არჩევნებამდე სამი თვით ადრე ცესკოს თავმჯდომარის პოსტზე კანდიდატების შერჩევამ საქართველოში ახალი სკანდალი გამოიწვია - ოპოზიცია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ღიად გამოვიდნენ წარდგენილი კანდიდატების წინააღმდეგ და მხარდაჭერაზე უარი მათ წინასწარ უთხრეს.
ცესკოს თავმჯდომარის ადგილი ვაკანტური მას შემდეგ გახდა, რაც თამარ ჟვანიამ 30 ივნისს, საარჩევნო კამპანიის და არჩევნებთან დაკავშირებული ყველა პროცედურის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე პოსტი დატოვა.
ცესკოს თავმჯდომარის თანამდებობების დაკავების მსურველთა დოკუმენტების მიღება 6 ივლისს დასრულდა. ცესკოს თავმჯდომარის თანამდებობაზე გასაუბრების ეტაპზე 11-დან 8 კანდიდატი გადავიდა.
შერჩევის მნიშვნელობა და დავის საგანი
ცესკოს თავმჯდომარეობის კანდიდატთა შერჩევას დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგან მისი არჩევის ვადა ახლა პირდაპირ არის დამოკიდებული ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის მიღწეულ შეთანხმებებზე.
კანონის თანახმად, ხუთი წლის ვადით თავმჯდომარედ გახდომისთვის კანდიდატს მხარი უნდა დაუჭიროს დეპუტატების ორმა მესამედმა (100 ხმა და მეტი). თუ ეს არ მოხდა და კანდიდატმა მხოლოდ ხმათა უბრალო უმრავლესობა (76 და მეტი) მიიღო, მაშინ ის ამ თანამდებობაზე მხოლოდ 6 თვით დაინიშნება. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში ის მოასწრებს მხოლოდ ერთი არჩევნების ჩატარებას, რომლებიც 2 ოქტომბერს გაიმართება.
კანდიდატებს შორის არ იყო არცერთი პოლიტიკოსი. ყველა კანდიდატი არის ან ყოფილი საჯარო მოხელე, ან არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენელი.
შერჩევის დასრულებამდე ოპოზიციის ან მმართველი პარტიის მხარდაჭერა არცერთმა კანდიდატმა არ მოიპოვა და გაუგებარი იყო, ვის შეარჩევს კომისია, რომელიც საქართველოს პრეზიდენტმა ავტორიტეტული არასამთავრობო ორგანიზაციების და უნივერსიტეტების პროფესურის წარმომადგენლებით დააკომპლექტა.
შედეგად კომისიამ არჩევანი შეაჩერა ცესკოს ყოფილ მოხელეებზე - 37 წლის გიორგი კალანდარიშვილზე (ცესკოს ადამიანური რესურსების მართვის დეპარტამენტის უფროსი) და 31 წლის გიორგი სანტურიანზე (ცესკოს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსი). მაგრამ მათ კომისიის ყველა წევრის მხარდაჭერა მაინც ვერ მოიპოვეს.
„არც ერთი კანდიდატი ორგანიზაციის მოთხოვნებს სრულად არ აკმაყოფილებდა“, - ასე განმარტეს თავიანთი პოზიცია არასამთავრობო ორგანიზაციის „სამართლიანი არჩევნებისთვის“ წარმომადგენლებმა, რომლებმაც არც ერთ კანდიდატს არ დაუჭირეს მხარი.
თავის მხრივ, არასამთავრობო ორგანიზაციამ „მრავალეროვანი საქართველო“ ამ ორ კანდიდატს მხარი დაუჭირა.
მისი წარმომადგენლების თქმით, ორგანიზაცია გადაწყვეტილების მიღებისას სხვა კრიტერიუმებთან ერთად ხელმძღვანელობდა კანდიდატების ხედვით იმ ამომრჩეველთა გამოწვევებზე, რომლებიც ეროვნულ უმცირესობებს წარმოადგენენ.
პროცესის მნიშვნელობა
საქართველოში ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები, სადაც მოსახლეობა მუნიციპალიტეტების მერებსა და საკრებულოების დეპუტატებს აირჩევს, 2021 წლის ოქტომბერში უნდა გაიმართოს.
ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები განსაზღვრავს არა მხოლოდ თვითმმართველობის ორგანოების შემადგენლობას, არამედ, შესაძლოა, ის რიგგარეშე საპარლამენტო არჩევნების საბაბიც გახდეს. ეს იმ შემთხვევაში მოხდება, თუ მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ არჩევნებზე პროპორციული ხმების 43%-ზე ნაკლებს მიიღებს.
ოპოზიცია წინააღმდეგია
მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტს ჯერ არ შეურჩევია ცესკოს თავმჯდომარეობის კანდიდატი, საპარლამენტო ოპოზიციამ უკვე განაცხადა, რომ არცერთ მათგანს მხარს არ დაუჭერს.
„გამართლდა ჩვენი ეჭვები და მოლოდინები, რომ „ქართული ოცნება“ საარჩევნო კოდექსში შეტანილ ცვლილებებს გამოიყენებდა ფიქციისთვის, რეფორმის იმიტაციისთვის და ამას ადასტურებს ის, რომ ძალიან მოკლე ვადებში მოხდა კონკურსში განაცხადების შეტანა და ის, თუ როგორ მოხდა კომისიის შექმნა, როცა წევრების აბსოლუტური უმრავლესობა წარმოადგენდა „ქართული ოცნების“ ინტერესების გამტარებელ ადამიანებს“, - განაცხადა ყველაზე მრავალრიცხოვანი საპარლამენტო ფრაქციის, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" დეპუტატმა აკაკი მინაშვილმა.
მან აღნიშნა, რომ მისი ფრაქცია პრეზიდენტის მიერ წარდგენილ კანდიდატებს მხარს არ დაუჭერს.
ასევე არ აპირებს კანდიდატების მხარდაჭერას პარლამენტი წარმოდგენილი სხვა ოპოზიციური პარტიების ნაწილი.
„ორივე კანდიდატი არის იმ სისტემის წარმომადგენელი, რომლის მიმართაც საზოგადოებაში, ბოლო არჩევნების გამო, არ არის ნდობა. კონსენსუსის მიღწევა მათ კანდიდატურებზე იქნება ძალიან რთული“, - განაცხადა პარტია „მოქალაქეების“ წარმომადგენელმა ლევან იოსელიანმა.
რა მოხდება შემდეგ
ექსპერტი ვახტანგ ხმალაძე არ გამორიცხავს, რომ ცესკოს თავმჯდომარეს მხოლოდ მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ დანიშნავს.
„მხარეების შეთანხმება საკმაოდ რთული იქნება, ამიტომ შესაძლებელია, რომ კომისიის თავმჯდომარე დეპუტატთა ხმების ორი მესამედით არ იქნება არჩეული. მაშინ უკვე შემცირდება გადაწყვეტილების მიღების კვორუმი და სავარაუდოა ის ვერსია, როდესაც თავმჯდომარე ექვსი თვის ვადით აირჩევა. ეს არ არის ხრიკი, ეს არის სიტუაციიდან გამოსავალი, როდესაც შეთანხმებული გადაწყვეტილების მიღწევა შეუძლებელია“, - განმარტა ხმალაძემ Sputnik-საქართველოსთან საუბრისას.
ამასთან, დღეისათვის მმართველ პარტიას პარლამენტში ჰყავს 84 დეპუტატი და კონსენსუსისთვის მას სულ 16 ხმა აკლდება.
„ქართულ ოცნებას“ იმედი აქვს, რომ ოპოზიციის ნაწილი შეიცვლის აზრს, მით უმეტეს ორი პარტია „საქართველოსთვის“ და „ევროპელი სოციალისტები“, რომლებსაც 10 დეპუტატი ჰყავთ, ჯერ დუმილს იყენებენ. მაგრამ ამავე დროს მმართველი პარტია ოპოზიციური პარტიების უმრავლესობას მიკერძოებაში ადანაშაულებს.
„მათი ხედვა არის ასეთი, რომ თუ მათი წარმომადგენელი და მათი კონტროლის ქვეშ არ არის ადამიანი, არავითარ სანდოობას არ იწვევს“, - განაცხადა „ქართული ოცნების“ წევრმა ირაკლი ქადაგიშვილმა.
მან მოუწოდა ოპოზიციურ პარტიებს კანდიდატები შეარჩიონ პროფესიული ნიშნით და შეწყვიტონ ბრალდებები.