ირინა ალქსნისი
როგორც აშშ-ის თავდაცვის მინისტრმა მარკ ესპერმა განაცხადა, გერმანიიდან ჯარის გაყვანა რუსეთის შეკავების სტრატეგიის შემადგენელი ნაწილია.
უწყების ხელმძღვანელი მეტად რთულ მდგომარეობაში აღმოჩნდა, ვინაიდან მის განკარგულებაში გაცხადებული პოზიციის გასამყარებლად ერთადერთი არგუმენტია. თუ საკითხს ფორმალურად შევაფასებთ, შეერთებული შტატები სინამდვილეში „ჯარს გადაწევს აღმოსავლეთისკენ, რუსეთის საზღვრებთან უფრო ახლოს“. უბედურება ის არის, რომ თუ ყურადღებით დავაკვირდებით, ეს თეზისი გაცამტვერდება და სააშკარაოზე გამოიტანს მიმდინარე მოვლენების ამერიკელებისთვის მეტად უხერხულ შიგთავსს.
გერმანიას დატოვებს 12 ათასამდე სამხედრო მოსამსახურე. მაგრამ მხოლოდ 6,4 ათასი ადამიანი დაბრუნდება სახლში, აშშ-ში. დანარჩენი გადანაწილდება სხვა ევროპულ ქვეყნებში, მათ შორის იტალიასა და ბელგიაში. მოსკოვის მეზობლად კი, პოლონეთში მხოლოდ ათასი სამხედრო გაიგზავნება.
არც ისე შთამბეჭდავი მათემატიკაა ესპერის სიტყვების გასამყარებლად. თუმცა სხვაგვარად არც შეიძლება იყოს, რადგან გერმანიის ფედერალურ რესპუბლიკაში ამერიკული კონტინგენტის ირგვლივ კოლიზიას მეტისმეტად შორეული კავშირი აქვს ნატოსა და რუსეთს შორის დაპირისპირებასთან.
ჯერ კიდევ 2018 წლის ივნისში Washington Post-მა გამოაქვეყნა პენტაგონის ანალიზი ევროპაში ჯარების დისლოკაციის ადგილის მსხვილმასშტაბიანი შეცვლის შედეგებისა და ღირებულების შესახებ. გაზეთი ამტკიცებდა, რომ ტრამპმა აღნიშნული იდეით დაინტერესება იმავე წლის დასაწყისში გამოთქვა. თანაც აშშ-ის პრეზიდენტის მოტივები უკავშირდებოდა მხოლოდ ნატოში მისი მოკავშირეების უკმაყოფილებას, რომლებიც უარს აცხადებდნენ თავდაცვის სფეროსთვის დიდი ხარჯის გაღებაზე. პირველ რიგში ეს ეხებოდა სწორედ ბერლინს, რომელიც მრავალი წლის განმავლობაში ცდილობდა, არ გაეზარდა სამხედრო ხარჯი მშპ-ის ორ პროცენტამდე, როგორც ამას ჩრდილოატლანტიკური ალიანსი ითხოვდა.
ტრამპი ავღანეთში აშშ-ის სამხედრო კონტინგენტის შემცირებას გეგმავს>>
ერთი წლის წინ თემა კვლავ გაჩნდა საჯარო სივრცეში. როგორც მაშინ აშშ-ის ელჩმა გერმანიაში რიჩარდ გრენელმა პირდაპირ განაცხადა, მისი ქვეყანა მზად იყო, გადაეყვანა აშშ-ის სამხედრო კონტინგენტის ნაწილი გერმანიიდან პოლონეთში, ვინაიდან „შეურაცხმყოფელი იყო მოლოდინი, რომ ამერიკელი გადასახადის გადამხდელი გააგრძელებდა გერმანიაში 50 ათასზე მეტი ამერიკელის დაფინანსებას მაშინ, როცა გერმანელები სავაჭრო ბალანსის საკუთარ პროფიციტს საშინაო მიზნებისთვის იყენებდნენ“.
ყველაზე მძაფრი და აღტაცებული რეაქცია ამ განცხადებამ პოლონეთში გამოიწვია. მთელი გასული წელი პოლონელი პოლიტიკოსები და მასმედია ოცნებობდნენ იმაზე, რომ გერმანიის ნაცვლად სწორედ მათი ქვეყანა გახდებოდა ევროპაში ამერიკული სამხედრო ძალების დისლოკაციის ადგილი. საქმე ბირთვული იარაღის დისლოკაციის ადგილის შეცვლის პერსპექტივების განხილვამდეც კი მივიდა. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს საუბრები უსაფუძვლო არ ყოფილა. ისინი პროვოცირებული იყო ოფიციალური პირების მიერ, რომლებმაც დაუშვეს მოვლენათა მსგავსი განვითარება.
თუ ფაქტებს პოლიტიკური განცხადებების, გეგმებისა და მოლოდინების საფარველს მოვაშორებთ, დავინახავთ, რომ მიმდინარე მოვლენების არსი უბრალოა.
შეერთებული შტატები მრავალი წლის განმავლობაში ცდილობდა, გერმანია, როგორც მსოფლიოს ერთ-ერთი უმსხვილესი ეკონომიკა, იძულებული გაეხადა, კარდინალურად გაეზარდა სამხედრო ხარჯი, ვინაიდან წარმატების შემთხვევაში სახსრების დიდი ნაწილი ოკეანის მიღმა გადაინაცვლებდა. ამერიკელები აქტიურად მიმართავდნენ მუქარას, ზეწოლასა და შანტაჟსაც კი. თუმცა მთელი მათი ძალისხმევა უშედეგო აღმოჩნდა: ვაშინგტონმა გერმანიის ხელისუფლებას პოზიცია ვერ შეაცვლევინა.
როგორც ჩანს, დონალდ ტრამპს ბოლოს და ბოლოს მობეზრდა ეს ყველაფერი, ასე რომ, ქვეყნის თავდაცვის მინისტრი და სხვა ოფიციალური პირები დღეს ცდილობენ ისე შეფუთონ გერმანიიდან სამხედროების გამოყვანის შესახებ ქვეყნის ხელისუფალის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, რომ შეერთებული შტატები ამ სიტუაციაში წაგებული არ გამოჩნდეს.
თუმცა სწორედ ასე ჩანს გვერდიდან.
გერმანელებთან სასურველ შედეგს ვერ მიაღწიეს. დამატებითი სახსრები საკუთარ ეკონომიკაში ვერ მიმართეს. სამხედრო კონტინგენტი ევროპაში მცირდება – და ეს მაშინ, როდესაც რუსეთი ზრდის თავის გავლენასა და ძლევამოსილებას. ჯარის გაყვანა, როგორც გერმანიის დასჯის მეთოდი – სუსტი არგუმენტია: გერმანია მართლაც დაკარგავს სამუშაო ადგილებს და გარკვეულ თანხებს, რომელსაც სამხედრო ინფრასტრუქტურის შენახვით გამოიმუშავებდა, მაგრამ ეს დანაკარგი ვერ შეედრება იმას, რაც იქნებოდა, ქვეყანა ვაშინგტონის მოთხოვნებს რომ დასთანხმდებოდა.
პოლონეთში დამატებით ათასი სამხედრო მოსამსახურე – ერთადერთია, რაც შტატებს შესაძლებლობას მისცემს, შეინარჩუნოს სახე და განაცხადოს, რომ ინარჩუნებს რუსეთის შეკავების კურსს.
მთელ ამ ისტორიაში ყველაზე საინტერესო არის კითხვა, თუ რატომ გადაწყვიტა ტრამპმა გერმანიიდან კონტინგენტის გაყვანა. ბოლოს და ბოლოს მას არაფერი უშლიდა ხელს, ძველებური პოლიტიკა გაეგრძელებინა.
ევროკავშირი გვიყენებს: დონალდ ტრამპი უკმაყოფილოა>>
კითხვაზე პასუხი უნდა ვეძებოთ აშშ-ის პრეზიდენტის პიროვნებასა და მიზნებში, რომლებსაც ის ისახავს, როგორც ნაციონალური ლიდერი.
მთელი თავისი ექსცენტრიულობით დონალდ ტრამპი სინამდვილეში ორიენტირებულია აშშ-ის დაგროვილი სისტემური პრობლემების, მათ შორის, რადიკალური მეთოდებით გადაჭრისკენ. შეერთებული შტატები გაება ხაფანგში, სადაც ერთმანეთს დაუპირისპირდა ეკონომიკური ინტერესები და მსოფლიო ზესახელმწიფოს რენომე.
პრეზიდენტის უკმაყოფილება არსებითად სავსებით სამართლიანია: გარდა იმისა, რომ ამერიკამ თავის თავზე აიღო ევროპის თავდაცვის ფუნქციები, იგი თავად იხდის ამ ყველაფრის საფასურს, რადგან ბებერი კონტინენტის ყველაზე მსხვილი და მდიდარი ეკონომიკები მოხერხებულად მოკალათდნენ მის კისერზე.
ეჭვგარეშეა, აქ როლს ასრულებს ისიც, რომ არც ერთ მათგანს, მათ შორის არც გერმანიას, ბრმად არ სჯერა რუსეთის მხრიდან რეალური სამხედრო საფრთხის არსებობის. ასე რომ, თუ ამერიკელებს ხელს აძლევს მოსკოვთან სამხედრო-პოლიტიკური თამაში, ევროპა მზადაა, უფროს პარტნიორს თამაშში აჰყვეს, მაგრამ საკუთარი ამბიციები ვაშინგტონმა თავად უნდა დააფინანსოს.
აშშ-ის გლობალური ზესახელმწიფოს სტატუსი კი ამერიკული ელიტის დიდი ნაწილისთვის არის ღირსების საქმე, რისთვისაც ნებისმიერი თანხის გადახდა ღირს. მათ შორის უიმედო პროექტებშიც.
მაგრამ დონალდ ტრამპისთვის მსგავსი პოზიცია მისაღები არ არის. მას არაერთხელ ღიად განუცხადებია, რომ მსოფლიო ლიდერობას კონკრეტული სარგებელი უნდა მოჰქონდეს შეერთებული შტატებისა და მისი ეკონომიკისთვის. ხოლო თუ ეს არ ხდება, ზესახელმწიფოს სტატუსი უსარგებლო და ძვირადღირებული სისულელეა, ხოლო მისთვის გამოყოფილი რესურსების დახარჯვა მიზანშეწონილია სხვა, უფრო მნიშვნელოვან სფეროებში.
გერმანიიდან კონტინგენტის ნაწილის გაყვანის შესახებ გადაწყვეტილება გახდა მორიგი მაგალითი იმისა, რომ პრინციპულ საკითხებში ტრამპის სიტყვა საქმეს ემთხვევა.
ტრამპი, რომელმაც გააცნობიერა, რომ ბერლინს პოზიციას ვერ შეაცვლევინებდა, საქმეს მიუდგა როგორც ბიზნესმენი და ხარჯის შემცირების პროცესი წამოიწყო. დისლოკაციის ადგილის შეცვლა, თავისთავად, შტატებისგან მნიშვნელოვან სახსრებს მოითხოვს, მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში ეს უფრო მომგებიანია, ვიდრე მრავალი წლის განმავლობაში გერმანიაში მათი შენახვა. ამიტომ დაბეჯითებით შეიძლება ითქვას, რომ დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ეფექტურია ეკონომიკური თვალსაზრისით და აშშ-ის ნაციონალურ ინტერესებს ესადაგება.
პარალელურად იგი, რასაკვირველია, განაგრძობს შეერთებული შტატების გლობალური ჰეგემონიის დემონტაჟს, დაუფარავად ამხელს მის სისუსტესა და უუნარობას, მომავალშიც გააგრძელოს ნაკისრი ფინანსური ვალდებულებების ტვირთის ზიდვა. ეს კი მთელი მსოფლიოს ინტერესებს შეესაბამება.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის პოზიციას