თუმცა საქმეში ჩაუხედავი ადამიანისთვის, ბუნებრივია, ძნელია მისთვის აქამდე უცნობი საქმიანობის წამოწყება. როგორ წარმართოს სოფლად მეურნეობა დამწყებმა ფერმერმა? – ამის შესახებ ზოგადი კითხვები საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სამეცნიერო ცენტრის სპეციალისტს, აკადემიურ დოქტორს გია კოზმანიშვილს დავუსვით.
- ბატონო გია, ბოლო დროს შეიმჩნევა ტენდენცია, რომ ქართველების გარკვეული ნაწილი სოფელს მიუბრუნდა…
- დიახ, წელს ბევრი ადამიანი ოჯახთან ერთად ქალაქიდან სოფელში გადავიდა და საკარმიდამო მამულს მიუბრუნდა. გამოდის, რომ მათ მომხმარებლიდან უკვე მწარმოებლის კატეგორიაში გადაინაცვლეს. ამგვარი პროცესი სახელმწიფოსგან მართული არ გახლავთ, ეს სიტუაცია, თუ შეიძლება ასე ითქვას, კორონავირუსის მიერაა „ინსპირირებული“ და შექმნილი.
- ანუ ქართული ანდაზის არ იყოს, „ზოგი ჭირი მარგებელია“?
- თუ შექმნილ სიტუაციას ზოგადად განვიხილავთ, ამ შემთხვევაში, გარკვეულწილად, ასეც გამოდის.
- რა სურათი დახვდა სოფლად ჩასულ დამწყებ ფერმერს?
- პანდემიამ თავისი კორექტივები შეიტანა ყველა სფეროში, გამონაკლისი არც საკარმიდამო მეურნეობები და მცირე ფერმერული ერთეულებია. კიდევ უფრო ნათლად გამოჩნდა ის ფაქტი, რომ ქვეყნისთვის სამამულო წარმოება აუცილებელია. დღეს ეს სფერო ქაოსურია და თვითდსაქმებულების დონეზეა. სახელმწიფოს ჩართულობა, რბილად რომ ვთქვათ, მინიმალურია. ამჟამად არსებულმა სიტუაციამ მოთხოვნების გადაფასების საკითხი დასვა. არსებული მდგომარებით, მეფრინველეობა თავისი ხვედრითი წილით ისევ პირველ ადგილზე რჩება. ძლიერ გაიზარდა მებოცვრეების რაოდენობა და დარგმა შიდა მოთხოვნის 30%-მდე დააკმაყოფილა. ადრე ეს მაჩვენებელი 10-15%-ს აღწევდა. ჩვენში საკარმიდამო მეფრინველეობის ხვედრითი წილის მატება შეინიშნება.
- რას ურჩევდით დამწყებ ფერმერებს?
- ზოოლოგიური ობიექტი შესაძლებელია, რომ საკარმიდამო მეურნეობების სივრცეში გამოვიდეს. მხედველობაში მყავს იმერული ცხვარი, რომელიც უნიკალური ცხოველია და მშვენიერი ზოოტექნიკური ობიექტი, რომელიც საკარმიდამო მეურნეობის დაწყებითი, სასტარტო პერიოდისთვის, შეიძლება ითქვას, იდეალურია.
- მეცხოველეობის ან მეფრინველეობის განვითარებისთვის საჭირო საკვების შეძენა რამდენად ხერხდება?
- აღმოჩნდა, რომ შიდა ბაზარს მცირე ფერმერული ერთეულებისთვის საჭირო ხარისხის საკვები არ გააჩნია, შესაბამისად, თავის ფუნქციას ვერც ვეტერინარული ფარმაკოლოგია ასრულებს. ზოგადად, ამ ფონზე არადამაკმაყოფილებელი სიტუაციაა.
- როგორც ცნობილია, ყველაზე ეკონიმიური და იაფი შესანახი ღორია...
- ასეა, მაგრამ მეღორეობის ყველაზე რთულ მომენტად აფრიკული ცხელების ვერაგი დაავადების საფრთხე ითვლება. თუმცა, გავრცელდა ინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ ესპანეთის ფარმაკოლოგიურმა სივრცემ მისგან თავდასაცავი ვაქცინა უკვე შექმნა. საუკეთესო საკარმიდამო ცხოველად ისევ კახური ჯიშის ღორი რჩება, რადგან მას დაავადებების მიმართ მდგრადობა გააჩნია. კულტურული ჯიშების გაზრდა ყველასთვის ადვილი არ აღმოჩნდა, იგულისხმება ლანდრასი, იორკშირი, ჰემფშირი, დიუროკი და სხვა ჯიშები. რაც შეეხება მსხვილფეხა რქოსან ცხოველებს, აქ პირველობა ისევ ადგილობრივ და შეგუების მაღალი უნარის მქონე ჯიშებს უკავია. კულტურული ჯიშები ექსპორტირებულ ფარმაკოლოგიურ პრეპარატებზე უფრო მეტად არიან დამოკიდებული და პანდემიამ აქაც თავისი კვალი დატოვა.
- როგორც ამ დარგის სპეციალისტს, ნახევრად ხუმრობით მინდა გკითხოთ: კომედიაში „უდიპლომო სასიძო“ ნიკოლიზი ატარებს ექსპერიმენტს „მუსიკის როლი ცხოველთა ზრდა-განვითარების საქმეში“, არის თუ არა ამაში რაციონალური მარცვალი?
- თქვენ წარმოიდგინეთ, რომ ეს ხუმრობა კი არა, სერიოზული კვლევის შედეგია. ასე რომ, იმ ფილმში ნიკოლოზი მართალი იყო. დღეს ფერმერებისთვის უკვე ცნობილია ის ფაქტი, რომ სასიამოვნო მუსიკის ფონზე ძროხები გაცილებით მეტ რძეს იწველებიან. მეტსაც გეტყვით, 2001 წელს ჩაატარეს კვლევა, რის შემდეგაც აღმოჩნდა, რომ ძროხებს მუსიკა არა მარტო აღაგზნებთ, არამედ მათ შეუძლიათ, რომ ერთი მელოდია მეორისგან გაარჩიონ.
- მსგავსი კვლევა სად ჩატარდა?
- როგორც ცნობილია, ეს კვლევა ლაიცესტერის უნივერსიტეტში ჩატარდა. ექსპერიმენტის დროს ძროხებს სხვადასხვა მარტივი მელოდია ჩაურთეს. იცით რა გაირკვა? ამის შემდეგ მოწველილი რძე 3%-ით გაიზარდა. ზვიგენები კი, თურმე, ჯაზსა და კლასიკურ მუსიკასაც კი ანსხვავებენ. თუმცა დამწყებ ქართველ ფერმერებს მაინც ვურჩევ, რომ ამ სფეროს სპეციალისტების უფრო სხვა სახის, პრაქტიკული რჩევები გაითვალისწინონ. ყველა შემთხვევაში, მათ საოჯახო მეურნეობაში წარმატებულ საქმიანობას ვუსურვებ, ქართულ სოფელს კი გაძლიერებასა და განვითარებას...