ვირუსოლოგ ანატოლი ალტშტეინს მიაჩნია, რომ კორონავირუსი ამ დროისათვის უკვე დასუსტებულია, მაგრამ არც ისე მნიშვნელოვნად. უბრალოდ ადამიანები მიეჩვივნენ მის არსებობას, ხოლო მედიკოსებმა დაავადების მკურნალობა ისწავლეს. 2020 წლის მარტში კი, როდესაც ჯანმომ კორონავირუსის ეპიდემია პანდემიად გამოაცხადა, სურათი სულ სხვაგვარი იყო – დაავადებისგან ბევრი ადამიანი იღუპებოდა, განვითარებულ ქვეყნებშიც კი. ლეტალობა მაშინ დაახლოებით 10-15% იყო ევროპაში, სადაც მედიცინის მაღალი დონეა. თუმცა უკვე ორი თვის შემდეგ სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა დაიკლო და ამ დროისათვის 2%-ს შეადგენს.
სააგენტო Sputnik-თან ინტერვიუში პროფესორმა ალტშტეინმა ისაუბრა, როგორ მოხდა ისე, რომ რუსმა მეცნიერებმა პირველებმა შექმნეს ვაქცინა.
„ჩემს კოლეგებს ძალიან დიდი წინასწარი გამოცდილება ჰქონდათ ამ სახის ვაქცინების შექმნაში. COVID-19-მდე რამდენიმე წლით ადრე მათ შექმნეს ვაქცინა Mers-ის (ახლოაღმოსავლური რესპირატორული სინდრომის კორონავირუსი) წინააღმდეგ. ეს ვაქცინა მაშინ ადენოვირუსული ვექტორის პლატფორმაზე შეიქმნა. ამასთან სწორად შეფასდა, რა ცილები და გენები უნდა ჩართულიყო ადენოვირუსში, რა დოზით, როგორ უნდა მომზადებულიყო ეს ადენოვირუსი, რათა ის ვაქცინად ქცეულიყო, რა დოზითა და რა თანმიმდევრულობით უნდა მომხდარიყო ვაქცინაცია. შედეგად – კარგი ვაქცინა გამოვიდა“, – განმარტა ალტშტეინმა.
მან აღნიშნა, რომ ძალიან დაეხმარნენ ჩინელები, რომლებსაც პირველებს შეეხო ეს ვირუსი. ჩინეთში საკმაოდ კარგადაა განვითარებული ვირუსოლოგია, მათ დაადგინეს დიაგნოსტიკის მეთოდები, პირველებმა გამოაქვეყნეს ვირუსის გენეტიკური თანმიმდევრობა და ეს მთელი მსოფლიოს მონაპოვარი გახდა.
ეს მონაცემები მიიღეს რუსმა ვირუსოლოგებმაც, რომლებიც მაშინვე ჩაერთვნენ ვაქცინის შექმნაში. 2020 წლის აგვისტოსთვის მათ უკვე ჩაატარეს კლინიკური კვლევების პირველი და მეორე ფაზა და დაარეგისტრირეს ვაქცინა.
„ვაქცინა „სპუტნიკ V“-ს მნიშვნელოვანი უპირატესობა სხვა ვაქცინებთან შედარებით ისაა, რომ მან კლინიკური კვლევების სამივე ფაზა გაიარა. განსაკუთრებით რთულია მესამე ფაზა. ამისათვის ათობით ათასი ადამიანია საჭირო და მასში აუცილებლად უნდა იყოს პლაცებოს ჯგუფი, ანუ ადამიანები, რომლებიც სხვა ვაქცინით ან „სატყუარათი“ იცრებიან. მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში შეიძლება შედარდეს ვაქცინირებული ადამიანების შედეგები არავაქცინირებულებისას და ითქვას, არის თუ არა მოცემული პრეპარატი ეფექტური, ან რამდენად ეფექტურია ის“, – განმარტა ვირუსოლოგმა.
გამალეის ინსტიტუტის ვაქცინა იმდენად ეფექტური გამოდგა, რომ ებრძვის პრაქტიკულად ყველა შტამს, რომლებიც ახლა ვლინდება მსოფლიოში. ანატოლი ალტშტეინი დარწმუნებულია, რომ „სპუტნიკ V“ თრგუნავს სამხრეთაფრიკულ ვარიანტს, რომელზეც ახლა ბევრს საუბრობენ, ასევე ბრიტანულსაც.
ვირუსოლოგს მითად მიაჩნია იმის მტკიცება, რომ ცაკლეული რასები და ერები უფრო მეტად ან ნაკლებად ავადობენ კორონავირუსული ინფექციით, მიუხედავად იმისა, რომ ცენტრალური აზიის ქვეყნებში დაავადება და ლეტალური შემთხვევების რაოდენობა ნამდვილად დაბალია. თუმცა ამასთან ბევრად ცუდადაა ვაქცინაციის საკითხი.
„განსხვავება არის ადამიანებს შორის, მაგრამ საკმაოდ ზუსტი მონაცემები იმის შესახებ, რომ რასები თუ ერები ნაკლებად ან მეტად ავადობენ, არ არსებობს“, – თქვა პროფესორმა.
ალტშტეინმა ასევე განმარტა, რატომაა საჭირო, რომ ვაქცინირებულებმა, რომლებსაც დიდი რაოდენობით ანტისხეულები გამოუმუშავდათ, მაინც ატარონ პირბადე. ამის მიზეზი ორია.
პირველი: ვაქცინაცია ახალი დაწყებულია და ადამიანების უდიდესი ნაწილი ჯერ კიდევ არ არის აცრილი. ხოლო ვაქცინირებულები, რომლებსაც „რკინის გარანტია აქვთ, რომ მძიმედ არ დაავადდებიან და არ მოკვდებიან“, შესაძლოა ინფიცირებული იყვნენ და მათ არავაქცინირებულებისთვის ვირუსის გადადება შეუძლიათ.
მეორე: ვაქცინირებულებისთვის ასეთი პრივილეგიის მიცემა კარგი არ არის, ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში ეპიდემიოლოგიურ ნორმებს აღარავინ დაიცავს, „ადამიანები არ გაიკეთებენ პირბადეს და დაიწყებენ მტკიცებას, რომ ვაქცინირებულები არიან“.
როგორც ანატოლი ალტშტეინი ამბობს, კოლექტიური იმუნიტეტის ჩამოსაყალიბებლად აუცილებელია, რომ ადამიანები აიცრნენ.
„მაკვირვებს ადამიანების შიში ნემსის მიმართ – ის ძალიან წვრილია, ვაქცინა კი გაღიზიანებას არ იწვევს, კოღოს ნაკბენს ჰგავს“, – აზუსტებს ვირუსოლოგი.
მისი თქმით, ვაქცინის გვერდითი ეფექტები ცნობილია: ტემპერატურამ შესაძლოა რამდენიმე საათის განმავლობაში აიწიოს. ამის შედარება კი იმ სარგებელთან და ეფექტთან, რომელიც ვაქცინას მოაქვს, უბრალოდ შეუძლებელია.