„პოსეიდონის გამოცდა“: მზადდება უპილოტო ტორპედოს პირველი გაშვება

ალექსანდრ ხროლენკო

სააგენტო РИА Новости-ს წყარომ რუსეთის თავდაცვით-სამრეწველო კომპლექსში 26 მაისს განუცხადა, რომ უპილოტო წყალქვეშა აპარატის „პოსეიდონის“ პირველი გაშვება 2020 წლის შემოდგომისთვის იგეგმება. მანამდე კი უახლესი სისტემის ცალკეული კვანძები და აგრეგატები გამოიცდება. გაშვება წყალქვეშა მრავალმიზნობრივი ატომური ნავიდან „ბელგოროდიდან“ მოხდება, რომელიც უახლესი უპილოტო აპარატების პირველი საცდელი მატარებელია.

ექსპერიმენტული ხომალდი სპეციალურად „პოსეიდონისთვის“ გადაკეთდა და ის წყალში 2019 წლის აპრილში ჩაუშვეს. თავად სუბმარინის გამოცდა 2021 წლამდე გაგრძელდება და, წარმატების შემთხვევაში, „პოსეიდონებთან“ ერთად შევა რუსეთის სამხედრო-საზღვაო ფლოტის შემადგენლობაში. 

საკონტინენტთშორისო უპილოტო აპარატების პირველი საშტატო მატარებელი მომავალში ატომური წყალქვეშა ნავი „ხაბაროვსკი“ გახდება, რომლის წყალში ჩაშვებაც ზაფხულის დასაწყისში იგეგმება, რის შემდეგაც ტესტირება დაახლოებით ორი წლის განმავლობაში გაგრძელდება.

მსოფლიოს არც ერთ ქვეყანას არ აქვს „პოსეიდონისგან“ თავდაცვის სისტემები თუ საშუალებები. მრავალმიზნობრივი საოკეანო სისტემა „პოსეიდონი“ არის რუსეთის ასიმეტრიული პასუხი აღმოსავლეთ ევროპაში პენტაგონისა და ნატოს შემტევი პოტენციალის სახიფათო კონცენტრაციაზე, და ასევე აშშ-ის რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის ფორმირებაზე, რაც რუსეთის თავდაცვითი პოტენციალის გასანადგურებლად შეიძლება იყოს გამოყენებული.

რუსეთის წინდახედულება ზედმეტი არ გამოდგა — 2019 წელს აშშ გამოგონილი მიზეზით გავიდა საშუალო და მცირე სიშორის რაკეტების ლიკვიდაციის შესახებ შეთანხმებიდან, რითიც სტრატეგიული შემტევი შეიარაღების შესახებ შეთანხმების დასანგრევად პრეცედენტი შექმნა. ამასთან, შეერთებულმა შტატებმა 2020 წლისთვის სამხედრო ბიუჯეტი 750 მლრ დოლარამდე გაზარდა.

გამაოგნებელი უპილოტო აპარატი

„პოსეიდონი“ — ეს სტრატეგიული საკონტინენტთაშორისო ღრმაწყლოვანი აპარატია ატომური ენერგეტიკული დანადგარებით, რომელსაც 1000 მ სიღრმეზე 10 ათასი კილომეტრის გავლა შეუძლია 100 კვანძის სიჩქარით (185 კმ/სთ). „პოსეიდონის“ გამოცდებმა დაადასტურა მისი უნიკალური მახასიათებლები და უპილოტო ცურვის პრაქტიკულად შეუზღუდავი მანძილი.

24 მეტრი სიგრძისა და დაახლოებით 1,6 მ დიამეტრის მქონე აპარატი შესაძლოა აღჭურვილი იყოს ჩვეულებრივი ან მეგატონური თერმობირთვული საბრძოლო მასალებით, რომლის დანიშნულებაც ავიამზიდების დაჯგუფების განადგურებაა. ოკეანეში ამგვარი ტორპედოს მოძებნა მარტივი არ არის, დაბალ სიჩქარეზე ის ძალიან ჩუმად მოძრაობს, თუმცა ჰიდროაკუსტიკური კონტაქტის (აღმოჩენის) შემთხვევაშიც კი მისგან თავდაცვა შეუძლებელია. უპილოტო რეჟიმში „პოსეიდონს“ შეუძლია იმოძრაოს ისეთ სიღრმეებსა და ისეთი სიჩქარით, რომლებიც მიუწვდომელია მოწინააღმდეგის ყველა არსებული თუ პერსპექტიული სუბმარინისთვის, ტორპედოებისა თუ რაკეტებისთვის. 

მართვის ავტონომიური სისტემა ანტისუბმარინული სისტემების აღმოჩენისა და გადალახვის საშუალებას იძლევა, რაც არის კიდეც დაცულობის და წარმოუდგენელი გამანადგურებელი ეფექტის გარანტია. ეს შეკავების ძალიან სერიოზული ინსტრუმენტია.

რუსულმა პროექტმა ამერიკული სტრატეგიული სარდლობა (STRATCOM) ჯერ კიდევ მისი გამოცდების ეტაპზე შეაშფოთა. კონგრესის მოსმენებზე თებერვალში STRATCOM-ის ხელმძღვანელმა ჯონ ჰაიტენმა აღნიშნა, რომ „პოსეიდონი“, როგორც შეიარაღების პრინციპულად ახალი სისტემა, არ ხვდება СНВ-III-ის შეზღუდვებში, ხოლო აშშ-ში მისი ანალოგი არ მუშავდება. ამერიკული მხარე მაშინ ახალი შეთანხმებით დაინტერესდა, რომელიც ბირთვული აღჭურვილობის წყალქვეშა აპარატებისა და სხვა სისტემების რეგლამენტაციას მოახდენდა. მანამდე აშშ-ში გაჩნდა პუბლიკაცია–პროგნოზები, თითქოს გლობალური კონფლიქტის შემთხვევაში წყალქვეშა მატარებელი აშშ-ის სანაპიროებთან 100-მეგატონიან თერმობირთვულ ტორპედოს მიიტანდა, რომელიც ცუნამის გამოიწვევდა და ოკეანეში ჩარეცხავდა მთელ სანაპირო ინფრასტრუქტურას ავიამზიდებთან, თავდაცვით ქარხნებთან და მთელ ქალაქებთან ერთად. ამგვარად, უპილოტო „პოსეიდონმა“ ჯერ კიდევ შეიარაღებაში შესვლამდე მოახდინა გავლენა საერთაშორისო მდგომარეობაზე და ნაწილობრივ რუსეთის მიმართ არამეგობრულად განწყობილი ქვეყნების სამხედრო ხელმძღვანელობის გადაწყვეტილებებზეც. მაგრამ „პოსეიდონი“ არასდროს იღებს სტარტს წონადი მიზეზის გარეშე.

იდუმალი „ხაბაროვსკი“  

უახლესი სუბმარინა „ხაბაროვსკი“ დღეისათვის რუსეთის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი სამხედრო საიდუმლოა. ღია წყაროებიდან ცნობილია, რომ ხომალდი აღჭურვილია პრინციპულად ახალი ატომური ენერგეტიკული დანადგარით და აქვს უნარი, გადაიტანოს ექვსი „პოსეიდონი“, რომლებსაც დასავლეთში „განკითხვის დღის ტორპედოებს“ უწოდებენ.

ხომალდის წყალწყვა დაახლოებით 10 ათასი ტონაა, სიჩქარე — 32 კვანძი, ჩაყვინთვის სიღრმე — 500 მეტრი, ავტონომიურობა — 12 დღე-ღამე, ეკიპაჟი — არანაკლებ 100 კაცისა. სუბმარინის კორპუსი უახლეს სტრატეგიულ რაკეტმზიდ „ბორეის“ ჰგავს. „ხაბაროვსკის“ ძირითადი მახასიათებლები გასაიდუმლოებულია. რუსეთის სამხედრო–საზღვაო ფლოტი ჩრდილოეთისა და წყნარი ოკეანის ფლოტებში „პოსეიდონების“ მატარებელი ორ–ორი სუბმარინის ყოლას გეგმავს.

ეს რუსეთის წყალქვეშა სტრატეგიული შეიარაღების პრინციპულად ახალი სისტემებია. ატომური სუბმარინ-მატარებლებისა და „განკითხვის დღის ტორპედოების“ „ორმაგი იდუმალება“ გარანტირებულად საიმედოს ხდის საპასუხო-შემხვედრ ბირთვულ დარტრყმას იმ შემთხვევაშიც კი, თუ აშშ და ნატო „გაურღვეველ“ ანტისარაკეტო თავდაცვის სისტემებს შექმნიან ხმელეთზე, ზღვასა თუ კოსმოსში.

თუმცა რუსეთის ფედერაცია არ მიისწრაფვის საფრთხეების მანიაკალური გენერირებისკენ. უფრო მეტიც, მსოფლიოში სტრატეგიული სტაბილურობის განმტკიცებისთვის მოსკოვი მზადაა იმსჯელოს დასავლელ პარტნიორებთან ერთად.