ირინა ალქსნისი
თუ ბაიდენი თეთრ სახლში შევა, მაშინ ამ სურვილს სრული საფუძველი აქვს, რომ ახდეს. მეტად სიმბოლურია აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის პოსტზე ენტონი ბლინკენის კანდიდატურა, რომელიც „ვაშინგტონური ჭაობის“ რაფინირებული პროდუქტია და „გლობალური ალიანსების მცველსაც“ წარმოადგენს.
ის, რომ დასავლეთ ევროპა ბედნიერი იქნება აშშ-ის პრეზიდენტის როლში ჯო ბაიდენის ხილვით, მაშინ გახდა გასაგები, როგორც კი მისმა ლიდერებმა ერთმანეთის გადასწრებით დაიწყეს არჩევნებში გამარჯვების მილოცვების დაგზავნა ბაიდენისთვის, ხოლო გერმანია გამოტყდა კიდეც, რომ „ტრამპთან კიდევ ოთხი წელი მუშაობის“ განწყობა არ აქვს.
ამაზე უფრო გაუგებარი ისაა, რატომ ანიჭებს ევროპა უპირატესობას შტატების სათავეში გლობალისტების ხილვას — იმ გლობალისტებისა, რომლებიც შეპყრობილი არიან ერთპოლარული სამყაროს სტატუს-კვოს შენარჩუნებით, რომელშიც უპირობო ლიდერი ვაშინგტონი იქნება.
ძველ სამყაროში განუხრელად მზარდი პროცესი, რომელიც ოკეანისგაღმელი სუზერენისგან სუვერენიზაციასა და ნახევრად ვასალური დამოკიდებულებისგან გათავისუფლებას მოიაზრებს, ხომ თითქოს ეწინააღმდეგება ამ მისწრაფებებს?
შეიძლებოდა გვევარაუდა, რომ ევროპაში პროამერიკული ძალები მძლავრობენ, რომლებიც მზად არიან შტატებს მსხვერპლად შესწირონ საკუთარი ქვეყნები, მაგრამ ფაქტები საწინააღმდეგოზე მეტყველებს. მაგალითად, გერმანიის მთავრობამ კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი პოზიცია ექსტერიტორიული სანქციების მიმართ, რომლებიც აშშ-ში „ჩრდილოეთის ნაკადი-2“-ის მიმართ მუშავდება.
ამგვარად, ევროპა განაგრძობს თავისი ინტერესების დაცვისა და საკუთარი გეოპოლიტიკური როლის გაძლიერების ხაზს, მაგრამ ამასთან მხურვალედ უჭერს მხარს ვაშინგტონში ხელისუფლებაში იმ ძალების დაბრუნებას, რომლებისთვისაც მსგავსი რამ, თეორიულად, კატეგორიულად მიუღებელი უნდა იყოს. ამ უცნაურ უთანხმოებაზე პასუხი ოთხი წლის წინანდელ მოვლენებში უნდა ვეძებოთ.
თეთრ სახლში შესულმა დონალდ ტრამპმა უარი თქვა აშშ-ის მონაწილეობით უამრავ უკვე ხელმოწერილ საერთაშორისო შეთანხმებაზე. ასეთი ბედი ეწია ცნობილ ტრანსატლანტიკურ სავაჭრო და საინვესტიციო პარტნიორობას, რომელსაც იმ დროისთვის უკვე ჰქონდა ავის მომასწავებელი რეპუტაცია. ალარმისტები გვაფრთხილებდნენ, რომ მისი მეშვეობით ამერიკა უბრალოდ გამოწოვდა რესურსებს ევროპას თავის სასარგებლოდ.
მაგრამ ტრამპმა, რომელიც პრეზიდენტობის პერიოდში ყველა შესაძლებლობას იყენებდა თავისი ქვეყნისთვის ეკონომიკური სარგებლის მისაღებად, უყოყმანოდ თქვა უარი „დედალზე“, რომელსაც თითქოს მრავალი წლის განმავლობაში უნდა დაედო ოქროს კვერცხები ამერიკისთვის. თანაც არაერთხელ განაცხადა, რომ ყველა ეს შეთანხმება რეალურად ღრმად არახელსაყრელი იყო შეერთებული შტატებისთვის. საფიქრალია, რომ ბიზნესში დიდი გამოცდილების მქონე ამერიკის შმაგ პატრიოტს შეიძლება ვერწმუნოთ.
მთავარი შეცდომა — არის ვარაუდი იმისა, რომ გლობალისტებს (მათ შორის, ამერიკელებს) ეროვნულად ორიენტირებული ინტერესები აქვთ. მათთვის შეერთებული შტატები უკიდურესად მნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს როგორც მთავარი ემისიური ცენტრი და პლანეტის ყველაზე ძლიერი არმია. მაგრამ უზარმაზარი ქვეყანა, თითქმის 330 მილიონიანი მოსახლეობით, უფრო ის ტვირთია, რომლის ჩამოწერაც ბევრად მარტივია, ვიდრე მისი პრობლემების გადაჭრაში ფულის ჩადება.
სამაგიეროდ გლობალისტების, როგორც მსოფლიო მოქალაქეების ჭეშმარიტი ინტერესები და სენტიმენტალური გრძნობები შეიძლება სულ სხვა ადგილებს უკავშირდებოდეს. იმავე ენტონი ბლინკენმა ბავშვობის უმეტესი წლები პარიზში გაატარა და მისი პიროვნების ჩამოყალიბებაზე ძლიერი ზეგავლენა ევროპელმა მამინაცვალმა მოახდინა. ასე რომ, ეჭვები, იხელმძღვანელებს თუ არა ის სახელმწიფო მდივნის პოსტზე მხოლოდ აშშ-ის ეროვნული ინტერესებით, სრულიად კანონზომიერია.
ამგვარ პეიზაჟში ევროპის პოზიცია აზრს იძენს. მან ბოლო ათწლეულებში ისწავლა, რომ თავისას ამერიკის ფესვებს მოწყვეტილებთან ურთიერთქმედებით შეიძლება მიაღწიოს — ამასთან, „თავისუფალი სამყაროს ლიდერთან“ და ერთადერთ ზესახელმწიფოსთან ფორმალური რევერანსების შესრულებაც არ უნდა დაივიწყოს.
ჯერ მარტო ირანის ბირთვული გარიგება რად ღირს, რომელსაც ხშირად ობამას პრეზიდენტობის ერთ-ერთ ტრიუმფადაც იხსენიებენ, მაგრამ რომლითაც ევროპა უფრო იყო დაინტერესებული, ვიდრე თავად აშშ. უფრო მეტიც: ევროკავშირს ძველებურად ბევრ რამეში სჭირდება შეერთებული შტატები. კერძოდ, ევროპის ძალისხმევა, შექმნას თავისი არმია — არა ის იმიტაცია, რომელიც ახლა არსებობს, არამედ რეალური სამხედრო ძალა — არასერიოზულად გამოიყურება. ამერიკელებს ამ აზრით ალტერნატივა არ ჰყავთ და არც ეყოლებათ ხილულ მომავალში. მაგრამ ტრამპს მტკიცედ ჰქონდა განზრახული, ეიძულებინა ბებერი ევროპა, ყველაზე მაღალი ნიხრით გადაეხადა სამხედრო „ქოლგის“ საფასური. აი, „ვაშინგტონურ ჭაობთან“ კი ბრიუსელსა თუ ბერლინს მოლაპარაკების შანსი აქვთ.
ევროკავშირს რუსეთის საპირწონედ გეოპოლიტიკური, ეკონომიკური თუ იგივე სამხედრო დამბალანსებელი ესაჭიროება ძველებურად. თორემ მოსკოვს უკვე ფრიად ხელსაყრელი პირობები ექმნება დასავლეთის მიმართულებით, რაც ნამდვილად არ ახარებს დასავლეთ ევროპულ დედაქალაქებს.
შედეგად ყალიბდება პარადოქსული ვითარება: იმ დროს, როცა ევროპა ბევრის თვალში აშშ-თვის სახარჯ მასალად გამოიყურება, რეალურად ამერიკელების შეცოდებაა საჭირო, ვინაიდან თანდათან იზრდება შანსი იმისა, რომ შტატები ევროპული მზაკვრობისა და საკუთარი ელიტების ღალატის მსხვერპლად იქცეს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს