გალია იბრაგიმოვა
ვაშინგტონის აზრით, მოსკოვი მხოლოდ ხელს უშლის ერაყის, სირიისა და ლიბიის აღდგენას.
ტრადიციული მოკავშირეები
„არ დავუშვათ რუსეთი ახლო აღმოსავლეთში — ეს ამერიკული პოლიტიკის ქვაკუთხედია. ჩვენ ამ პრინციპს ბოლო 45 წლის განმავლობაში მივდევთ. ახლა რუსეთი დესტრუქციურ როლს ასრულებს რეგიონში. ჩვენ პირდაპირ ვაცხადებთ, რომ ის იქიდან უნდა მიბრძანდეს“, — განაცხადა სახელმწიფო მდივნის თანაშემწემ დევიდ შენკერმა.
რეგიონში აშშ-ის ისტორიული მნიშვნელობის შესახებ მსჯელობისას ჩინოვნიკმა ჩამოთვალა ქვეყნები, რომლებიც ყოველთვის ორიენტირებული იყვნენ ამერიკელების მხარდაჭერაზე და არა რუსების. მან მოიხსენია საუდის არაბეთი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები, ისრაელი და პალესტინა.
შენკერის თქმით, ვაშინგტონი ყველაზე მეტად ისრაელ–არაბულ შერიგებაზე ზრუნავს. თეთრ სახლს იმედი აქვს, რომ მხარეები უახლოეს მომავალში წავლენ „საუკუნის გარიგებაზე“. მან გაიხსენა, რომ ისრაელმა და სპარსეთის ყურის ზოგმა მონარქიამ ამერიკული ინიციატივა შეაყოვნეს. მაგრამ არ უხსენებია, რომ პალესტინის ხელისუფლებამ გარიგების დეტალებზე მხოლოდ პოსტფაქტუმ შეიტყო.
შენკერმა ერაყისთვის, იემენისთვის, კატარისთვის, საუდის არაბეთისთვის გაწეულ დახმარებებზეც ისაუბრა კორონავირუსთან ბრძოლაში — ამ ქვეყნებს ტესტები და მედიკამენტები გაუგზავნეს.
„ობამას უხეში შეცდომა“
ამერიკელებს ახლო აღმოსავლეთში ხელს რუსეთი და ჩინეთი უშლიან. „ზესახელმწიფოების მეტოქეობა რეგიონის ქვეყნებს არჩევანის გაკეთებას აიძულებს. აშშ არავის დააძალებს ამაში მონაწილეობას“, — ირწმუნება შენკერი.
სახელმწიფო დეპარტამენტი ძირითად ძალისხმევას ახლოაღმოსავლელი მოკავშირეებისთვის იმის განმარტებაზე მიმართავს, თუ რა ცუდი შედეგები შეიძლება მოჰყვეს მოსკოვთან და პეკინთან თანამშრომლობას: დაე, გაიაზრონ შედეგები.
ამერიკული სტრატეგიის მთავარ წარმატებად ჩინოვნიკმა „ისლამური სახელმწიფოს“ განადგურება დაასახელა სირიასა და ერაყში. მაგრამ „ალ ქაიდასა“ და იმავე „ისლამური სახელმწიფოს“ სხვადასხვა დანაყოფების ლიკვიდაცია ჯერ არ დასრულებულა და აშშ ნატოელ მოკავშირეებთან ერთად განაგრძობს ტერორიზმთან ბრძოლას.
შენკერის თქმით, ამერიკელების დახმარებით ერაყის აღდგენა მიმდინარეობს. მისი სიტყვებით, ვაშინგტონმა სწრაფად დაამყარა კონტაქტები ერაყის ახალ პრემიერ მუსტაფა ალ–ქაზემისთან.
რაც შეეხება სირიას, ამერიკელები, სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენლის მტკიცებით, არ იშორებენ პასუხისმგებლობას და მზად არიან მხარდაჭერის აღმოსაჩენად. მაგრამ ბაშარ ასადი უშლის ხელს. და კიდევ რუსეთი.
ახლო აღმოსავლეთში მოსკოვის პოზიციების განმტკიცება ჩინოვნიკმა ბარაკ ობამას დააბრალა. „ის მიესალმა რუსების მისვლას სირიაში. აშკარაა, ვარაუდობდა, რომ ეს მათ ჭაობში ჩაითრევდა. მაგრამ რუსეთმა ომის მსვლელობა შეცვალა და ასადი იქ ამ დრომდე რჩება. ეს იყო წინა ადმინისტრაციის უხეში შეცდომა“, — აღნიშნა შენკერმა.
„ეს სისულელეა“
რუსეთის მიმართ ბრალდებების შემდეგი პუნქტი — ლიბიის ვითარებაა.
„წარმატებებმა სირიაში რუსეთის ხელისუფლებას ფრთები შეასხა და მოსკოვი აქტიურ მოქმედებებზე გადავიდა ყოფილ ჯამაჰირიაში“, — აღნიშნა შენკერმა.
მაგრამ „რუსეთი არ თამაშობს პროდუქტიულ ან მასტაბილურებელ როლს ლიბიის კონფლიქტის დარეგულირებაში“, ვარაუდობს შენკერი.
თეთრ სახლს არც მოსკოვისა და ირანის თანამშრომლობა მოსწონს. შფოთვის კიდევ ერთი საბაბი — რუსეთისა და საუდის არაბეთის კონტაქტებია, მიუხედავად იმისა, რომ მარტში მხარეებმა ნავთობის ფასებზე შეთანხმება ვერ შეძლეს.
რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროში აშშ-ის მოწოდება ახლო აღმოსავლეთიდან მიბრძანების შესახებ სისულელედ შეაფასეს. „როგორც ჩანს, შენკერს საერთოდ არ ესმის, რას ლაპარაკობს. ეს სიკეთისა და ბოროტების ზღვარს სცდება. პროფესიული მომზადების დონემ ძალიან დაბლა დაიწია“, — განაცხადეს უწყებაში.
ჭაობისთვის თავის დაღწევა
„როდესაც რუსეთი 2015 წელს სირიაში შევიდა, ამერიკელები ნამდვილად არ იყვნენ ძალიან წინააღმდეგი. მათ აინტერესებდათ ენახათ, რა გამოუვიდოდათ რუსებს, თუმცა დარწმუნებული იყვნენ „ახლოაღმოსავლური ჭაობის“ გარდაუვალობაში. მაგრამ მოსკოვმა მნიშვნელოვან წარმატებებს მიაღწია სირიის მიმართულებით. ასადი კვლავ ხელისუფლებაშია, რასაც ვაშინგტონი ნამდვილად არ ელოდებოდა“, — აღნიშნა ახლო აღმოსავლეთის საკითხების კოორდინატორმა რუსლან მამედოვმა.
ექსპერტის თქმით, აშშ-ის კონგრესი აქტიურად მუშაობს „სირიის სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ“ კანონზე, რომელიც ცნობილია სახელწოდებით „ცეზარი“. ეს დოკუმენტი დამასკის წინააღმდეგ სანქციებს ითვალისინებს. არც ერთი კომპანია, რუსულის ჩათვლით, არ მოისურვებს სირიის ეკონომიკაში ინვესტირებას.
მოსკოვში აცნობიერებენ ვითარების სერიზულობას და ფიქრობენ, როგორ იმოქმედონ შემდგომში.
„სირიის უპირველესი ამოცანა — გარე ინვესტორების მოძებნაა ეკონომიკის აღსადგენად. პანდემიამდე არაბთა გაერთიანებული საამიროები მზად იყო დასახმარებლად. მაგრამ კორონავირუსმა და ნავთობზე ფასების დაცემამ კრიზისი გამოიწვია მდიდარ არაბულ მონარქიებში. სწრაფი მხარდაჭერის მოლოდინი ამაოა, მაგრამ მოლაპარაკებები უნდა გაგრძელდეს“, — მიაჩნია მამედოვს.
„გასაგები სტრატეგია არავის აქვს“
„ლიბიაში მუამარ კადაფის რეჟიმის დამხობის შემდეგ რუსეთი ერთ-ერთი იყო იმ მცირე რაოდენობის ქვეყნებს შორის, რომლებსაც ლიბიაში ნორმალური ცხოვრების აღდგენა სურდა“, — აღნიშნავს ლიბიელი პოლიტოლოგი მუსტაფა ფეტოური.
ის არ ეთანხმება სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებებს „მოსკოვის დესტრუქციული როლის“ შესახებ.
„როდესაც ჯამაჰირიაში განხეთქილება მოხდა, რუსეთი სირიით იყო დაკავებული. მაგრამ ლიბიელებმა იცოდნენ, რომ, ადრე თუ გვიან, რუსეთი დაბრუნდებოდა და შეეცდებოდა რამენაირი წესრიგის დამყარებას. პროცესი გაიწელა. ეს დაკავშირებულია არა იმდენად გარე მოთამაშეების გავლენასთან, რამდენადაც შიდა პროცესებთან. ახლა რუსეთი თურქეთთან, ევროკავშირთან და გაეროსთან ერთად ცდილობს მოლაპარაკებათა მაგიდასთან დასვას ფაიზ სარაჯის მთავრობა და გენერალი ხალიფ ჰაფთარი. ამოცანა მარტივი არ არის“, — განმარტავს ფეტოური.
ლიბიელი პოლიტოლოგის თქმით, გამომდინარე იქიდან, რომ რუსეთი კონფლიქტის ყველა მხარესთან ურთიერთქმედებს, მას შეუძლია ნეიტრალური არბიტრის როლში გამოვიდეს.
„აშშ-ს არ აქვს გასაგები სტრატეგია ჩრდილოეთ აფრიკაში. მაგრამ ამერიკელები ხშირად ახდენენ მოკავშირეების კონფლიქტზე პროვოცირებას რეგიონში. აშკარაა, რომ ანკარასა და მოსკოვში ეს ესმით და არ დაუშვებენ ამგვარ სცენარს“, — მიაჩნია ფეტოურის.
რუსეთი დაინტერესებულია ლიბიაში ძირითადი პოლიტიკური ინსტიტუტების აღდგენით და ლიბიელები ამას ხედავენ. რაც შეეხება სხვა გარე მოთამაშეებს, მათი საბოლოო მიზნები ჯერჯერობით გაურკვეველია.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს