თბილისი, 4 აგვისტო — Sputnik. კორონავირუსის პანდემიის გამო მსოფლიო ეკონომიკაში კრიზისი ღრმავდება – მთელ მსოფლიოში, მათ შორის საქართველოშიც, ეკონომიკური მაჩვენებლების შემცირება გრძელდება.
კორონავირუსის პანდემიის შედეგად დაზარალდა ეკონომიკის თითქმის ყველა სფერო, გამონაკლისი არც ვაჭრობის სფეროა – საქართველოს საგარეო სავაჭრო ბრუნვა 2020 წლის პირველ ნახევარში, გასული წლის იანვარი–ივნისთან შედარებით, 18,2%-ით შემცირდა.
კორონავირუსით გამოწვეულმა კრიზისმა სერიოზული დარტყმა მიაყენა საქართველოს ეკონომიკას – „საქსტატის“ მონაცემებით, იანვარი–ივნისში ექსპორტზე 1,5 მლრდ დოლარის ღირებულების ქართული პროდუქცია გაიტანეს – გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 16%-ით ნაკლები. წლის დასაწყისიდან რეექსპორტის გარეშე ექსპორტი 3%-ით შემცირდა და დაახლოებით 1,1 მლრდ დოლარი შეადგინა.
„Sputnik–საქართველო“ მოგაწვდით ინფორმაციას, რას აწარმოებს საქართველო, კორონავირუსის პერიოდში რომელი ქვეყნები ყიდულობენ ქართულ პროდუქციას და როდის გაუმჯობესდება ვაჭრობის მაჩვენებლები.
რას აწარმოებს საქართველო
საქართველოში საქონლის ფართო ასორტიმენტი იწარმოება — სპილენძის მადნები და კონცენტრატები, ფეროშენადნობები, ნატურალური ღვინო, სამკურნალო საშუალებები, მინერალური წყლები, სპირტიანი სასმელები, ძვირფასი ლითონის კონცენტრატები და მადნები, აზოტოვანი სასუქი, ფქვილი და ხორცის, თევზის და კიბორჩხალასებრთა გრანულები, ოქრო, თხილი და სხვ.
საქართველოდან ექსპორტზე გადის ასევე მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი, ცხვარი, ბოსტნეული და ხილი, მათ შორის, პომიდორი, კარტოფილი, ხახვი, ბულგარული წიწაკა, ბადრიჯანი, მწვანილი, მანდარინი, ვაშლი, მსხალი და ატამი.
კორონავირუსის პანდემიის გამო შექმნილი სირთულეების მიუხედავად, საქართველო შეუფერხებლად ახორციელებს ატმისა და ვაშლატამას ექსპორტს. სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ გახსნა „მწვანე დერეფანი“, რომლის წყალობითაც ექსპორტიორები ახერხებენ ხილის სწრაფად გატანას საზღვარგარეთ COVID-19-ის გამო დაწესებული შეზღუდვების პირობებშიც კი.
უწყების ცნობით, ატმისა და ვაშლატამას მოსავლის აღება აქტიურ ფაზაშია. ბოლო მონაცემებით, საქართველოდან 6,2 ათასი ტონა პროდუქცია გავიდა, რაც 640 ტონით მეტია გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით. 2019 წლის ანალოგიურ პერიოდში აღნიშნული ხილის ექსპორტმა 5,5 ათასი ტონა შეადგინა.
წელს კახეთის რეგიონში ატმისა და ვაშლსატამას დიდ მოსავალს ელოდებიან – 35 ათას ტონაზე მეტი. 2019 წლის სეზონზე საქართველოდან 13,2 ათას ტონაზე მეტი ატამი და ვაშლატამა გავიდა. აქედან რუსეთში 80%-ზე მეტი – 10,7 ათასი ტონა. სომხეთში გატანილია 1,3 ათასი ტონა, ხოლო აზერბაიჯანში – 667 ტონა.
მსოფლიო ბაზარზე პოზიციების გამყარებას, პანდემიის მიუხედავად, გეგმავენ თხილის ექსპორტიორებიც. როგორც წესი, თხილის მოსავლის აღება ივლისის ბოლოს იწყება. წინასწარი მონაცემებით, 2020 წელს მოსავალი 50 ათას ტონას მიაღწევს.
„მსოფლიო ტენდენციების გათვალისწინებით, წელს უკეთეს მდგომარეობას ველოდებით. საერთაშორისო ბაზარს საუკეთესო ხარისხის თხილით მოვამარაგებთ. მოსალოდნელია, რომ ბოლო წლებში ყველაზე დიდი და ყველაზე ხარისხიანი მოსავალი გვექნება“, – განუცხადა გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილემ გელა ხანიშვილმა გაზეთ „რეზონანსს“.
წინასწარი შეფასებით, თხილის მოსავალი თურქეთში 2020 წელს 620 ათას ტონას შეადგენს, რაც 15%-ით ნაკლებია შარშანდელ მაჩვენებელზე. საქართველოსთვის ეს მსოფლიო ბაზარზე პოზიციების განმტკიცების კარგი შესაძლებლობაა.
რომელი ქვეყნები ყიდულობენ ქართულ პროდუქციას
ექსპორტი მცირდება, რადგანაც ქართულ პროდუქციაზე მოთხოვნა მცირდება იმ ქვეყნებში, სადაც ჩვენ იგი გაგვაქვს, განაცხადა ექსპერტმა ეკონომიკის საკითხებში აკაკი ცომაიამ.
„საერთაშორისო ვაჭრობა ეცემა, იმიტომ რომ შემოსავალი მცირდება. როდესაც შემოსავალი მცირდება, მცირდება ხარჯებიც, ანუ მოხმარება. ამაში ასევე შედის იმპორტული პროდუქციაც – ჩვენ 70% იმპორტულ პროდუქტს მოვიხმართ. შესაბამისად, როდესაც ჩვენ ვამცირებთ მოხმარებას, ეცემა იმპორტიც. ასევე მცირდება ექსპორტი – იმ ქვეყნებშიც ეცემა ეკონომიკა, სადაც ჩვენ ჩვენს პროდუქციას ვყიდით“, – განაცხადა ცომაიამ „Sputnik–საქართველოსთან“.
იმ ქვეყნების ათეულში, სადაც პანდემიის დროს საქართველოდან საქონელი გადიოდა, შედიან ასევე შვეიცარია, აშშ, ესპანეთი, სომხეთი და აზერბაიჯანი. ყველა ეს ქვეყანა, ესპანეთისა და შვეიცარიის გარდა, საქართველოს მთავარი სავაჭრო პარტნიორების ათეულში შედის.
როდის გაუმჯობესდება მაჩვენებლები
ვაჭრობის მაჩვენებლები ეკონომიკის ზრდის პირობებში გაუმჯობესდება, მიაჩნია ექსპერტს ეკონომიკის საკითხებში აკაკი ცომაიას.
„მაჩვენებლები გაუმჯობესებას დაიწყებს, როგორც კი ეკონომიკაში რაიმე საკვანძო ცვლილებები მოხდება, ანუ როდესაც საქართველოს ეკონომიკა ზრდას დაიწყებს, როდესაც ადამიანები, რომლებმაც შემოსავალი დაკარგეს, მათ შორის ტურიზმის სექტორში, რამე ალტერნატივას იპოვიან, ან ტურიზმი კვლავ ამუშავდება, ისინი კვლავ მიიღებენ შემოსავალს და მეტს დახარჯავენ. ამ შემთხვევაში გაიზრდება იმპორტი და შეიძლება ექსპორტზე საუბარიც. როდესაც სხვადასხვა ქვეყნის მოქალაქეები დაიწყებენ ეკონომიკური კრიზისიდან გამოსვლას, ჩვენი ექსპორტიც დაიწყებს გაზრდას", – განუცხადა ცომაიამ „Sputnik–საქართველოს“.
როგორც ექსპერტმა აღნიშნა, საჭიროა საერთაშორისო ბაზრების მოძიება, სადაც შესაძლებელი გახდება ქართული პროდუქციის რეალიზაცია, რაც, პირველ რიგში, დამოკიდებულია საქართველოს მოქალაქეების შესაძლებლობაზე, შექმნან ის პროდუქტი, რომელიც განვითარებულ საერთაშორისო ბაზრებზე გაიყიდება.
„საერთაშორისო პროგნოზირებისა და კვლევების ცენტრის“ ვიცე-პრეზიდენტი ნიკა შენგელია მიიჩნევს, რომ ნამდვილი კრიზისი მიმდინარე წლის შემოდგომაზეა მოსალოდნელი, როდესაც სექტემბრის ბოლოს მთავრობის მიერ გამოცხადებული „საგადასახადო არდადეგები“ და მოსახლეობისთვის საბანკო შეღავათები დასრულდება.
„ნამდვილ კრიზისს, რომელიც ჩვენ პანდემიასთან დაკავშირებით მივიღეთ, მოსახლეობა ნოემბერ–დეკემბერში იგრძნობს. ასე იქნება სხვა სახელმწიფოებშიც – რუსეთში, სომხეთში, აზერბაიჯანში, ევროპის ქვეყნებში... ვითარება გაუარესდება და კორონავირუსის პიკი, რომელიც მაისში დაიწყო, მაქსიმალურ შედეგს 2021 წლის მაისში მოგვცემს. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ამ დროს უძრავ ქონებაზე ფასები მინიმუმ 50%-ით დაეცემა“, – განაცხადა შენგელიამ „Sputnik–საქართველოსთან“.
როგორ უნდა შეუწყოს ხელისუფლებამ ხელი ექსპორტის ზრდას?
ხელისუფლებამ ექსპორტის ზრდის მიზნით ხელი უნდა შეუწყოს სოფლის მეურნეობის განვითარებას, რათა იმპორტის ჩანაცვლება მოხდეს ადგილობრივი პროდუქციით და განვითარდეს გადამამუშავებელი მრეწველობა, მიაჩნია „საერთაშორისო პროგნოზირებისა და კვლევების ცენტრის“ ვიცე-პრეზიდენტს ნიკა შენგელიას.
„ჩვენ ვთვლით, რომ შეცდომაა მთავრობის კურსი, რომელიც კვლავ ტურიზმის სექტორზე კონცენტრირდება. ვფიქრობთ, რომ უნდა განვითარდეს სოფლის მეურნეობა და გადამამუშავებელი მრეწველობა“, – განაცხადა შენგელიამ.
მისი თქმით, თუ იმ პროდუქციის ასორტიმენტს გავზრდით, რომელიც ქვეყნიდან გადის, მაშინ ექსპორტიდან სარგებელს მეტი ადამიანი მიიღებენ.
„ის სეგმენტები, რომლებიც ამ დრომდე ძირითადად ექსპორტზე გადიოდა – ნედლეული, ავტომობილები, ასევე ღვინო და თხილი – ასევე შემცირდა. ამიტომაც მთავრობა უნდა დაფიქრდეს, როგორ განავითაროს გადამამუშავებელი მრეწველობა და სოფლის მეურნეობა“, – განაცხადა შენგელიამ.
როგორ ებრძვის კრიზისს მთავრობა
კორონავირუსის პანდემიით გამოწვეულმა კრიზისმა საქართველოს ხელისუფლება აიძულა პრიორიტეტებს გადახედოს – მთავრობამ განაცხადა იმპორტის ჩანაცვლების გეგმებზე, შეიმუშავა სოფლის მეურნეობის დახმარების პროგრამა, რომელიც მიმართულია ფერმერული მეურნეობების განვითარებისკენ, რომლებიც ფლობენ რეგისტრირებულ მიწას.
პროგრამის წყალობით 200 ათასამდე ფერმერი უკვე სარგებლობს დამატებითი შეღავათებით.
დღეს ქვეყანაში ხორციელდება რამდენიმე მსხვილი სახელმწიფო პროექტი: „შეღავათიანი აგროკრედიტის პროექტი“, საწარმოების თანადაფინანსება, აგროდაზღვევა, „დანერგე მომავალი“, „საგაზაფხულო სამუშაოების ჩატარებაში ფერმერების ხელშეწყობის პროექტი“, „ქართული ჩაი“. ზოგიერთი მათგანი კრიზისთან დაკავშირებით შეიცვლება.
