პანდემიამდელი პროგნოზი, რომ მშპ 4.5%-ით გაიზრდებოდა, ცვლილებების მიხედვით, პირიქით, 4%-ით მცირდება. შემოსულობები თითქმის 4 მლრდ-ით იზრდება და 18.4 მლრდ იქნება. შემოსავლები შემცირდება 1 მლრდ ლარით და 10,2 მილიარდს შეადგენს. შესაბამისად, შემოსულობები საერთაშორისო დონორებისგან ნასესხები ფულით იზრდება. მოქმედი ბიუჯეტიდან დაგეგმილი ხარჯები 547 მლნ ლარით შემცირდა, სამაგიეროდ, იზრდება ჯანდაცვის, სოფლის მეურნეობის და ეკონომიკის სამინისტროების ბიუჯეტები. საბოლოოდ ხარჯები თუ 10,846 მილიარდი ლარი იყო, ცვლილებებით 12.556 მლრდ ლარი ხდება. ბიუჯეტის დეფიციტი 4.3 მლრდ ლარი იქნება, რაც დაახლოებით მშპ-ის 8.5%-ია. ასევე ცნობილია, რომ საქართველო წელს რეკორდული რაოდენობის ვალს იღებს. კრედიტების მოცულობა საბიუჯეტო დახმარების ფარგლებში 4,5 მლრდ ლარით გაიზრდება.
რაც შეეხება ბიუჯეტის ხარჯვით ნაწილს, ცვლილებების პროექტის თანახმად, სახელმწიფო ბიუჯეტის ასიგნებების მოცულობა დაახლოებით 1,5 მლრდ ლარით გაიზრდება და 15 923 800 000 ლარს შეადგენს.
მთავრობა წლევანდელ ბიუჯეტში დაახლოებით 1.8 მლრდ ლარის შემოსავლის კლებას ვარაუდობს. თუმცა, გაზრდილი ვალის ხარჯზე უნდა მოხდეს ანტიკრიზისული ღონისძიებების დაფინანსება.
მთავრობის გეგმით, ანტიკრიზისულ ზომებზე, პანდემიით გამოწვეულ სხვა ხარჯებთან ერთად, ჯამში, 3.4 მილიარდი ლარი დაიხარჯება.
მთავრობის ვებ-გვერდზე წარმოდგენილი პრეზენტაციის მიხედვით, სახელმწიფო რესურსი ძირითადად შემდეგი მიმართულებებით დაიხარჯება:
უხელფასოდ დარჩენილი მოქალაქეების 200-ლარიანი დახმარება 6 თვის განმავლობაში – 450 მლნ;
თვითდასაქმებულთა 300-ლარიანი დახმარება – 75 მლნ;
კომუნალური ხარჯების სუბსიდირება – 170 მლნ;
სოციალურად დაუცველთა და შშმ პირების გარკვეული კატეგორიების დახმარება 6 თვის მანძილზე – 85 მლნ;
საკარანტინო სივრცეებით მომსახურების ანაზღაურება და ფრენების სუბსიდირება – 45 მლნ;
ვირუსის გავრცელების პრევენციისა და ჯანდაცვის ხარჯები – 345 მლნ;
საკრედიტო-საგარანტიო სქემა – 330 მლნ;
სასტუმროების საპროცენტო ხარჯის სუბსიდირება – 77 მლნ;
სამშენებლო სექტორის მხარდაჭერა (მათ შორის დევნილთა სახლების გაზრდილი შესყიდვები) – 40 მლნ;
სოფლის მეურნეობის სექტორის ხელშეწყობა – 139 მლნ;
კომერციული ბანკებისთვის ლარის გრძელვადიანი ლიკვიდობის შექმნა – 600 მლნ.
საბიუჯეტო ცვლილებების შეფასება
არასამთავრობო ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭირვალობა - საქართველომ“ 16 ივნისს 2020 წლის ანტიკრიზისული ბიუჯეტის პროექტის ანალიზი გამოაქვეყნა, სადაც პროექტის მთავარ ხარვეზებზე ამახვილებს ყურადღებას.
ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ ეკონომიკის 4%-იანი კლება „ოპტიმისტური მოლოდინია“ და მთავრობას ურჩევს, ეკონომიკური ზრდისა და ბიუჯეტის ალტერნატიული სცენარები წარმოადგინოს.
იმ ფონზე, როდესაც პანდემიის გამო უმუშევრად დარჩენილი მოქალაქეების ნაწილმა თანხა საერთოდ ვერ მიიღო, ან სოციალურად დაუცველებს სახელმწიფო სათანადოდ ვერ დაეხმარა, „საერთაშორისო გამჭვირვალობამ“ „საშუალო და მაღალშემოსავლიანი მოსახლეობისთვის“ იპოთეკური სესხების დაფინანსების შესახებ მთავრობის ინიციატივა გააკრიტიკა.
ორგანიზაციამ ასევე აღნიშნა, რომ ბანკების სუბსიდირებაზე უარის თქმით მთავრობას 600 მლნ ლარით ნაკლები საშინაო ვალის აღება შეუძლია
„მაშინ, როდესაც მთავრობის ვალი დაშვებულ ზღვარს უახლოვდება და ქვეყნის ფისკალური სისტემა გაცილებით მოწყვლადი ხდება მომავალში მოსალოდნელი ეკონომიკური შოკების წინააღმდეგ, მთავრობამ არ უნდა დაასუბსიდიროს ბანკები და არ უნდა შეითავსოს ეროვნული ბანკის ფუნქცია, რაც ბანკებისთვის გრძელვადიანი ლიკვიდობის მიწოდებაში გამოიხატება“, – ნათქვამია ორგანიზაციის შეფასებაში.
„საერთაშორისო გამჭირვალობა - საქართველო“ აცხადებს, რომ აუცილებელია ბიუჯეტის რეალური დეფიციტისა და მთავრობის ვალის ტვირთის შემცირება, რათა ქვეყანა „უფრო მდგრადი გახდეს მოსალოდნელი, თუ მოულოდნელი ეკონომიკური გართულებების წინაშე“.
ორგანიზაციამ მოუწოდა მთავრობას, რომ მოქმედი ბუჯეტიდან გაცილებით მეტი თანხა დაზოგოს. „პირველ რიგში ეს ეხება ადმინისტრაციულ ხარჯებს“.
ბიუჯეტში ცვლილებების დამტკიცებისთანავე ხელისუფლების სიცრუის გამოაშკარავებას ელოდება საპარლამენტო ფრაქცია „ნაციონალური მოძრაობის“ თავმჯდომარე რომან გოცირიძე. დეპუტატი „პალიტრანიუსთან“ საუბრისას ამბობს, რომ ცვლილებების პროექტი არ შეესაბამება იმ ანტიკრიზისულ გეგმას, რომელიც მთავრობამ წარმოადგინა.
„როგორც კი ბიუჯეტი გამოჩნდება, აღმოჩნდება, რომ მთელი ეს დაპირებები არის სიცრუე, – ამბობს გოცირიძე. – თქვეს, რომ ბიზნესს ვეხმარებით 1.5 მილიარდითო. გავიდა ნახევარი წელიწადი და 1.5 მილიარდი დოლარის, ანუ 5 მილიარდი ლარის შესაბამისი პროექტები არსებობს საქართველოში? ერთადერთი, იმ 1.54 მილიარდიდან რაც შეიძლება მოვიდეს, ეს არის ბანკებისთვის საკრედიტო რესურსის მიცემა. ესეც კი დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას“.
გოცირიძის თქმით, დასახელებული 5 მილიარდიდან წლის ბოლომდე მაქსიმუმ 1 მილიარდის ათვისება შეიძლება მოხდეს.
გოცირიძეც უარყოფითად აფასებს ბანკების დასაკრედიტებლად 600 მლნ ლარის შიდა ვალის აღებას. მისი თქმით, კომერციულ ბანკებს საქართველოს მთავრობამ ისედაც მისცა წვდომა ნახევარ მილიარდ ლარზე მეტ საპენსიო ფონდის ფულზე, ასევე კომერციულ ბანკებში დეპოზიტზე უდევს ხაზინის ნაშთზე არსებული ფული.
რაც შეეხება ბიზნესის დასახმარებლად ნასესხები ფულის მიმართვას, გოცირიძე სიცრუეს უწოდებს. მისი თქმით, ფერმერების სუბსიდირების მიმართულებით ხელისუფლებამ მოიტყუა, რადგან ლიტრი დიზელის საწვავის 1 ლარით სუბსიდირების თანხა ბიუჯეტის პროექტში არ არის, ასევე 1 ჰა ფართობზე 200 ლარის გაცემის დაპირებაც ტყუილია, რადგან ცვლილებების პროექტში არ არის ასახული.
გოცირიძე აგრეთვე ტყუილს უწოდებს მთავრობის განცხადებას, 350 ათასამდე უმუშევრად დარჩენილს მივცემთ დახმარებასო.
ოპოზიციონერი დეპუტატი ამბობს, რომ სულ 100 ათასამდე ადამიანია აღრიცხული. დავუშვათ, კიდევ დაემატოს 50 ათასი ადამიანი, ვინც სამსახური დაკარგა. თუმცა, რაც ეკონომიკა გაიხსნა, დიდი ნაწილი დაბრუნდა სამსახურებში და როგორც კი მიიღებენ პირველ ხელფასს, დახმარება აღარ მიეცემათ.
მისი გათვლით, დაახლოებით 250 მლნ ლარი ამ მიმართულებით არ იქნება გაცემული, ისევე, როგორც თვითდასაქმებულებზე 75 მილიონ ლარს ამბობდნენ და მხოლოდ 90 000 კაცია რეგისტრირებული. თვითდასაქმებულთა რაოდენობა 100 ათასამდეც რომ გაიზარდოს და თითოეულს 300 ლარი გადაუხადონ, სულ 30 მილიონი ლარი გამოდის.
„დაახლოებით 300 მილიონი მხოლოდ აქედან არის სიცრუე. გამოდის, რომ მთელი 5.5 მლრდ გრანტითა და კრედიტებით დაფინანსებული ბიუჯეტი, რომელიც უცხოეთიდან შემოდის, სოციალურ ნაწილში 10 პროცენტიც კი არ არის“, – ამბობს დეპუტატი.
რაც შეეხება ვალის გაზრდას, გოცირიძე ამბობს, რომ მაგ მიმართულებითაც არასახარბიელო მდგომარეობაა, რადგან თანხის უმეტესობა მიდის ბიუჯეტიდან და არ ხმარდება ეკონომიკას, გარკვეული ბიზნეს-სტიმულირებები კი კორუფციული ინტერესებით კეთდება.
„მაგალითად, ის 75 მილიონი, რომელიც საკუთარი სამშენებლო კომპანიებისთვის იქნება გაცემული სუბსიდირების სახით. ამიტომ ვალის ათვისების ხარისხია ძალიან ცუდი“, – ამბობს რომან გოცირიძე.
თემურ იოსელიანი