ნიკოლაი პროტოპოპოვი
შეერთებულმა შტატებმა უნდა დაამტკიცოს ევროპელი მოკავშირეების დასახმარებლად მზადყოფნა.
ბოლო 25 წლის განმავლობაში ნატოს ყველაზე მასშტაბური სწავლებები გაზაფხულზე იყო დაგეგმილი, მაგრამ კორონავირუსის პანდემიის გამო ივლისისთვის გადაიდო. ოფიციალური განცხადებების თანახმად, სწავლების სტრატეგიული მიზანი — აშშ-ის ერთგულების დემონსტრირებაა ჩრდილოატლანტიკური ალიანსისთვის და ასევე მათი „ურყევი ნების წარმოჩენაა ევროპელი მოკავშირეების მხარდაჭერის საკითხში“.
ივარაუდებოდა, რომ აშშ ევროპაში გერმანიის გავლით დაახლოებით 20 ათას სამხედრო მოსამსახურეს გადაისვრიდა იქ უკვე დისლოცირებული კონტინგენტის გასაძლიერებლად, ხოლო სწავლებისთვის პენტაგონი 37 ათას ჯარისკაცსა და ოფიცერს გამოყოფდა. მაგრამ გეგმები რამდენადმე ჩასწორდა. მანევრების მთავარ მონაწილედ ვაშინგტონის ერთ-ერთი ყველაზე ერთგული მოკავშირე — პოლონეთი იქცა.
სწორედ პოლონეთში დაფრინდა რამდენიმე დღის წინ თვითმფრინავები ამერიკელი ჯარისკაცებითა და ტექნიკით. დრავსკის პოლიგონზე „ურთიერთქმედებასა და სტრატეგიულ მზადყოფნას ევროპაში აშშ-ის ჯარების სწრაფი განთავსების ხარჯზე“ ექვსი ათასი სამხედრო აიმაღლებს, რომელთაგან ორი ათასი პოლონელია.
„რა თქმა უნდა, ეპიდემიამ შეცვალა ჩვენი გეგმები, მაგრამ მთავარია, რომ ჩვენ ელვისებურად მოვერგეთ მდგომარეობას. პოლონეთის არმიას ერთი წუთითაც არ დაუკარგავს საბრძოლო მზადყოფნა“, — განაცხადა პოლონეთის ეროვნული თავდაცვის მინისტრმა მარიუშ ბლაშჩაკმა.
სწავლებაში ჩართულია ასზე მეტი ტანკი და ორასზე მეტი ჯავშანმანქანა, არტილერია, ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის საშუალებები, თვითმფრინავები და ვერტმფრენები — დაახლოებით 2 ათასამდე ერთეული ტექნიკა. პოლონური და ამერიკული ჯარები რამდენიმე ერთობლივ სამხედრო ოპერაციას ჩაატარებენ.
ძირითადი ტაქტიკური ეპიზოდი — სატანკო და საჰაერო–სადესანტო ჯარების მონაწილეობით წყლის ზღუდეების ფორსირება და კონტრშეტევაზე გადასვლაა.
ანალიტიკური კლუბი „ვალდაის“ სამხედრო ექსპერტი არტიომ კურეევი მიიჩნევს, რომ სწორედ ესაა მთავარი Defender Europe 2020-ის სწავლებაში.
„სამხედრო თვალსაზრისით ჩეხ, პოლონელ და ლიტველ სამხედროებს კიდევ ერთხელ ჩაუტარებენ მასტერ-კლასს ამერიკული სამხედრო ტექნიკის გამოყენებაში, რომელიც უნდა შეიძინონ. ხოლო პოლიტიკურად ეს არის ნატოს მზადყოფნის დემონსტრირება – განდევნოს მოწინააღმდეგის ჯარები ალიანსის ტერიტორიიდან იქ შეჭრის შემთხვევაში“, — აღნიშნა ექსპერტმა.
მოუსვენარი ბალტიისპირეთი
პრაქტიკულად იმავდროულად ბალტიის ზღვაზე დაიწყო მასშტაბური სამხედრო–საზღვაო სწავლებები Baltops 2020. მასში მონაწილეობს 18 ქვეყანა, სამი ათეული სამხედრო ხომალდი და დაახლოებით ამდენივე თვითმფრინავი. ასეთი მანევრები იქ ყოველწლიურად ტარდება უკვე 49 წელია.
„ამ სწავლებების ნახვა საინტერესოა. აღმოსავლეთ ევროპაში ნატოს მანევრების ლოგიკის თანახმად ხომ ფლოტის დესანტსაწინააღმდეგო ოპერაციები უნდა დამუშავდეს და აჩვენოს ესტონეთის, ლატვიისა და ლიტვის ელექტორატს, რომ ალიანსი არ დაუშვებს რუსი საზღვაო ქვეითების გადასხმას საარემაას, იურმალისა და პალანგის პლაჟებზე“, — აცხადებს არტიომ კურეევი.
სამართლიანობისთვის უნდა აღინიშნოს, რომ რეგიონში სამხედრო სწავლებების ჩატარების უფლება ყველა მოსაზღვრე ქვეყანას აქვს. ბოლო წლებში აშშ-სა და ნატოს მანევრები სულ უფრო ახლოს იწევს რუსეთის საზღვრებთან, დასავლელი პოლიტიკოსები კი ამას მოსკოვთან ურთიერთობების გასამწვავებლად იყენებენ.
„თქმა არ უნდა, მსხვილმა საერთაშორისო სამხედრო ბლოკმა უნდა დახვეწოს ურთიერთქმედება ეროვნულ შეიარაღებულ ძალებს შორის. მაგრამ სწავლებების უმეტესობის ლეგენდა — რომელიღაც აღმოსავლელ ევროპელი მეზობლის თავდასხმაა, რომელიც სამხედრო პოტენციალით რუსეთის ტოლფარდია. ეს, რა თქმა უნდა, არ მეტყველებს კონსტრუქციულ ურთიერთობებზე ნატოსა და რუსეთს შორის. ლეგენდა გათვლილია არა სამხედროებზე, არამედ მოქალაქეებზე. ბალტიისპირეთის, ჩეხეთისა და პოლონეთის კონსერვატიული, ნაციონალისტურად განწყობილი ელექტორატი დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ მოკავშირეები მას რუსული დათვისგან დაიცავენ — პოტენციური მოწინააღმდეგისგან, რომელსაც მოხერხებულად შეიძლება მიეწეროს უამრავი შიდაპოლიტიკური და ეკონომიკური პრობლემა“, — მიაჩნია ექსპერტს.
დასავლელი კოლეგების მოქმედებებზე რეაგირებენ რუსეთის როგორც საგარეო საქმეთა, ისე თავდაცვის სამინისტროები, მოუწოდებენ რა დაძაბულობის გრადუსის დაწევისა და ჯარების საზღვრიდან გაწევის შესახებ — თუნდაც ფაშისტურ გერმანიაზე გამარჯვების 75-ე წლისთავის ზეიმის დროს.
„არავისთვის არ წარმოადგენს საიდუმლოს, რომ ნატოს სწავლებები, მაგალითად, „ევროპის დამცველი“ — უდიდესი ბოლო წლებში, აგებული იყო ცივი ომის პერიოდის თარგზე და დაგეგმილი იყო იმგვარად, რომ აქტივობის პიკი 9 მაისს ემთხვეოდა. ეს ფაქტია“, — აღნიშნა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ ალექსანდრ გრუშკომ.
დიპლომატის თქმით, ნატოს სწავლებები ერთმანეთის მიყოლებით ტარდება და მზვერავი თვითმფრინავებიც სულ უფრო ხშირად დაფრინავენ უშუალოდ რუსეთის საზღვართან, განსაკუთრებით კი ბალტიისა და შავ ზღვებზე.
შეთანხმებების გვერდის ავლით
რუსი დიპლომატები და სამხედროები საზღვრების სიახლოვეს მსხვილი სწავლებების ჩატარებაზე უარის თქმასა და თვითმფრინავებისა თუ ხომალდების მიახლოების დისტანციაზე შეთანხმებას მოითხოვენ. ამასთან აყენებენ წინადადებას ტრანსპონდერების გამოყენების თაობაზე ბალტიის ზღვაზე სამხედრო ავიაციის ფრენისას. მაგრამ მათი არ ესმით.
უფრო მეტიც, რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროში დარწმუნებული არიან, რომ ნატოს სამხედრო აქტიურობა პანდემიიდან გამოსვლის კვლადაკვალ სულ უფრო გაძლიერდება. კურეევის თქმით, სერიოზულ როლს ალიანსის სახმელეთო ძალების მხარდჭერაში ფლოტიც შეასრულებს.
და, მაინც, Baltops 2020 და Defender Europe 2020 მასშტაბების მიხედვით ვერ შეედრება ცივი ომის დროინდელ სწავლებებს, როდესაც ვარშავის ხელშეკრულების ორგანიზაციასა და ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსს სწავლებებზე ასი ათასზე მეტი ადამიანი გამოჰყავდათ. მაგალითად, 1967 წელს სწავლებაში სახელწოდებით „დნეპრი“ მილიონ-ნახევარზე მეტი სამხედრო მონაწილეობდა, „დასავლეთი-1981“-ში — 100 ათასზე მეტი, ხოლო 1982 წელს გაიმართა საბჭოთა სწავლება „ფარი-82“, რომლის ლეგენდითაც საბჭოთა კავშირს პრევენციული ბირთვული იერიში მიჰქონდა ნატოზე.
„მაშინ აუცილებელი იყო მოწინააღმდეგისთვის საკუთარი სამხედრო პოტენციალისა და თავდასხმის ეფექტურად აღკვეთის უნარის დემონსტრირება. ამერიკის საპასუხო სწავლებამ სახელწოდებით „გამოცდილი მშვილდოსანი 1983“ ვარშავის ხელშეკრულებისა და ნატოს ქვეყნები ომის ზღვარზე დააყენა. მოსკოვმა სწავლებებისთვის სამზადისი და ინტენსიური მოლაპარაკებები ლონდონს, ბონსა და ვაშინგტონს შორის საბჭოთა კავშირზე შეტევის განხილვად აღიქვა“, — განმარტა კურეევმა.
სწავლებების დაგეგმვისას ნატო ხშირად არღვევს საერთაშორისო შეთანხმებებს, კერძოდ, ვენის დოკუმენტის მე-8 მუხლს „ნდობისა და უსაფრთხოების გასაძლიერებელი ზომების შესახებ“, რომელსაც ხელი 2011 წელს მოეწერა და არაერთ შეზღუდვას ითვალისწინებს მსხვილმასშტაბიანი მანევრების დაწყებაზე შეტყობინებების დაგზავნის შესახებ. დასავლეთი უბრალოდ იგნორირებას უკეთებს შეთანხმებებს იმ დროს, როდესაც რუსეთი ან იტყობინება სწავლებების თაობაზე, ან საზღვრებიდან მოშორებით ატარებს მათ. მაგალითად, მიმდინარე წელს დაგეგმილი მანევრები „კავკასია 2020“ პოვოლჟიესა და ჩრდილოეთ კავკასიაში გაიმართება.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
