ყაბაყი გოგრის ნაირსახეობაა, მისი სამშობლოა სამხრეთ ამერიკა. ევროპაში ის კოლუმბმა შემოიტანა. თავდაპირველად მას ბოტანიკური ბაღების მორთვის დანიშნულება ჰქონდა. მისი, როგორც საკვების ფუნქცია ევროპაში პირველად იტალიელებმა აღმოაჩინეს.
ყაბაყის სამკურნალო თვისებებს ადამიანი უკვე 2000 წელზე მეტია იყენებს.
მომწიფებული ყაბაყი ყვითელი, მწვანე ან თეთრი ფერის კანით არის დაფარული. გოგრისგან განსხვავებით, ის ნაკლებ შაქარს შეიცავს და უფრო მდიდარია C ვიტამინითა და მინერალური ნივთიერებებით.
ყაბაყის კალორიულობა და შემცველობა 100 გრამზე:
კალორიულობა – 16 კკალორია
ნახშირწყლები – 3,4 გ.
შაქრები – 2,2 გ.
საკვები ბოჭკოები – 1,1 გ.
ცხიმი – 0,2 გ.
ცილები – 1,2 გ.
ვიტამინები – A, В–ჯგუფის: ტიამინი (В1), რიბოფლავინი (В2), ნიკოტინის მჟავა (В3), პანტოთენის მჟავა (В5), B6, ფოლიუმის მჟავა (В9), ვიტამინი С (20%), (C–ვიტამინის შემცველობით ის ვაშლსა და ქლიავზე მდიდარია), К (3%);
ლითონები – რკინა, მაგნიუმი, მანგანუმი, ფოსფორი, კალიუმი, თუთია, სპილენძი და სხვა.
წყალი – 95 გრამი.
ყაბაყი დიეტური პროდუქტია. ის წონის დაკლების მსურველთა მენიუში შედის. მისგან მრავალი სახეობის საკვების მომზადებაა შესაძლებელი, თუმცა სასურველია, ის ორთქლზე მოხარშოთ ან გამოაცხოთ. დაბალკალორიულობის გამო ის არ იწვევს წონაში მატებას, ხოლო შიმშილის გრძნობას დიდი ხნით კლავს.
ყაბაყს აქვს უნარი, შეიერთოს ტოქსიკური ნივთიერებები და შემდეგ ისინი ორგანიზმიდან გამოდევნოს. აქვს ანტიალერგიული ქმედება.
ნაყოფის მომწიფებასთან ერთად იზრდება მასში შაქრებისა დაა კაროტინის შემცველობა. კაროტინის შემცველობით ყვითელკანიანი ყაბაყი სტაფილოსაც კი წინ უსწრებს. მინერალური მარილებიდან ყაბაყში ბევრია კალიუმი, ის ასევე სპილენძის მდიდარი წყაროა ორგანიზმისთვის.
ყაბაყი შეიცავს სპეციფიკურ ფერმენტებს, რომლებიც ხელს უწყობს ცილების ხსნად მდგომარეობაში გადაყვანას, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დაავადებული ღვიძლის მქონე ადამიანებისთვის. ისინი საჭმლის მონელების პროცესში წარმოქმნილ მავნე ნივთიერებების გამოდევნას ეხმარება, ასევე ნაღვლის გამოყოფას.
ყაბაყის ნაყოფი მდიდარია პექტინის ნივთიერებებით, რომლებიც იცავს ნაწლავებს დაზიანებისგან.
ყაბაყის თესლი შეიცავს ცხიმს – 50%–მდე, ასევე მდიდარია Е ვიტამინით, ასევე სანტონინით, რომელსაც დაჩირქების საწინააღმდეგო ეფექტი აქვს.
ყაბაყი ძალზე სასარგებლო პროდუქტია მამაკაცებისთვის. მრავალრიცხოვანი სამეცნიერო კვლევები მიუთითებს, რომ ყაბაყს შეუძლია მამაკაცის ზოგიერთი დაავადების, კერძოდ, წინამდებარე ჯირკვლის კეთილთვისებიანი ჰიპერტროფიის ეფექტურად შეჩერება. როდესაც ეს ჯირკვალი იზრდება, ის სექსუალური და შარდმდენი ფუნქციების პრობლემებს იწვევს, ამიტომ მამაკაცებმა უნდა მიიღონ ყაბაყი როგორც პროფილაქტიკის, ისე დაავადების მკურნალობის მიზნით.
ყაბაყი რეკომენდებულია გულ–სისხლძარღვთა დაავადებების დროს და იმუნიტეტის ამაღლებისთვის. კარდიოლოგები აღნიშნავენ, რომ ყაბაყი ეფექტური საშუალებაა გულის დაავადებების მქონე ადამიანებისთვის განსაკუთრებით ზაფხულის სიცხესთან ბრძოლაში. ის თავისი შემადგენლობის, კერძოდ, მანგანუმისა და С ვიტამინის წყალობით, ასტიმულირებს გულის ფუნქციას ზაფხულის ხვატის დროს.
ყაბაყი ასევე ძალიან კარგია დიაბეტის დროს გულის დაავადებებისა და ათეროსკლეროზის დროს. მასში შემავალი მაგნიუმი ამცირებს ინფარქტისა და ინსულტის რისკს, ხოლო კალიუმთან კომბინაციაში ამცირებს მაღალ არტერიულ წნევას. ვიტამინი С და ბეტა–კაროტინი აბრკოლებენ ქოლესტერინის სისხლძარღვების კედლებზე დაჟანგვასა და ათეროსკლეროზის განვითარებას. ასევე ინსულტისა და ინფარქტის წარმოქმნის რისკს ამცირებს ფოლიუმის მჟავა.
სამეცნიერო კვლევებით დამტკიცდა, რომ ყაბაყი ამცირებს სიმსივნეების წარმოქმნას მსხვილი ნაწლავის უჯრედებიდან კანცეროგენული ტოქსინების გამორეცხვის გზით. ასევე მას აქვს ანთების საწინააღმდეგო თვისებები და შველის ორგანიზმს ოსტეოართრიტის, ასთმის, რევმატოიდული ართრიტის დროს.
ამგვარად, ყაბაყის სასარგებლო თვისებებია:
•ორგანიზმის ზოგადი გაძლიერება
•იმუნური სისტემის ამაღლება
•ორგანიზმში წყალ–მარილოვანი ბალანსის ნორმალიზება, აქვს შარდმდენი ეფექტი
•კუჭ–ნაწლავის ტრაქტის მუშაობის გაუმჯობესება
•გულ–სისხძარღვოვანი სისტემის მუშაობის გაუმჯობესება
•ნივთიერებათა ცვლის პროცესის დაჩქარება
•სისხლის გაწმენდა ტოქსინებისა და „ცუდი“ ქოლესტერინისგან
•სასარგებლო ნივთიერებების ათვისების ხელშეწყობა
•წყალი ყაბაყის შემცველობაში ფასდაუდებელია ნერვული სისტემისთვის, აქვს დამამშვიდებელი ეფექტი
•ყაბაყი ძალიან კარგი კოსმეტიკური საშუალებაა, მისგან ამზადებენ სახის ნიღბებს, ასევე იყენებენ მის წვენს, რაც კანს ელასტიკურს, რბილს ხდის, აქრობს მცირე ნაოჭებს.
შეიძლება ითქვას, რომ ყაბაყი ყველასთვის სასარგებლოა – ამ ბოსტნეულის სასარგებლო თვისებები ორგანიზმის ზოგად გაძლიერებას, იმუნიტეტის ამაღლებას ეხმარება. მისი რეგულარული გამოყენება ჯანმრთელობის მდგომარეობას აუმჯობესებს და მრავალი დაავადების აღკვეთას უწყობს ხელს.
ყაბაყის დიდი რაოდენობით მიღებას უნდა მოერიდონ თირკმელების დაავადებების მქონე ადამიანები, ასევე არაა მისი დიდი რაოდებით მიღება რეკომენდებული კუჭის წყლულის, გასტრიტის ან მომატებული მჟავიანობის დროს.
გაითვალისწინეთ, რომ ყაბაყის მომზადებისას სასურველია არ გაფცქვნათ ის, რადგან კანში უამრავი სასარგებლო ნივთიერებაა.