ქუჩის მხატვარი Gagosh საქართველოდან: სტრიტ–არტი როგორც ხელოვნება

სტრიტ–არტის მხატვრის Gagosh-ის შემოქმედებას ერთი წლის წინ გავეცანი, როდესაც მან ჩემი სახლის წინ ნაგვის ურნა მოხატა და ის საყვარელ კბილებდაკრეჭილ მიკროფონიან შემსრულებლად აქცია.

არ ვიცი, Gagosh-ი ქართული ესტრადის დაბალ დონეს გულისხმობდა, თუ იმას გაუსვა ხაზი, რომ ქართველები ნებისმიერ გაურკვეველ სიტუაციაშიც მღერიან — გამოცანად რჩება. სამაგიეროდ, იმ დროიდან თბილისის გამზირები და რაიონები ამ ახალგაზრდა ქუჩის მხატვრის შთამბეჭდავი შედევრებით სწრაფად შეივსო. ის ამაზე გაჩერებას არ აპირებს. ცხოვრებაში Gagosh-ი მშვენიერი წითური ბიჭი აღმოჩნდა, რომელიც IT–პროექტების მენეჯერია და საკმაოდ საინტერესო მოსაუბრეც. „Sputnik–საქართველოს“ ექსკლიუზიურ ინტერვიუში ყველაზე ცნობილმა თბილისელმა ქუჩის მხატვარმა ისაუბრა სტრიტ–არტის შესახებ, როდის გადაიქცევა ის არტ–ტერორად და რატომ არ ჰყავს Gagosh-ს კერპი.

– წარმოადგენ შენ თავს? იმიტომ რომ მთელი თბილისი და არა მარტო თბილისი გიცნობს როგორც Gagosh-ს…

— ჰო და არ ჯობია ეგრე იყოს?

— როგორც გინდა.

— ჰო, ვთქვათ Gagosh, იმიტომ რომ ამ სახელით ვარ უფრო ცნობილი.

— წლოვანება?

— 30 წელი.

– როგორ გახდი სტრიტ-არტისტი?

— რა ვიცი, როგორ გითხრა. სულ ვხატავდი. ალბათ სტრიტ-არტისტი ერთ-ორ დღეში ვერ გახდები. რაღაც იდეები გაქვს და ამ იდეებიდან გამომდინარე ხდები მერე სტრიტ-არტისტი. ისე არ ყოფილა, რომ დილით ავმდგარვარ და ხვალ სტრიტ–არტისტი უნდა გავხვდე-თქო. უბრალოდ რაღაცეებს ვგრძნობდი, რომ უნდა მეკეთებინა და აქედან გამომდინარე შედეგი იყო ის რომ, სტრატ-არტი „შემომეხატა“.

– მაინც რა იდეები?

— არ ვიცი, სხვადასხვა. ანუ სტრიტ–არტისტისთვის დამახასიათებელი რაც არი, ალბათ, ამ ჭრილში ჩავჯექი. თუნდაც რაღაც სოციალური პროტესტი, ჩემი აზრის გამოხატვა და ასე შემდეგ.

– შენი აზრით, სტრიტ-არტში მესიჯი უფრო მთავარია თუ ფორმა?

— საერთოდ არა მარტო სტრიტ—არტში, არამედ მთელ ხელოვნებაში მესიჯი და იდეა ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანია. თუმცა ფორმაც თავის ადგილს იკავებს. მხოლოდ გააჩნია ისევ და ისევ იმ ნიშას, რასაც აკეთებ.

– და შენი მესიჯი რა არის?

— რთული კითხვაა. გააჩნია რას ვეხები, რა თემას. სხვადასხვა თემებს ვეხები.

– პოლიტიკას ეხები?

— სიმართლე გითხრა, ნაკლებად. თუმცა ვეხები. და რაღაცეები მაქვს ახლა იდეაში, რომელიც უნდა განვახორციელო და მერე შევეხები. ეს დროის ამბავია.

– მაგრამ ძირითად სოციალურ თემებს ეხები, არა?

— კი, თუმცა მოზაიკებსაც ვაკეთებ და, არ ვიცი რამდენად გაქვთ ნანახი — არის სტრიტ-არტი, რომელიც კედლის პოეზიაა თავიდან ბოლომდე. Street poetry ჰქვია და რაღაცეები აწერია უბრალოდ. ეგ შეიძლება პოლიტიკასაც ეხებოდეს. ხელოვნის „მუღამი“ ის არის, რომ სხვადასხვა რამის კეთება შეგიძლია სხვადასხვა დროს და ამავე დროს განვითარება.

– როგორ ფიქრობ, საქართველოში სტრიტ-არტი რამდენად არის განვითარებული?

— გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენთან ყველაფერი უფრო გვიან შემოდის, სტრიტ–არტიც გვიან შემოვიდა. განვითარებული რამდენად არის, ვერ გეტყვი იქიდან გამომდინარე, რომ ძალიან ცოტა სტრიტ-არტისტია და ძალიან პატარა ნიშაში მუშაობენ. ზუსტად, აი, თქვენ რასაც მეუბნებით — კონკრეტულად მითხარი მიმართულება, რაშიც მუშაობ – ეგ არის პრობლემა, რომ არიან არტისტები, რომლებიც კონკრეტულად ერთ ნიშაში მუშაობენ და რაღაც ნაჭუჭიდან გამოსვლა არ უნდათ. ეგ ძალიან ცუდია. მე ვფიქრობ, რომ პირიქით უნდა იყოს — სხვადასხვა რაღაცეები სცადო. იმიტომ რომ ერთ საქმეს „დაამუღამებ“ და მერე მთელი ცხოვრება კარგად იმას აკეთებ. ეს ცუდია. თავგადასავალი უნდა არსებობდეს. სიტყვაზე, რაღაცა გააკეთე, გახდი პროფესიონალი იმ მიმდინარეობაში, მერე კი სხვა საქმე უნდა ისწავლო.

– ხატვისთვის ადგილებს როგორ ეძებ? კანონებთან დაკავშირებით გეკითხები.

— კანონში თუ ჩაჯექი, არ იქნები სტრიტ–არტისტი. შენით უნდა მოძებნო ადგილები და ეცადო იმ ადგილზე გააკეთო, რომელ ადგილსაც მიესადაგება. ვთქვათ, ღარიბებზე, თუ მდიდრულ უბანში აკეთებ — სასაცილოა. უმუშევრობაზე თუ აკეთებ, უნდა გააკეთო სადღაც ელიავას ბაზრის ტერიტორიაზე და არა რუსთაველზე.

– თბილისის გარდა სად არის შენი ნახატები, რომელ ქალაქებში ან ქვეყნებში?

— ბევრ ქალაქებში მაქვს გაკეთებული. ჩემი ინტერესი ის იყო, რომ სხვადასხვა რეგიონში მეხატა. კახეთში — თელავში და სიღნაღის რაიონში, გორში, ქუთაისში.

– დღისით ხატავ?

— დღისითაც და ღამითაც, არა აქვს მნიშვნელობა. ანუ თუ არაოფიციალურად ვაკეთებ და ვიცი, რომ აუცილებლად დამიჭერენ ამისთვის, ვცდილობ ღამე გავაკეთო.

– კერპი გყავს?

— არა, მე ვფიქრობ, რომ სისულელეა – კერპი გყავდეს. შეიძლება ვიღაცამ რაღაც გავლენა მოახდინოს შენზე. კონკრეტული ხელოვანი კი არ უნდა მოგწონდეს, იმ ხელოვანის შემოქმედება უნდა მოგწონდეს. სიტყვაზე, რომ ამბობენ, რომ ბენქსი ან ბლიუ მომწონსო — ეს სისულელეა. ანუ ბენქსი კი არ მოგწონს, რაღაც ნამუშევრები მოგწონს ბენქსის. არიან არტისტები, რომელთა ნახატები მომწონს, უბრალოდ, შეიძლება მისი სახელიც არ მახსოვდეს.

– რა სამომავლო გეგმები გაქვს?

— ახლა რაღაც სკეტჩებზე ვმუშაობ, ანიმაციას ვიწყებ და ძალიან დიდი ხანია კიბერ-არტის პროექტზე ვმუშაობ. მე თვითონ პროგრამისტი ვარ, კიბერ-არტი ძალიან მნიშვნელოვანი სფეროა, ჩვენთან კი ჯერჯერობით უცნობია. ამ საქმის წამოწყება მინდა.

– კიბერ-არტის?

— ეს არის ინტერნეტში გაკეთებული უფრო ცოცხალი არტი. ანუ არტის დანიშნულება სწორედ ის არის, რომ ბევრმა ადამიანმა ნახოს და გაიზიაროს, ეს იგივე სტრიტ-არტია, ის უნდა იყოს მცირეხნიანი, გასაზიარებელი და სანახავი.

– კრიტიკასთან მიმართებაში როგორ ხარ?

— კარგად, თუ საფუძვლიანია. მე ვფიქრობ, ეს დღეს ჩვენი პრობლემაა, რომ კრიტიკოსი არ არსებობს. ყველა თავის თავს ხელოვანს უწოდებს. მე არ ვთვლი ჩემს თავს ხელოვნად, მე უბრალოდ მიყვარს ეს საქმე.

– საქართველოს გარდა არის კიდევ სადმე შენი ნახატები?

— ესტონეთში და პოლონეთში, ძირითადად, მაგრამ, სამწუხაროდ, სურათები არ მაქვს.

– იქ ცხოვრობდი?

— კი, ბევრგან ვცხოვრობდი არტ-რეზიდენციებით. და ძირითადად იქ ვხატავდი. სპეციალური ტურნე არასოდეს გამიკეთებია – რომ წავსულიყავი და მეხატა. თუმცა მალე ვაპირებ.

– საით წახვიდოდი?

— აზიისკენ მინდოდა ჯერ და მერე ევროპისკენ. მაგრამ მაგას სხვანაირი მომზადება უნდა, საღებავები და ასე შემდეგ.

– ფინანსური კუთხით სტრიტ–არტის პროფესია რას წარმოადგენს?

— მე ვთვლი, რომ ეს არ არის პროფესია.

– აბა ჰობია, სანამ ბენქსი არ გახდები და შენი ნამუშევრები მილიონად არ გაიყიდება?

— როცა სტრიტ-არტს აკეთებდა, ბენქსსაც არ ჰქონდა ფული. ბენქსმა ფული იშოვა, როცა გალერეაში შევიდა და ეგ უკვე სტრიტ-არტი არტი არ იყო, იყო არტისტი. ანუ ფულს გალერეაში შესვლის მერე იშოვი.

- ანუ ჩვეულებრივ ცხოვრებაში შენ ფულს სხვანაირად შოულობ?

— დიახ, ჩვეულებრივად ვმუშაობ. ეს კი არის ჰობი. რა თქმა უნდა, რაღაც შეკვეთებს ვაკეთებ, თუმცა იმ შეკვეთებს, რომლებიც მე მომწონს. ისე, რომ ვიღაც მოვიდეს და ჩემი პორტრეტი დამიხატეო, ასე არ ვაკეთებ.

– შენი აზრით, რა პლუსები და რა მინუსები აქვს სტრიტ-არტს ზოგადად?

— თავიდან ბოლომდე არტი იყო სამეფო კარის მხატვრობა. ყველა, გოიადან დაწყებული რემბრანდტით დამთავრებული, მეფისთვის და ბურჟუაზიისთვის ხატავდა. სტრიტ—არტმა კი გამოგლიჯა ბურჟუაზიას ეს ხელოვნება და გადმოიტანა ქუჩაში. ხელოვნება გახდა სახალხო და თავისუფალი. შენ არ გიწევს სადღაც წასვლა და რაღაცის ნახვა. პირიქით. ეს ერთგვარი არტ-ტერორიზმია, თავს გესხმის არტი. შენ ქუჩაში მიდიხარ და სხვა რაღაცაზე ფიქრობ და უცებ რაღაცას ხედავ, რაც სხვა აზრზე გადაგიყვანს. ფაქტიურად ტერორიზმია. სტრიტ-არტის დანიშნულება ისაა, რომ იყოს მახვილი, დაგჭრის, გაგაღიზიანებს. თანაც სტრიტ–არტი უფრო პრობლემატურ თემებს ეხება. მაგალითად, ქალებზე ძალადობა არა მხოლოდ სურათით უნდა დაგანახოს — დახატულია ქალი და ტირის. ეს არ გაგაღიზიანებს. სტრიტ-არტისტმა იმ კუთხით უნდა დაგანახოს ეს პრობლემა, რომ შენ გაღიზიანდე, ამაზე იფიქრო და მერე დაასკვნა, რომ ეს არასწორია.

– როცა ხატავ შენობაში და როცა ხატავ ქუჩაში – ენერგეტიკულად განსხვავდება ეს პროცესები?

— რა თქმა უნდა. ზუსტად არ იცი რა გამოვა, სწრაფად უნდა გააკეთო, პრობლემები გემატება ამ დროს. არ ვიცი, ალბად ამ შეგრძნებას იმას შევადარებ, როდესაც მუსიკოსი წერს ალბომს და როცა ლაივ-პერფორმანსს ასრულებს. ეს სხვადასხვა ადრენალინია.