თბილისი, 6 მარტი – Sputnik. ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ბიურომ (OSCE/ODIHR) გამოაქვეყნა შემაჯამებელი მოხსენება, რომელიც ეყრდნობა 2020 წლის 31 ოქტომბერს საქართველოში ჩატარებულ საპარლამენტო არჩევნებზე შეზღუდული სადამკვირვებლო მისიის დასკვნებს. მოხსენებამ საქართველოში უამრავი კომენტარი გამოიწვია.
არჩევნების შედეგების მიხედვით მმართველმა პარტიამ „ქართული ოცნება - დემოკრატიული საქართველო“ ძალაუფლების მესამედ შენარჩუნება და პარლამენტში უმრავლესობის მოპოვება შეძლო. თუმცა ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ არჩევნები გაყალბებულია და მათ შედეგებს არ აღიარებს, რამაც ქვეყანა მიიყვანა ღრმა პოლიტიკურ კრიზისამდე, რომლიდან გამოსავალი ჯერჯერობით ნაპოვნი არ არის.
რა წერია მოხსენებაში
ეუთო/ოდირის საბოლოო მოხსენებაში საქართველოში ჩატარებული არჩევნები აღიარებულია როგორც დემოკრატიული და კონკურენტული, მაგრამ ბევრი შენიშვნით, როგორც საარჩევნო კანონმდებლობის კუთხით, ისე ხმების დათვლასთან დაკავშირებით ხელისუფლების ქმედებებისა და სასამართლო გადაწყვეტილების გამო.
ეუთო/ოდირის შენიშვნები გამოიწვია საარჩევნო კანონმდებლობაში არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე შესულმა შესწორებებმაც. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ ცვლილებები კანონმდებლობაში ტექნიკურად იყო შეტანილი, ხოლო ბევრი დებულების განმეორებადმა და დაღმავალმა ხასიათმა სამართლებრივ ბაზაში არსებითი არათანმიმდევრულობა და არასტაბილურობა გამოიწვია.
მოხსენებაში ასევე მითითებულია, რომ საქართველოს პარლამენტმა არ გაითვალისწინა ეუთო/ოდირის და ვენეციის კომისიის რამდენიმე წინანდელი რეკომენდაცია, მათ შორის ისიც, რომელიც ეხებოდა აგიტაციას, საარჩევნო კამპანიის დაფინანსებას, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს, საჩივრების, აპელაციების შეტანის პროცესს და ა.შ.
გარდა ამისა, მოხსენებაში ნათქვამია, რომ საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტების არსებულმა წესებმა გამოიწვია მმართველი პარტიის წარმომადგენლობის დომინირება, რაც ნეგატიურად აისახა საზოგადოების მხრიდან კომისიების მიუკერძოებლობისა და დამოუკიდებლობის აღქმაზე.
აგრეთვე მოხსენებაში აღნიშნულია, რომ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს მმართველ პარტიასა და სახელმწიფოს შორის ზღვარი ხშირად ბუნდოვანი იყო, ხოლო მმართველი პარტიის წარმომადგენელთა განცხადებების ნაწილი საზოგადოებაში ხმების მოსყიდვად მიიჩნიეს.
მოხსენებაში კრიტიკის საგანი ასევე არჩევნების დღე გახდა. ეუთო/ოდირის თვალსაზრისით, საარჩევნო უბნების ფარგლებს გარეთ დიდი რაოდენობით პარტიული კოორდინატორები და აქტივისტები შეინიშნებოდნენ.
გარდა ამისა, მოხსენებაში მითითებულია, რომ თუმცაღა საარჩევნო კაბინაში კენჭისყრის საიდუმლო ძირითადად დაცული იყო, დათვალიერებულ საარჩევნო უბნების უმეტესობაში ამომრჩეველთა თანხმობის გარეშე მათი ვიდეო- და ფოტოგადაღება პოტენციურად შემაშინებელ ვითარებას ქმნიდა.
მოხსენებაში ასევე ხაზგასმულია, რომ საარჩევნო დავების გადასაჭრელად სამართლებრივი ბაზა არის რთული და გაუმართლებლად შემზღუდავი, ხოლო მისი შესრულების ვადები - მოკლე.
მომხსენებლებმა ასევე შენიშნეს, რომ არჩევნების შემდეგ საჩივრების განხილვა წარმოადგენდა მეტწილად ზედაპირულ პროცესს, სადაც არ არსებობდა გადაცდომების საგნობრივი გამოძიება და სანდო საფუძვლები გადაწყვეტილებების მისაღებად.
„საჩივრების უმეტესობის სისტემატურმა დაუკმაყოფილებლობამ მნიშვნელოვნად შეზღუდა ეფექტიანი სამართლებრივი დაცვის შესაძლებლობა“, – აღნიშნულია დოკუმენტში.
აზრთა სხვადასხვაობა
მმართველ პარტიაში მოხსენებით მთლიანობაში კმაყოფილები დარჩნენ.
„დღეს საბოლოოდ დაესვა წერტილი და დადასტურდა ის სიმართლე, რასაც თავისუფალ და კონკურენტულ გარემოში, ძირითადი უფლებების დაცვით ჩატარებული არჩევნები ჰქვია... ეუთო/ოდირის დასკვნა არის ბეჭედი იმ სიმართლის დასამტკიცებლად, რაც მთელი ამ ხნის განმავლობაში ცოტა არ იყოს რთული გასატანი გახდა, მაგრამ საზოგადოებამ საბოლოოდ ყველაფერი ნათლად დაინახა“, - განაცხადა მმართველი პარტიის ლიდერმა მამუკა მდინარაძემ.
ის მოხსენებაში არსებულ შენიშვნებსაც გამოეხმაურა.
„ისევე როგორც ყველა სხვა ქვეყანაში წარმატებული არჩევნების დროს, აქაც იყო ხარვეზები და ჩვენ ყოველთვის გამოვთქვამთ მზაობას, რომ საარჩევნო რეფორმა მხარეებს შორის შეთანხმებით ჩატარდეს ისე, რომ ყოველი შემდეგი იყოს წინაზე უკეთესი“, – განაცხადა მდინარაძემ.
მოხსენებაში თავისი სიმართლის დადასტურება ოპოზიციამაც დაინახა.
„რაც შეეხება შინაარსს, რა დარღვევებზეც არის აქ საუბარი, რა თქმა უნდა, ეს არის ის ფუნდამენტური დარღვევები, რაზეც ჩვენ ვამბობთ, რომ შედეგზე მოახდინა ძალიან დიდი გავლენა“, - აღნიშნა „სტრატეგია აღმაშენებლის“ ლიდერმა, გიორგი ვაშაძემ.
რა მოხდება შემდგომში
ოპოზიცია და ხელისუფლება ამჟამად იმყოფებიან მოლაპარაკებების სტადიაში. მოლაპარაკების საგანს ექვსი პუნქტი წარმოადგენს. მათ შორისაა ამბიციური საარჩევნო რეფორმა, სასამართლო რეფორმა, პოლიტპატიმრების და პოლიტიკური მართლმსაჯულების საკითხი, ძალთა გადანაწილება პარლამენტში, პოტენციური ვადამდელი არჩევნები, მომზადება ადგილობრივი არჩევნებისთვის.
აღნიშნულ საკითხებზე მოსალაპარაკებლად და პროგრესის მისაღწევად მათ აქვთ ორი კვირა, რომელიც ევროპელმა პარტნიორებმა მისცეს.