თუ თქვენ თვითდასაქმებული ხართ, მაშინ მოგიწევთ დაამტკიცოთ, რომ ნამდვილად მუშაობდით 2020 წლის პირველ კვარტალში და COVID-19-ის პანდემიის გამო შემოსავალი დაკარგეთ.
თუ რა გზები არსებობს ამის დასამტკიცებლად, რა დოკუმენტები დაგჭირდებათ და როგორ უნდა გაიაროთ რეგისტრაცია, ვეცდებით ამ სტატიით ამომწურავი ინფორმაცია მოგაწოდოთ.
საქართველოს მთავრობის ანტიკრიზისული გეგმის შესაბამისად, თვითდასაქმებულები სახელმწიფოსგან 300-ლარიან ერთჯერად დახმარებას კონკრეტული საბუთის წარდგენის შემდეგ მიიღებენ.
300-ლარიანი დახმარების მისაღებად ონლაინ რეგისტრაცია დღეიდან დაიწყო და 6 კვირის განმავლობაში, ანუ 1 ივლისამდე გაგრძელდება. თუ ელექტრონული რეგისტრაციის გავლის შესაძლებლობა არ გაქვთ, მიმართეთ დასაქმების სააგენტოს ან/და სოციალური მომსახურების სააგენტოს სერვის-ცენტრებს (იხ. მისამართები - ssa.gov.ge) და წარმომადგენლები ადგილზე დაგეხმარებიან რეგისტრაციაში. ან დამატებითი ინფორმაციისთვის დარეკეთ ჯანდაცვის სამინისტროს ცხელ ხაზზე - 1505.
პირველ რიგში განვსაზღვროთ, ვინ არიან თვითდასაქმებულები
თვითდასაქმებულად ითვლება ყველა ის ფიზიკური პირი, რომელიც ეწეოდა რაიმე ტიპის ეკონომიკურ საქმიანობას და იღებდა შემოსავალს, გარდა დაქირავებით დასაქმებულისა.
თვითდასაქმებული პირები ორ კატეგორიად იყოფიან:
· ფიზიკური პირები, რომლებიც რეგისტრირებული არიან შემოსავლების სამსახურში (დაახლოებით 150 ათასი ადამიანი)
· ფიზიკური პირები, რომლებიც ეწეოდნენ ეკონომიკურ საქმიანობას ან/და ჰქონდათ შემოსავალი, თუმცა არ არიან რეგისტრირებული შემოსავლების სამსახურში (მათი რაოდენობა უცნობია).
1. ყველაფერი, რაც რეგისტრირებულმა თვითდასაქმებულმა უნდა იცოდეს:
თუ პირველი კატეგორიის თვითდასაქმებულთა რიცხვს მიეკუთვნებით (რეგისტრირებული ხართ შემოსავლების სამსახურში და 2020 წლის აპრილიდან დაკარგეთ შემოსავალი), მაშინ ყველაფერი მარტივადაა და არ დაგჭირდებათ დამატებითი დოკუმენტაციის წარდგენა, რადგან თავად შემოსავლების სამსახური მოახდენს თქვენ იდენტიფიცირებას. ამ შემთხვევაში მხოლოდ განაცხადი უნდა შეავსოთ ჯანდაცვის სამინისტროს ვებ-გვერდზე - www.moh.gov.ge .
კერძოდ, შემოსავლების სამსახური იდენტიფიცირებას გაუკეთებს:
-მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე მეწარმე ფიზიკურ პირებს (თუ 2020 წლის პირველ კვარტალში წარმოდგენილი გაქვთ საშემოსავლო გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაცია, ან გიფიქსირდებათ ბრუნვა საკონტროლო სალარო აპარატით)
-მეწარმე ფიზიკურ პირებს (მაგალითად, დასაქმებული ხართ ბაზრობებზე და წარმოდგენილი გაქვთ 2020 წლის პირველ კვარტალში საშემოსავლო გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაცია, ან გიფიქსირდებათ ბრუნვა საკონტროლო სალარო აპარატით, ან ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების ფაქტი დადასტურებული იქნება ბაზრობის ორგანიზატორის მიერ შემოსავლების სამსახურში წარდგენილი ინფორმაციით)
-პირებს, რომლებიც ახორციელებენ ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრ საქმიანობას (მაგალითად, დასაქმებული ხართ თონეში, სილამაზის სალონში, ავტოტექმომსახურების ობიექტში და ა.შ. და 2020 წლის პირველ კვარტალში განხორციელებული საქმიანობა დაგიდასტურდებათ შემოსავლების სამსახურში დარიცხული და გადახდილი ფიქსირებული გადასახადით)
-მიკრობიზნესის სტატუსის მქონე მეწარმეებს (ამ კატეგორიაში განიხილებიან ის ფიზიკური პირები, რომლებიც დაფინანსებას არ იღებენ ბიუჯეტიდან)
-ინდივიდუალურ მეწარმეებს (თუ 2020 წლის 1 აპრილამდე წარმოდგენილი გაქვთ 2019 წლის საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაცია, ან 2020 წლის პირველ კვარტალში გიფიქსირდებათ ბრუნვა საკონტროლო სალარო აპარატით)
გაითვალისწინეთ, თუ ამ კატეგორიის თვითდასაქმებულების რიცხვში შედიხართ, თქვენ იდენტიფიცირებას შემოსავლების სამსახური უზრუნველყოფს 2020 წლის 20 მაისამდე და აკეთებს საკომპენსაციო პირების სიას. ამ სიაში ვერ მოხვდებით, თუ თქვენზე 2020 წლის განმავლობაში ფიქსირდება ხელფასის გაცემა, ან ასევე ფიქსირდებით დაქირავებით დასაქმებულთა კომპენსაციის სიებშიც (ვინც დაკარგა ხელფასი).
როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, კომპენსაციის მისაღებად უნდა შეავსოთ ელექტრონული განაცხადი ჯანდაცვის სამინისტროს ვებ-გვერდზე - www.moh.gov.ge: 1. სახელი, გვარი და პირადი ნომერი; 2. საკონტაქტო მონაცემები (ფაქტობრივი საცხოვრებელი მისამართი და საკონტაქტო ტელეფონი); 3. საბანკო რეკვიზიტები (ანგარიშის ნომერი).
ბანკის ანგარიშის ველის შევსების შემდეგ გამოდის ერთ-ერთი შეტყობინება:
· თქვენ ხართ დასაქმებული და ვერ მოხვდით კომპენსაციის მიმღებ პირთა სიაში.
· თქვენ მიიღებთ უმუშევრობის კომპენსაციას რეგისტრაციის გარეშე
თუ თქვენ ირიცხებით ერთჯერადი კომპენსაციის მიმღებ პირთა სიაში, ავტომატურად შეივსება ველი: „ფიზიკური პირები, რომლებიც რეგისტრირებულები არიან შემოსავლების სამსახურში“
და გამოვა შეტყობინება: „წარმატებით მოხდა თქვენი მონაცემების გადამოწმება“. ამის შემდეგ უნდა შეავსოთ შემდეგი ველები: 1. ფაქტობრივი მუნიციპალიტეტი (ჩამოიშლება მუნიციპალიტეტის დასახელებები და აირჩიეთ ის მუნიციპალიტეტი, სადაც ცხოვრობთ) 2. ფაქტობრივი მისამართი.
ამის შემდეგ უნდა დააჭიროთ ღილაკს „დასრულება“.
ელექტრონული განაცხადის წარდგენიდან არაუგვიანეს 10 სამუშაო დღის ვადაში სააგენტო განაცხადში არსებულ თქვენს პირად ნომერს ადარებს შემოსავლების სამსახურიდან მიღებულ ინფორმაციას და საკომპენსაციო თანხას ჩაგირიცხავთ თქვენ მიერ მითითებულ საბანკო ანგარიშზე. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენი პირადი ნომერი არ არის საკომპენსაციო პირთა სიაში, სააგენტო გაცნობებთ ამის შესახებ.
2. ყველაფერი, რაც არარეგისტრირებულმა თვითდასაქმებულმა უნდა იცოდეს
შედარებით რთულადაა საქმე, თუ მეორე კატეგორიის თვითდასაქმებულს მიეკუთვნებით, ანუ რეგისტრირებული არ ხართ შემოსავლების სამსახურში. ამ შემთხვევაში კომპენსაციის მისაღებად აუცილებელად უნდა დაადასტუროთ, რომ 2020 წლის პირველ კვარტალში ეწეოდით რაიმე სახის ეკონომიკურ საქმიანობას, ან გქონდათ შემოსავალი.
თქვენ დღეიდან 6 კვირის განმავლობაში, ანუ 1 ივლისამდე უნდა შეავსოთ განაცხადი ჯანდაცვის სამინისტროს ვებ-გვერდზე - www.moh.gov.ge და წარადგინოთ 2020 წლის პირველ კვარტალში შემოსავლის წყაროს დამადასტურებელი რაიმე დოკუმენტი.
ამ შემთხვევაში თქვენ შემდეგი სახის ინფორმაცია უნდა შეავსოთ:
· სახელი, გვარი და პირადი ნომერი;
· საკონტაქტო მონაცემები (ფაქტობრივი საცხოვრებელი მისამართი და საკონტაქტო ტელეფონი);
· საბანკო ანგარიშის რეკვიზიტები;
· ინფორმაცია 2020 წლის პირველ კვარტალში შემოსავლის წყაროს შესახებ;
· 2020 წლის პირველ კვარტალში შემოსავლის წყაროს დამადასტურებელი დოკუმენტი
რა შეიძლება იყოს შემოსავლის წყაროს დამადასტურებელი დოკუმენტი
-გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული პირის (გარდა არამეწარმე ფიზიკური პირისა) მიერ გაცემული პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება შემოსავლის მიღების ფაქტი (წერილობითი დოკუმენტი, რომლითაც შესაძლებელია საქონლის მიწოდების/მომსახურების გაწევის მონაწილე მხარეთა იდენტიფიცირება, აქვს თარიღი და მოიცავს მიწოდებული საქონლის/გაწეული მომსახურების ჩამონათვალსა და ღირებულებას. მაგალითად, შესყიდვის აქტი, მიღება-ჩაბარების აქტი);
-2020 წლის პირველი სამი თვის საბანკო ამონაწერი, რომლითაც დასტურდება ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი;
-მუნიციპალიტეტის ან სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ პირზე გაცემული რაიმე საქმიანობის დამადასტურებელი ცნობა ნებართვა/ლიცენზია;
-საქართველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირის მიერ გაცემული დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება პირის ეკონომიკური აქტივობა ან/და შემოსავალი;
-სხვა
ამ შემთხვევაში სააგენტო იხილავს წარმოდგენილ ელექტრონულ განაცხადებს და არაუგვიანეს ორი კვირის ვადაში გადაწყვეტილების მისაღებად სიას წარუდგენს უწყებათშორის კომისიას. აღნიშნულ სიაში ვერ მოხვდებიან ის პირები, რომლებიც არიან შემოსავლების სამსახურიდან სააგენტოსთვის მიწოდებულ სხვა საკომპენსაციო სიებში.
კომისიის გადაწყვეტილებიდან 10 სამუშაო დღის ვადაში სააგენტო უზრუნველყოფს კომპენსაციის თანხის ჩარიცხვას განცხადებაში მითითებულ საბანკო ანგარიშზე. თუ თქვენი განცხადება არ დაკმაყოფილდა, სააგენტო გადაწყვეტილების მიღებიდან 15 სამუშაო დღის ვადაში მოკლე ტექსტური შეტყობინების სახით მოგაწვდით ინფორმაციას კომპენსაციის გაცემაზე უარის შესახებ.
ვინ შეიძლება მოხვდეს არარეგისტრირებული თვითდასაქმებულების კატეგორიაში და რა დამადასტურებელი დოკუმენტი უნდა წარადგინოს?
განვიხილოთ რამდენიმე შესაძლო ვარიანტი:
· თუ ხართ ბაზრობის დახლზე მოვაჭრე პირი, მაგრამ არ ხართ რეგისტრირებული მეწარმედ და თქვენ შესახებ ბაზრობის ორგანიზატორსაც არ აქვს ინფორმაცია წარდგენილი შემოსავლების სამსახურში, ამ შემთხვევაში ეკონომიკური აქტივობის/შემოსავლის წყაროს დასადასტურებლად უნდა წარადგინოთ ბაზრობის ორგანიზატორის მიერ გაცემული ცნობა იმის შესახებ, რომ 2020 წლის პირველ კვარტალში ვაჭრობდით მისი ბაზრობის ტერიტორიაზე და იხდიდით შესაბამის ქირას/იჯარას
· თუ დასახლებული პუნქტიდან მუნიციპალიტეტის ცენტრში ან დასახლებულ პუნქტებს შორის გადაგყავდათ მგზავრები და არ წარმოადგენთ კომპანიის თანამშრომელს, უნდა წარადგინოთ დამადასტურებელი დოკუმენტი შესაბამისი მუნიციპალიტეტიდან
· თუ დასახლებული პუნქტებიდან ბავშვები დაგყავდათ საჯარო სკოლაში და არ ხართ კომპანიის თანამშრომელი, უნდა წარადგინოთ დამადასტურებელი დოკუმენტი შესაბამისი მუნიციპალიტეტიდან
· თუ ახორციელებდით მგზავრთა საქალაქთაშორისო გადაყვანას და არ წარმოადგენთ კომპანიის თანამშრომელს, უნდა წარადგინოთ ავტოსადგურის ორგანიზატორისგან შესაბამისი ცნობა და მომსახურების გაწევის ანაზღაურების დამადასტურებელი დოკუმეტი (საბანკო ტრანზაქცია ან სალარო აპარატის ჩეკი)
· თუ დღიურად აქირავებდით კუთვნილ საცხოვრებელ ფართებს ბინების გაქირავების ელექტრონული პორტალების მეშვეობით (Airbnb.com, booking.com და სხვ.), უნდა წარადგინოთ საბანკო ამონაწერი, სადაც გამოჩნდება შესაბამისი კომპანიიდან მიღებული შემოსავალი
· თუ ამზადებდით, მაგალითად, სუვენირებს და აბარებდით სუვენირების მაღაზიას, ან რაიმე სოფლის მეურნეობის პროდუქტს აბარებდით საცხობს/რესტორანს, უნდა წარადგინოთ შესაბამისი პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი (შესყიდვის აქტი, მიღება-ჩაბარების აქტი)
· თუ მუშაობთ ძიძად, ხელოსნად, დამლაგებლად ან სხვა მსგავსი ტიპის სამუშაოზე, კომპენსაციას მიიღებთ იმ შემთხვევაში, თუ წარადგენთ გადასახადის გადამხდელად რეგისტირირებული სერვისის მიმწოდებელი/საშუამავლო კომპანიიდან ცნობას, ვისი მეშვეობითაც 2020 წლის 1 აპრილამდე მოხდა მისი დამსაქმებელთან დაკავშირება. ამ შემთხვევაში ვერაფრით დაგეხმარებიან კერძო პირები და ოჯახები.
· ხართ ნებისმიერი სხვა პირი და 2020 წლის პირველ კვარტალში გიფიქსირდებათ ეკონომიკური აქტივობა ან/და გქონდათ შემოსავალი და შეძლებთ ამ შემოსავლის დამადასტურებელი დოკუმენტის წარმოდგენას (მათ შორის საბანკო ამონაწერის მეშვეობით).
ნებისმიერ ჩვენგანს შეიძლება გაუჩნდეს ლეგიტიმური აზრი, რომ, სახელმწიფოს მიმართ პასუხისმგებლობის გათვალისწინებით, იურიდიული პირები მოერიდებიან არარეგისტრირებული დასაქმებულებისთვის ცნობების გაცემას. თუმცა, როგორც ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილემ თამარ ბარკალაიამ განმარტა, თვითდასაქმებულების სოციალური დახმარება არავის დასასჯელად არ იქნება გამოყენებული.
„ეს პროცესი არ არის ორიენტირებული იმ დამსაქმებლის დასჯაზე და იდენტიფიცირებაზე, რომლებიც ამ ცნობებს გასცემენ. ეს პროცესი ორიენტირებულია იმ დასაქმებულების იდენტიფიცირებაზე, რომლებიც ხელფასს იღებდნენ. დამსაქმებელმა უნდა აიღოს სოციალური პასუხისმგებლობა. მთავრობის მხრიდან იქნება მაქსიმალურად ლოიალური დამოკიდებულება დამსაქმებლის მიმართ“, - განმარტა ჯანდაცვის მინიტრის მოადგილემ.
ანტიკრიზისული გეგმის ფარგლებში თვითდასაქმებულების დასახმარებლად ბიუჯეტიდან 75 მილიონი ლარია გამოყოფილი.