საკითხის გარკვევას Sputnik-ის რუბრიკის ავტორი შეეცადა.
საქართველოში მოსახლეობა ორ ჯგუფად გაიყო: ნაწილი მოუთმენლად ელის კორონავირუსის ვაქცინას, მეორე ნაწილი კი - სკეპტიკურად განწყობილი - დარწმუნებულია, რომ ვაქცინა უსარგებლოა. ამასთან, ორივე კატეგორია თანაბრად უკმაყოფილოა ხელისუფლების მოქმედებით და მთავრობას პანდემიასთან უპასუხისმგებლო და არაეფექტურ ბრძოლაში ადანაშაულებს.
რატომ არ არის ვაქცინა?
თებერვლის ბოლოს საქართველომ ვერ მიიღო Pfizer-ის შეპირებული ვაქცინის პირველი პარტია - სულ რაღაც 29 ათასი დოზა. იგეგმებოდა სამედიცინო პერსონალის აცრა, რომელსაც უშუალო კონტაქტი აქვს ინფიცირებულ პაციენტებთან.
როგორც მთავრობაში აცხადებენ, ქვეყანა ხსენებული ვაქცინის მისაღებად მომზადებული იყო - ჩამოიტანა 50 ათასი სპეციალური შპრიცი, მოამზადა მაცივრები, ცხრა სამედიცინო დაწესებულება, პერსონალი. თუმცა ვაქცინა დღემდე არ ჩანს.
დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელმა საპასუხოდ აღნიშნა, რომ ბაზარზე სერიოზული დეფიციტია, ამ სიტყვის პირდაპირი გაგებით - „გაჩაღებულია ვაქცინების მესამე მსოფლიო ომი“.
ამასობაში საქართველო, ხელისუფლების წარმომადგენელთა თქმით, განაგრძობს COVAX-ის პლატფორმასთან თანამშრომლობას, რომელიც მას ვაქცინის მიღებაში უნდა დაეხმაროს. ქვეყანა მოლაპარაკებას აწარმოებს ასევე ვაქცინის მწარმოებელ სხვადასხვა კომპანიასთან - Pfizer-თან, AstraZeneca-სთან, Moderna-სთან და სხვ. მაგრამ დაპირებების გარდა ჯერ არაფერი მიუღია.
საქართველო მაისამდე 200 ათასი ადამიანის აცრას, ივნისიდან კი მასობრივი ვაქცინაციის დაწყებას გეგმავდა. როგორ მოახერხებს ქვეყანა ჩანაფიქრის ხორცშესხმას, ჯერ გაურკვეველია. მაისის ბოლომდე საქართველომ AstraZeneca-ს ვაქცინის 180 ათასიდან 300 ათასამდე დოზა უნდა მიიღოს. თუმცა ექსპერტების ნაწილს ამაში ეჭვი ეპარება.
სკანდალი და ბრალდებები
ვაქცინაციის საკითხი ნამდვილ სკანდალში მას შემდეგ გადაიზარდა, რაც ერთ-ერთ ქართულ მასმედიაში COVAX-ის პლატფორმაზე დაყრდნობით გამოქვეყნდა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ საქართველოში კომპანია Pfizer-ის ვაქცინის დაგვიანების მიზეზი დაწესებულ კრიტერიუმებთან ქვეყნის შეუსაბამობა გახდა.
ეს ვერსია კატეგორიულად უარყვეს საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტროში და განაცხადეს, რომ Pfizer-ის დამატებითი მოთხოვნები საქართველოსადმი არანაირად არ უკავშირდება ვაქცინის მისაღებად ქვეყნის ტექნიკურ მზადყოფნას, არამედ დაკავშირებულია ფინანსურ რისკებთან. ჯანდაცვის სამინისტროში არ გამორიცხავენ, რომ COVAX-ის პლატფორმის ტექსტის თარგმნისას შეცდომა იქნა დაშვებული. უწყება დაუკავშირდა COVAX-ს და სთხოვა ქართულ სააგენტოში გამოქვეყნებული განცხადების განმარტება.
COVAX-ის წარმომადგენელთა პასუხის შემდეგ ჯანდაცვის მინისტრმა ეკატერინე ტიკარაძემ განაცხადა, რომ საქართველომ პლატფორმას შესაძლოა უჩივლოს იმ ინფორმაციის გავრცელების გამო, თითქოს ქვეყანა ტექნიკურად არ იყო მზად Pfizer-ის ვაქცინის პირველი პარტიის მისაღებად. საუბარია რეპუტაციაზე, განაცხადა მინისტრმა და დასძინა, რომ პლატფორმასთან სექტემბრიდან დაწყებულ მიმოწერაში არავითარი მითითება არ ყოფილა იმაზე, რომ საქართველომ რაიმე შეცდომა დაუშვა. ტიკარაძემ აღნიშნა ასევე, რომ პლატფორმა ერთხელ უკვე აღმოჩნდა მსგავს სიტუაციაში, როდესაც ბოსნიამ მის წინააღმდეგ სარჩელი შეიტანა.
ხელისუფლების განცხადებით, საქართველომ COVAX-ს უკვე გადაურიცხა 575 ათასი დოლარი. საქართველოს დაავადებათა კონტროლის ცენტრში ირწმუნებიან, რომ ვაქცინის პირველი პარტია ამ თვეში ჩამოვა და იმუნიზაცია დაიწყება. სავარაუდოდ, ეს იქნება AstraZeneca-ს ვაქცინა.
Novavax და საქართველო
თავის მხრივ, COVAX-მა აგორებული სკანდალის ფონზე გადაწყვიტა, ქვეყნისთვის ახალი Novavax-ის ვაქცინა შემოეთავაზებინა. საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტრომ პრაქტიკულად მაშინვე გამოხატა დაინტერესება ამ პრეპარატით და მალევე თბილისის ინფექციური საავადმყოფოს დირექტორმა თენგიზ ცერცვაძემ განაცხადა, რომ ივნისამდე საქართველო ამ კომპანიისგან მილიონ დოზას მიიღებდა. ცერცვაძის ინფორმაციით, Novavax-ის ვაქცინა ორ ინიექციას გულისხმობს, ისევე როგორც AstraZeneca-ს და Pfizer-ის ვაქცინები.
არა ჩინურ ვაქცინას!
დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელის მოადგილე პაატა იმნაძე ფიქრობს, რომ საქართველოს არ აწყენდა დაეწყო კორონავირუსის საწინააღმდეგო აცრა ჩინური ვაქცინით.
ორი თვის წინ ქართველი ეპიდემიოლოგები საუბრობდნენ საქართველოში ჩინური ვაქცინის შემოტანის მზადყოფნაზე, თუმცა ქვეყანაში ისეთი აჟიოტაჟი ატყდა, რომ ჯანდაცვის მინისტრმა ჩინური ვაქცინის შემოტანის ალბათობა გამორიცხა.
აჟიოტაჟი ამ თემის ირგვლივ მას შემდეგ არ ცხრება. სამოქალაქო აქტივისტები და ჯანდაცვის სფეროს ექსპერტები ვაქცინის (მაგრამ არა ჩინურის) შემოტანის მოთხოვნით საპროტესტო აქციებს მართავენ და აცხადებენ, რომ „ქართველები საცდელი კურდღლები არ არიან“.
საქართველოს თავადაც შეეძლო ვაქცინის დამზადება
ქართველი პოლიტოლოგი და პუბლიცისტი, „საქინფორმის“ მთავარი რედაქტორი არნო ხიდირბეგიშვილი ფიქრობს, რომ საქართველო ახლო მომავალში ვაქცინას, სავარაუდოდ, ვერ მიიღებს. ამასთან, მისი თქმით, საქართველოს ჰქონდა რუსული ვაქცინის „სპუტნიკ V“-ს არა მხოლოდ მიღების, არამედ დამზადების შანსიც.
„რუსეთი მზად იყო ვაქცინის დამზადების ტექნოლოგია გაეზიარებინა ქვეყნებისთვის, რომელთაც ამის შესაძლებლობა გააჩნიათ. საქართველოს სამეცნიერო-ტექნიკური ბაზის, იმის გათვალისწინებით, რომ ბაქტერიოფაგის ინსტიტუტი ამზადებს წამლებს და სხვა მედიკამენტებს, საქართველო სავსებით შეძლებდა „სპუტნიკ V“-ს დამზადების ტექნოლოგიის ათვისებას და დააკმაყოფილებდა არა მხოლოდ საკუთარ მოთხოვნილებას, არამედ მეზობელ ქვეყნებშიც გაიტანდა. თუმცა ამას გარკვეული ძალები სერიოზულად დაუპირისპირდნენ“, - განაცხადა არნო ხიდირბეგიშვილმა.
პოლიტოლოგი მიიჩნევს, რომ, როდესაც საქმე ერის გადარჩენას ეხება, პოლიტიკურმა მოტივებმა მეორე პლანზე უნდა გადაინაცვლოს. ბევრმა ქვეყანამ, რომელიც ძლიერ განსხვავდება რუსეთისგან პოლიტიკური კურსით, უკვე შეიძინა „სპუტნიკ V“, რომელმაც თავისი ეფექტურობა დაამტკიცა, ამტკიცებს ექსპერტი.
რატომ ვერ შემოვა საქართველოში რუსული ვაქცინა?
პოლიტოლოგი არჩილ სიხარულიძე ამტკიცებს, რომ ქვეყანა შეცდა, როდესაც მთელი იმედები დაამყარა COVAX-ის პლატფორმაზე და ის ევროკავშირის ნომერ პირველ პარტნიორად მიიჩნია. COVAX-მა კი, მისი თქმით, უბრალოდ არ შეასრულა ვალდებულება და ვაქცინა სხვა ქვეყნებს გადასცა, საქართველო კი ხელცარიელი დარჩა.
„ეს იმის გამო მოხდა, რომ ზოგიერთი ჩვენი არაადეკვატური პროდასავლური კოლეგა, ნაცვლად იმისა, რომ ვაქცინაციის იდეა ყველა შესაძლო ხერხით გაავრცელოს, გეოპოლიტიკურ განზომილებაზე ზრუნავს. შედეგად ვერც COVAX-გან ვერ იღებენ ვაქცინას და ვერ „სპუტნიკს“ ვერ იძენენ“, - განუცხადა სიხარულიძემ Sputnik-საქართველოს.
სიხარულიძის თქმით, ამჟამად შედეგი ასეთია - მდიდარი ქვეყნები უკვე იცრებიან, ევროკავშირის ნაწილი კვლავ ელოდება, საქართველო კი პლატფორმის წინააღმდეგ სარჩელის შეტანით იმუქრება. პოლიტოლოგის აზრით, ეს კლასიკური მაგალითია იმისა, რომ ქვეყანამ ახალი იდეები უნდა წამოაყენოს, თავად შექმნას რაღაც და „დასავლეთის შემყურე“ არ იყოს.
„ახლა ისინი რაღაც კორეული, ჩინური და ინდური ნაგვის ყიდვას გეგმავენ რუსული „სპუტნიკ V“-ს შეძენის ნაცვლად, რომლის ეფექტიანობაც სამეცნიერო დონეზე დამტკიცდა. მაგრამ, რადგან ჩვენმა ფსევდო-პროდასავლურმა პიროვნებებმა ჭუჭყში ამოსვარეს „სპუტნიკის“ ვაქცინა, ამ საკითხის კვლავ განხილვას ვეღარ ახერხებენ“, - აღნიშნა სიხარულიძემ.
„სპუტნიკის“ შეძენის საკითხს, პოლიტოლოგის თქმით, იხილავენ გერმანიაშიც. „ჩვენი პოლიტიკური ელიტა კი იმდენად უგუნურია, რომ „სპუტნიკის“ შეძენა არ შეუძლია. ჩვენ, როგორც მათხოვრები, იძულებული ვართ, COVAX-ს დაველოდოთ“, - აღნიშნა სიხარულიძემ.
რუსული ვაქცინისადმი უნდობლობას სიხარულიძე იმით ხსნის, რომ დასავლეთში აქტიურობდნენ გარკვეული წრის ადამიანები, რომლებსაც ბაზარზე საკუთარი ადგილის დასაკავებლად „სპუტნიკ V“-ს დისკრედიტაცია სურდათ.
„მაგრამ როდესაც „ლანცეტმა“ გამოაქვეყნა სტატია, რომელშიც უთითებდა, რომ რუსეთმა სამ თვეში გააკეთა ის, რასაც ჰარვარდის ინსტიტუტებიც კი მთელ წელიწადს ანდომებენ, ეს ადამიანები აღმოჩნდნენ სამეცნიერო ფაქტის პირისპირ, რომ „სპუტნიკ V“-ს ეფექტურობა 91%-ია“, - აღნიშნა სიხარულიძემ.
იგი დარწმუნებულია, რომ საქართველო არ უნდა დაელოდოს მხოლოდ COVAX-ის პლატფორმას, არამედ სცადოს „სპუტნიკისა“ და სხვა ვაქცინების შეძენა.
„შეიძლება ვერ მოვასწროთ“
ჯანდაცვის საკითხთა ექსპერტი ვატო სურგულაძე ფიქრობს, რომ საქართველოს ვაქცინა დღემდე არ მიუღია იმ პირთა უპასუხისმგებლობის გამო, რომლებიც მთელ ამ პროცესზე არიან პასუხისმგებელი. რაც შეეხება COVAX-ის პლატფორმას, სურგულაძე იზიარებს იმ აზრს, რომ საქართველო მხოლოდ მის იმედად არ უნდა იყოს.
„COVAX მოგვცემს 400 ათას დოზას, ჩვენ კი 2,5-3 მილიონი დოზა გვჭირდება. გუშინ საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე ინდოეთში გაემგზავრა ვაქცინის მოწოდებაზე მოსალაპარაკებლად. და აქამდე სად იყვნენ? ანუ მხოლოდ გუშინწინ დაიწყეს მოქმედება?“ - სვამს კითხვას სურგულაძე.
მან მაგალითის სახით ისრაელი მოიყვანა, რომელიც მოსახლეობის ვაქცინაციის სისწრაფით მსოფლიო ლიდერია: ქვეყნის ჯანდაცვის სამინისტროს მონაცემებით, იქ უკვე აცრილია მოსახლეობის 30%. ისრაელის პრემიერ-მინისტრი ნეთანიაჰუ მწარმოებლებთან შესახვედრად აშშ-ში 17-ჯერ გაემგზავრა. „აი ეს არის მუშაობა“, - ამბობს სურგულაძე.
რაც შეეხება ინდოეთს, ექსპერტის სიტყვებით, ინდური ბიოქიმიური ლაბორატორია „სერუმი“, რომელიც, სხვათა შორის, AstraZeneca-ს პატრონაჟით მუშაობს, ვაქცინების მწარმოებელ ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ კომპანიად ითვლება. ის უშვებს არა მხოლოდ კორონავირუსის ვაქცინას, არამედ გრიპის და სხვა საბავშვო ვაქცინებს.
„უკრაინამ ინდური ვაქცინის 12 მილიონი დოზა შეიძინა, - აღნიშნავს სურგულაძე. - ეს AstraZeneca-აა. რა მნიშვნელობა აქვს, სად უშვებენ? ინდოეთში ძალიან კარგი კომპანიებია, უკეთესიც კი, ვიდრე ევროპაში“.
საქართველოს ვაქცინების შესაძენად სულ 50 მილიონი ევრო სჭირდება და მთავრობას ეს ფული აქვს, ამტკიცებს სურგულაძე. მაგრამ თუ ქვეყანაში ამ საკითხს პროფესიონალურად არ მიუდგებიან, საქართველო პოპულაციურ იმუნიტეტს 2022 წლის ზაფხულამდე ვერ მიაღწევს, შიშობს ექსპერტი.