებ სტუდენტებსაც და ორდინატორებსაც. ეს სრულიად განსხვავებული, მაგრამ საინტერესო საქმეა. მომწონს მასალის ახსნა და სტუდენტების მოსმენა“.
მაირა პეროვა - რუსი ყაზახი
მაირა პეროვას არ შეიძლება ექსპატრიანტი უწოდო. ის რუსი ყაზახია, რომელიც სკოლის დამთავრებისთანავე მშობლიური ომსკიდან ალმა-ატაში გაემგზავრა, რათა ყაზახეთის ხელოვნების ეროვნულ აკადემიაში განათლება მიეღო.
„ჩემთვის ხუმრობით ვამბობ ხოლმე - „შინაური უცხოთა შორის, უცხო - შინაურებში“, - ამბობს მაირა. - ომსკელი ყაზახები განსაკუთრებულები არიან: რუსეთის პატრიოტები, მაგრამ განსაკუთრებული ეროვნული თვითშეგნებით. ყაზახეთში მიზანმიმართულად გავემგზავრე - ისტორიის, კულტურის შესასწავლად და ენის დასახვეწად. მინდოდა ლიტერატურულ ყაზახურ ენაზე მესაუბრა.
გოგონამ მიზანს მიაღწია - უფროს კურსებზე მუშაობდა შტატიან კრიტიკოსად ყაზახეთის თეატრში. ერთი ამოცანის გადაჭრის შემდეგ მაირამ ახალი მიზანი დაისახა - „ГИТИС-ის“ ასპირანტურაში ჩაბარება.
„მინდოდა პროფესიონალი გამოვსულიყავი, - იგონებს მაირა. - ორი თვე ბიბლიოთეკაში ვათენებდი და ვაღამებდი და ყველა გამოცდა ფრიადზე ჩავაბარე. პარალელურად მოვეწყე სამსახურში. მოსკოვში რომ ჩამოვედი, ჯიბეში სულ რაღაც 500 დოლარი მქონდა“.
რუსეთში მაირამ დააფუძნა საზოგადოებრივი ორგანიზაცია „ოჯახური ფასეულობები“. გოგონას თქმით, პროექტის სახელწოდება ყველაფერზე მეტყველებს.
„ხშირად უსახლკარო ბავშვებსა და მარტოხელა მოხუცებს სჭირდებათ არა საჩუქრები, არამედ ყურადღება. ჩვენი მეურვეობის ქვეშ ახლა 2 საბავშვო ბაღი, 2 მოხუცებულთა თავშესაფარი და ბავშვთა სახლია. 4 წლის წინ მოვიგონეთ საინტერესო კოლაბორაცია. ესაა მასტერკლასები, რომლებზეც ხანდაზმულები და ბავშვები ერთად აკეთებენ რამეს: ძერწავენ, აცხობენ, ქმნიან ნახატებს შალისგან“, - ყვება პეროვა.
პანდემიის დროს საქველმოქმედო აქციების ფორმატის შეცვლა მოგვიხდა - ზაფხულში მათი უმეტესობა პარკებში ტარდებოდა.
„შევიკრიბეთ, ჩავატარეთ საქველმოქმედო საბავშვო მოდების ჩვენება, მოვიწვიეთ ანიმატორები, ყველა შემოწირულობა კი გადავრიცხეთ ავტოავარიაში დაშავებული 7 წლის ბიჭის სამკურნალოდ“, - ამბობს პეროვა.
მჭიდრო სამუშაო გრაფიკის მიუხედავად, მაირა პეროვა დროს ოჯახისთვისაც პოულობს.
„ერთ-ერთი მივლინების დროს, ლონდონში, გავიცანი ჩემი მომავალი მეუღლე, - ყვება იგი. - ის რუსია, მაგრამ უკვე 8 წელი ცხოვრობდა და მუშაობდა ინგლისში. რუსეთში ჩემ გამო დაბრუნდა. ახლა ოთხი შვილი გვყავს, ვცდილობ, ყაზახური მათაც შევასწავლო“.
ასლიშო აკიმბეკოვი - Tojik on
შარშან შოუმენ ასლიშო აკიმბეკოვის სახელი რუსულ მასმედიაში მოსკოვში ჩატარებულ საერთაშორისო მუსიკალურ ფესტივალთან დაკავშირებით ხშირად ისმოდა. საღამოს ორგანიზატორი და წამყვანი სწორედ ასლიშო იყო. მას ღონისძიება წელსაც უნდა ჩაეტარებინა, მაგრამ პანდემიის გამო ის ერთ წლით გადაიდო.
„ამის მიუხედავად, გაზაფხულზე სხვა კონცერტი ჩავატარეთ, თუმცა ონლაინ ფორმატში, - ამბობს აკიმბეკოვი. - ეს იყო საქველმოქმედო ზეიმი, რომელშიც 8 ქვეყნიდან 32 არტისტი მონაწილეობდა - ავესტა, ფარვიზ ნაზაროვი, ანდი და სხვები. კონცერტის წყალობით შეკრებილი მთელი თანხა „კოვიდისგან“ დაზარალებულებს გადაერიცხათ“.
კონცერტს ეწოდებოდა „Tojik On“ - სიტყვებით თამაში, ნიშნავს: „ტაჯიკებო, შემოგვიერთდით“. მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ პროექტი ორიენტირებული იყო ტაჯიკურ აუდიტორიაზე, ის დაახლოებით 330 ათასმა მაყურებელმა ნახა მთელ მსოფლიოში, მათ შორის, რუსეთში.
„ესენი, ძირითადად, არიან ინტერნაციონალურ ოჯახებში მცხოვრები ადამიანები, მაგალითად, ქმარი - ტაჯიკი, ცოლი - რუსი, - ყვება ასლიშო. - კონცერტის შემდეგ მაყურებელი შთაბეჭდილებებს გვიზიარებდა, ძალიან სასიამოვნო მოსასმენია, როდესაც ადამიანები ყვებიან, რომ მათთან ერთად კონცერტს თვალს ადევნებდნენ მათი რუსი ნათესავები და ამბობდნენ: „როგორი კულტურა გაქვთ, რა ლამაზია ყველაფერი!“ სწორედ ეს იყო აქციის არსი. ლოზუნგიც შესაბამისი გვაქვს: ჩვენ ერთად ვართ, როდესაც გვიჭირს“.
2019 წლამდე ასლიშო კულტურისა და კომუნიკაციების კომიტეტს ხელმძღვანელობდა ტაჯიკურ მეურნეობაში და დაგროვილი გამოცდილება მას აძლევს იმის თქმის საშუალებას, რომ რუსეთში ტაჯიკების წარმატებული ინტეგრაციისთვის საჭიროა, რაც შეიძლება მეტი კულტურული პროექტი.
იმ სამი წლის განმავლობაში, როდესაც მიწათმოქმედების სფეროში მოხალისედ ვმუშაობდი, დიდ შედეგებს მივაღწიეთ - მოვხვდით რუსეთის უძლიერესი დიასპორების სამეულში, ჩავატარეთ ღონისძიებები 9 ათასამდე ადამიანის მონაწილეობით, - ამბობს ასლიშო. - მოსკოვი მრავალნაციონალური ქალაქია და მის ასაყვავებლად ახალ თაობას სჭირდება კულტურული გზავნილები, რომ ეს ქალაქი - ჩვენი საერთო სახლია. ყველამ ხშირად უნდა ვისაუბროთ საკუთარ იდენტობაზე ამგვარი, არათავსმოხვეული ფორმით. მარტივად რომ ვთქვათ: თუ ვიცნობ მეზობლის კულტურას, მესმის, რა შეიძლება და რა არა, რა არის მისთვის ნორმალური და რამ შეიძლება გაანაწყენოს, მაშინ აღარ იქნება უხერხულობა, რომელიც გაუგებრობასა და კონფლიქტებში გადაიზრდება ხოლმე.
რაუფ კუბაევი - ბავშვობიდან მოსკოველი
რეჟისორი და სცენარისტი რაუფ კუბაევი თავად ვერ ხსნის, რატომ იყო ასე დარწმუნებული 4 წლის ასაკში, რომ ერთ მშვენიერ დღეს აუცილებლად გადასახლდებოდა მოსკოვში.
„ეს ცოდნა უბრალოდ ჩემში ცოცხლობდა. - ყვება რაუფი. - სანამ პატარა ვიყავი, ნათესავები გასართობად მეკითხებოდნენ: „რაუფჩიკ, ვინაა მამაშენი?“ – „უზბეკი“, „დედა?“ – „უზბეკი“, - „და შენ ვინ ხარ?“ – „მე რუსი ვარ. გავიზრდები და მოსკოვში ვიცხოვრებ“.
„მართლაც ასე მოხდა: 1989 წელს რაუფ კუბაევი მოსკოვში გადასახლდა, რათა უმაღლესში ჩაებარებინა. „1994 წელს კი, როდესაც ინსტიტუტი დავამთავრე, სსრკ უკვე რამდენიმე წლის დაშლილი იყო, - ყვება რაუფი. - ჩემი ქვეყანა აღარ არსებობდა. სამაგიეროდ ჩაწერილი ვიყავი მოსკოვში. ვინც 1992 წლამდე რუსეთში იყო ჩაწერილი, მოქალაქეობას ავტომატურად იღებდა“.
მას შემდეგ 25 წელი გავიდა, მოსკოვის სიყვარული კი არ შეცვლილა. „სხვა ქალაქებშიც ბევრი ვიმუშავე, მაგრამ არცერთხელ არ გამჩენია იქ დამკვიდრების სურვილი, - ამბობს რაუფი. - მოსკოვში ვცხოვრობდი, ახლაც ვცხოვრობ და მომავალშიც მოსკოვში დავრჩები. ჩემთვის ეს ძალიან კომფორტული ქალაქია“.
რაუფი აღნიშნავს: „ვიდრე მშობლები ცოცხლები იყვნენ, უზბეკეთში ხშირად ჩავდიოდი. ჩემს პირველ ფილმზე „თეთრ ცეკვაზე“ მუშაობისას უზბეკეთში 10 დღე გავატარე. ხოლო ფილმი „კიდეზე ვდგავარ“ ტაშკენტშია გადაღებული“.
რაუფ კუბაევის მონაწილეობით შექმნილი კინოპროექტები ყველა რუსულენოვანი მაყურებლისთვისაა ცნობილი. საკმარისია 70-ზე მეტი ნაშრომიდან რამდენიმეს დასახელება: „ბაღდადში ყველაფერი მშვიდადაა“. „ფსევდონიმი ალბანელი“, „რით იწყება სამშობლო“ და სხვ. პროექტი „კარმელიტა“ კი თანამედროვე რუსეთის ისტორიაში ყველაზე რეიტინგული სერიალების ნუსხაში მოხვდა.
გიორგი მელქონიანი - COVID-19-თან მებრძოლი
ქირურგის პროფესია იდეალურად ერგება ტემპერამენტიან ადამიანებს: აკეთებ ოპერაციას და შედეგსაც მაშინვე ხედავ. ასე ფიქრობს ქირურგი და პროფესორი გიორგი მელქონიანი, ჯერ კიდევ იმპერატრიცა ეკატერინე II-ის დროს დაარსებული ლეგენდარული პავლოვის საავადმყოფოს მთავარი ექიმი.
„ერევნის სამედიცინო ინსტიტუტი დავამთავრე და მოსკოვის ორდინატურაში ჩასაბარებლად გავემგზავრე, - ყვება იგი. - მესმოდა: მოსკოვში ყველაფერი მოწინავე იყო თავმოყრილი, მათ შორის, მედიცინა, ოპერაციები და პრაქტიკაც მეტი იქნებოდა - ის, რაც ახალგაზრდა სპეციალისტებს სჭირდებათ“.
ორდინატურას მოყვა ასპირანტურა, შემდეგ საავადმყოფოში ქირურგიული განყოფილების გამგედ მუშაობა. პარალელურად - სადოქტოროს დაცვა, პროფესორის წოდება და სტაჟირება საზღვარგარეთ, სამხრეთ კორეიდან ესპანეთამდე. მაგრამ მიუხედავად ინგლისური ენის ცოდნისა, ექიმი მელქონიანი არ ცდილობს საცხოვრებლად საზღვარგარეთ გადასვლას.
„ერთადერთი, რაზეც საზღვარგარეთ ყოფნისას ვფიქრობ ხოლმე, არის სიახლეების მოძიება, რაც შეიძლება გადმოიღო, პრაქტიკაში გამოიყენო“, - ამბობს ექიმი.
თუმცა საერთაშორისო კონფერენციებზე გიორგი მელქონიანი უფრო ხშირად თავად უზიარებს დამსწრეთ გამოცდილებას. 2018 წელს პავლოვის საავადმყოფო მისი ხელმძღვანელობით ემზადებოდა ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატისთვის. „დანარჩენ კლინიკებთან ერთად უნდა აღმოგვეჩინა დახმარება, თუ სტადიონზე ვინმე ცუდად გახდებოდა. - ამბობს გიორგი. - ყველაზე საინტერესო პაციენტი მაშინ 82 წლის ბრაზილიელი გულშემატკივარი აღმოჩნდა, რომელიც ჩვენს კლინიკაში გადმოიყვანეს წნევით. მაგრამ მან ინგლისური არ იცოდა, არც რუსული, რასაკვირველია. საბედნიეროდ, ჩვენი ერთი თანამშრომელი საუბრობდა კარგად პორტუგალიურად, კონტაქტი დავამყარეთ და ყველაფერი მოგვარდა“.
პანდემიის პერიოდში, როგორც გიორგი მელქონიანი ფიქრობს, ყველა ექიმმა გაიაზრა, რამდენად ჰგავს მათი პროფესია სამხედრო საქმეს. „საჭირო იყო სწორი გადაწყვეტილებების სწრაფად მიღება, - ამბობს პროფესორი. - აპრილის ბოლოს ჩვენს კლინიკას სრულად შეუცვალეს პროფილი და კორონავირუსით ინფიცირებული პაციენტები დააწვინეს. დაავადება ახალია, ამ დროს კი შემოჰყავთ პაციენტი - 93 წლის ქალი გულ-სისხლძარღვთა სისტემის პრობლემებით, თუმცა ვუმკურნალეთ. ჩვენთან თვეზე მეტხანს იწვა.
ექიმ მელქონიანის აზრით, ასეთი მომენტები მედიცინის მომავალს განსაზღვრავენ. „სამკურნალო საქმიანობის გაანალიზებისას ჩვენ შეგვიძლია მივიღოთ მონაცემები, რომლებიც მკურნალობის პროცესის ახლებურ გაგებას გვაძლევს, - ამბობს მელქონიანი. - მნიშვნელოვანია ეს ახალგაზრდობას გავუზიაროთ, რათა შემდეგ ექიმების ღირსეულმა თაობამ შეგვცვალოს“.
ამიტომ შარშანწინ პროფესორმა მშობლიურ სომხეთში დსთ-ის ქვეყნების ქირურგების პლენუმი მოაწყო. ღონისძიებას მხოლოდ დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა. გადაწყდა პანდემიის შემდეგ მსგავსი სამეცნიერო ღონისძიებების რეგულარულად ჩატარება.
