ნატალია დემბინსკაია
კლიენტებმა ზაფხულში დაგეგმილ ასზე მეტ მიწოდებაზე თქვეს უარი. შედეგად – ექსპორტი თითქმის 63,6%-მდე დაეცა. რატომ არ სჭირდება არავის ოკეანისგაღმური გაზი?
ფასები დაეცა
გასულ წელს აშშ-ში ბუნებრივი გაზის ნეტო–ექსპორტმა 54,7 მლრდ კუბომეტრს მიაღწია — 20,7 მილიარდით მეტს, ვიდრე 2018 წელს. გათხევადებული ბუნებრივი აირის უმსხვილესი მწარმოებლის Cheniere Energy-ს მონაცემებით, პირველ კვარტალში მსოფლიო გაყიდვების მოცულობამ 100 მლ ტონას მიაღწია — 10 მილიონით მეტს, ვიდრე 2019 წელს. ზრდა ძირითადად ამერიკელებმა უზრუნველყვეს.
გეგმები ამბიციური იყო: 2020 წელს 67,2 მლრდ კუბომეტრი, 2021 წელს კი — 79,5 მლრდ. ეს მაჩვენებლები იანვარში აშშ-ის ენერგეტიკის სამინისტროს ინფორმაციის სამმართველომ (EIA) გაახმოვანა. მაგრამ უკვე ნათელია, რომ ეს არ მოხდება.
თბილი ზამთრისა და კორონავირუსის პანდემიის გამო ევროპასა და აზიაში გაზის ბაზრები ჩამოიშალა. მაგალითად, ჰოლანდიურ ჰაბ TTF-ზე ფასები პირველად ოთხი თვის განმავლობაში ორჯერ დაეცა გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, ხოლო სპოტური მიწოდებები იაპონიაში 44%-ით შემცირდა.
უკვე აპრილში ამერიკული თხევადი გაზის ექსპორტი ევროპაში ეკონომიკურად მიზანშეუწონელი გახდა. მსხვილმა ევროპულმა და აზიურმა კომპანიებმა ივნისი–ივლისის კონტრაქტები გააუქმეს.
Bloomberg-ის მონაცემებით, აშშ-ში თხევადი გაზის ქარხნების განტვირთვა აპრილში თითქმის 30%-ით შემცირდა, მაისში ექსპორტმა მესამედზე მეტით დაიკლო, მათ შორის, კორონავირუსული შეზღუდვების გამოც.
ეკონომიკურად არასიცოცხლისუნარიანი
აშშ-ის ენერგეტიკის სამინისტროს ენერგეტიკული ინფორმაციის სამმართველოს ივნისის პროგნოზი მეტად პესიმისტურია. ევროპელმა და აზიელმა კლიენტებმა უარი თქვეს თხევადი გაზის 110 პარტიაზე. გაზის მიწოდება ამერიკულ საზღვაო ტერმინალებზე მარტის შემდეგ ორჯერ შემცირდა.
„დაბალმა სპოტურმა ფასებმა ბუნებრივ აირსა და გათხევადებულ გაზზე ევროპასა და აზიაში შეასუსტა აშშ-დან ექსპორტის სიცოცხლისუნარიანობა, რომელიც მეტად მგრძნობიარეა ფასების მიმართ“, — აცხადებენ EIA-ს ანალიტიკოსები.
მათი შეფასებით, ივნისში აშშ-დან ევროპასა და აზიაში საშუალოდ 101 მლნ კუბომეტრია გაგზავნილი დღე-ღამეში, ხოლო ივლისსა და აგვისტოში 62 მლნ იქნება. ეს კი საექსპორტო პოტენციალის 25%-ზე მეტი არ არის.
განაგრძობს დაცემას
დადასტურდა ექსპერტების გაფრთხილება იმასთან დაკავშირებით, რომ კლიენტები ოკეანისგაღმურ გაზზე უარს მინიმუმ ზაფხულის ბოლომდე იტყვიან: აშშ-ში ფიუჩერსული ფასები ევროპულს სექტემბრამდე აჭარბებს.
„ვინაიდან ფასობრივი უპირატესობა პრაქტიკულად გაქრა, ამერიკულ მიწოდებებზე უარის თქმა მხოლოდ დროის ამბავი იყო“, — განაცხადა აშშ-ის სტრატეგიული და საერთაშორისო კვლევების ცენტრის ექსპერტმა ნიკოს ცაფოსმა.
როგორც ეროვნული ენერგეტიკული უსაფრთხოების ფონდის წამყვანი ანალიტიკოსი იგორ იუშკოვი განმარტავს, ახლა მყიდველები მზად არიან გადაიხადონ ამერიკულ გათხევადებულ გაზში იმდენი, რამდენიც გათხევადებისა და ტრანსპორტირების საოპერაციო ხარჯებსაც კი ვერ დაფარავს. მთავარი დაზარალებული — პირველი და უმსხვილესი ამერიკული ტერმინალი Sabine Pass-ია: ქარხანა 2016 წლიდან მხოლოდ წაგებაზე მუშაობს.
ენერგეტიკის სამინისტროს ინფორმაციით, აშშ-დან გათხევადებული აირის ექსპორტმა 2020 წლის პირველ ოთხ თვეში საშუალოდ 218 მლნ კუბომეტრი შეადგინა დღე-ღამეში, მაგრამ 17%-ით დაეცა აპრილიდან მაისამდე პერიოდში. EIA-ში ელოდებიან, რომ მიწოდებები სექტემბერში დაიწყებს ზრდას, ვინაიდან მსოფლიო მოთხოვნა ბუნებრივ აირზე თანდათანობით აღდგება.
ჭარბი გაზი
მაგრამ უმსხილესი საინვესტიციო ბანკები ასე ოპტიმისტურად არ არიან განწყობილი. როგორც ანალიტიკოსები განმარტავენ, მსოფლიოში საწვავის უზარმაზარი მარაგი დაგროვდა. გათხევადებული ბუნებრივი აირის საერთაშორისო ვაჭრობა ჩამოიშალა, გადაიკეტა რა მნიშვნელოვანი არხები ამერიკელი მეფიქალეებისთვის. ხოლო რამდენადაც ნავთობი ისევ გაძვირდა ერთ ბარელზე 40 დოლარამდე, მენავთობეებმა მოპოვება განაახლეს და გვერდითი პროდუქტის სახით ბაზარზე ბევრ იაფ გაზს უშვებენ.
ევროპაში ფასების ვარდნის გამო ამერიკულ თხევად გაზზე მოთხოვნა აღარ არის. ახლა საზღვარგარეთ გაყიდვის ნაცვლად მას რეზერვუარებსა და საცავებში ქაჩავენ.
Goldman Sachs-ის დათვლით, ექსპორტის გაუქმების გამო ამერიკული მარაგები 21,52 მლრდ კუბომეტრით გაიზრდება. ერთი წლის წინ დაფიქსირებული დონე უკვე თითქმის მესამედითაა გაზრდილი, ხოლო ბოლო ხუთი წლის საშუალო მაჩვენებელს 18%-ით აღემატება. ოქტომბრისთვის ქვეყნის შესაძლებლობები გაზის შენახვასთან დაკავშირებით შესაძლოა ამოიწუროს, რაც გათხევადებული აირის მოპოვებასა და წარმოებას რეკორდულად შეამცირებს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს