მიმოხილვა: აშშ ნაღმმზიდებს ჰიპერბგერითი რაკეტებით აიარაღებს

ნიკოლაი პროტოპოპოვი

ამბიციური პროექტი 70-ზე მეტი „ვიმპელის“ ხელახალ აღჭურვას ითვალისწინებს. მაგრამ ყველაფერი ასე მარტივი არ არის — რაკეტა ჯერ ჭკუაზე არ მოუყვანიათ, ხოლო ესკადრონულ ნაღმმზიდებს ღრმა მოდერნიზაცია ესაჭიროება.

სწრაფად არ გამოვა

პენტაგონის გეგმებით, ჰიპერბგერით იარაღზე პირველებს ახალ ატომურ სუბმარინა „ვირგინიებსა“ და ნაღმმზიდ „ზამვოლტებს“, მერე კი „არლი ბიორკის“ კლასის ხომალდებს გადაიყვანენ, რომლებიც აშშ-ის სამხედრო–საზღვაო ძალების ყველაზე მასობრივ შემტევ „ვიმპელებად“ მიიჩნევა.

სირთულე ისაა, რომ ამერიკული ჰიპერბგერითი რაკეტები, გაბარიტების გამო, უბრალოდ ვერ მოთავსდება ესკადრონული ნაღმმზიდების უჯრედებში. ხომალდებს სერიოზული მოდერნიზაცია ესაჭიროება. რა დაჯდება და რა დრო დასჭირდება ამას — ჯერჯერობით უცნობია.

აშშ-ის სამედრო–საზღვაო ძალების ბევრი წყალზედა ხომალდი არადამაკმაყოფილებელ მდგომარეობაშია, რასაც თავად პენტაგონიც აღიარებს. მაგალითად, 30-მდე „არლი ბიორკის“ სამსახურის ვადა დასასრულს უახლოვდება, ხოლო მოდერნიზაცია, რაზეც უკვე ასობით მილიონი დოლარი დაიხარჯა, არცთუ ძალიან აუმჯობესებს სიტუაციას.

აშკარაა, რომ მოძველებული ნაღმმზიდების ახალი გამშვები დანადგარებითა და ჰიპერბგერითი რაკეტებით აღჭურვა მიზანშეწონილი არ არის. ექსპერტების აზრით, მიუხედავად პენტაგონის ხმამაღალი განცხადებებისა, ეს ხომალდები ისევ ფრთოსანი რაკეტა „ტომაჰავკების“ ანაბარა დარჩება.

„ამდენი ნაღმმზიდის სწრაფად გადაიარაღება არ გამოვა. პროგრამა დიდი ალბათობით ორი მიმართულებით წავა: მოდერნიზდება მხოლოდ ახალი „არლი ბიორკები“ და ახალ ხომალდებზე ჰიპერბგერითი რაკატების გამშვები დანადგარები დამონტაჟდება. ფასებს ამერიკელები არ შეუშინდებიან — დღეს ისინი მზად არიან დახარჯონ ნებისმიერი თანხები, ოღონდ მსოფლიო ბალანსი გაათანაბრონ და დომინანტი პოზიცია დაიბრუნონ“, — აცხადებს სამხედრო ექსპერტი ალექსეი ლეონკოვი.

ძვირად და გაბრაზებულად

თავის მხრივ, ამერიკელი ანალიტიკოსები მიიჩნევენ, რომ ფლოტის გადაიარაღების პროგრამის წარმატებისთვის ან ახალი ნაღმმზიდები გახდება საჭირო, ან შედარებით მცირე ზომის რაკეტები.

„ფლოტისთვის საბაზისოდ უკვე აირჩიეს იგივე პროექტი, რომელიც სახმელეთო ჯარებისთვის იყო შერჩეული, ეს Advanced Hypersonic Weapon-ია, — აზუსტებს ლეონკოვი. — ორსაფეხურიანი და მყარსაწვავიანი. პირველი საფეხური ამჩქარებელია, მეორე — დამგეგმავი ბლოკი. საზღვაო ბაზირების რაკეტების დადგმას მარტო „არლი ბიორკის“ ნაღმმზიდებზე კი არ გეგმავენ, არამედ „ოჰაიოსა“ და „ვირგინიის“ კლასის წყალქვეშა ნავებზეც. ახლა მათ სწორედ ამისთვის უტარდება მოდერნიზაცია“.

რაც შეეხება ჰიპერბგერითი იარაღის პერსპექტიულ მატარებლებს, პენტაგონი ჯერ ისევ სწავლობს ახალი თაობის ხომალდის პროექტს. ნაღმმზიდი DDG Next, გეგმის მიხედვით, „არლი ბიორკზე“ ბევრად დიდი და ამასთან უფრო ტევადიც იქნება გამშვები დანადგარებისა და გაძლიერებული შეიარაღებისთვის.

შეგახსენებთ: ამერიკელებმა მანამდე უკვე სცადეს „ბიორკების“ ჩანაცვლება, მაგრამ წარუმატებლად — ტექნოლოგიურად დაწინაურებული ნაღმმზიდი Zumwalt ძალიან მოუქნელი გამოვიდა და არაერთი პრობლემა შეუქმნა სამხედრო მეზღვაურებს.

პირველი Zumwalt-ის წყალში ჩაშვებისას მწყობრიდან გამოვიდა მთავარი დანადგარი — ხომალდი პანამის არხში გაჩერდა და ის ბუქსირით გადაიყვანეს უახლოეს სამხედრო–საზღვაო ბაზაზე სარემონტოდ. ელექტროაღჭურვილობის კრიტიკული პრობლემები გამოუვლინდა კიდევ ერთ „ვიმპელს“.

ამასთან Zumwalt-ის ფასი ავიამზიდის ღირებულებას უტოლდება. თითოეული ესკადრონული ნაღმმზიდი აშშ-ის ბიუჯეტს 4,5 მლრდ დოლარი დაუჯდა. საბოლოოდ, ნაცვლად დაგეგმილი 32 ხომალდისა, პენტაგონი მხოლოდ სამით შემოიფარგლა.

ყველაფრიდან ჩანს, რომ Zumwalt-ების ჰიპერბგერული იარაღით აღჭურვა იმის გამო გადაწყვიტეს, რომ არ იციან სხვა რაში გამოიყენონ ისინი. რადგან საბრძოლო მოქმედებებისთვის ეს ხომალდები არ ვარგა, სარდლობა მათ ახალი რაკეტების გამოსაცდელ პლატფორმად განიხილავს.

დამწევის როლში

წყალქვეშა მატარებელი — ეს, პირველ რიგში, მრავალმიზნობრივი სუბმარინა „ვირგინიაა“. მათი გადაიარაღების იმედი 2028 წლისთვის აქვთ. ამ სუბმარინებს რთავენ ე.წ. სწრაფი გლობალური იერიშის პროგრამაში, რომელიც არაბირთვულ წერტილოვან დარტყმებს მოიაზრებს პლანეტის ნებისმიერ წერტილში ერთი საათის განმავლობაში. სახმელეთო ჯარები პირველ ჰიპერბგერით კომპლექსებს ოდნავ ადრე — 2023 წელს მიიღებენ. რუსეთში კი ეს ყველაფერი უკვე არის შეიარაღებაში.

მაგალითად, სტრატეგიული დანიშნულების კომპლექს „ავანგარდის“ შესახებ ცნობილი ჯერ კიდევ 2018 წლის გაზაფხულზე გახდა. მოიერიშე ნაწილი — კონტინენტთაშორისი რაკეტა УР-100Н და დამგეგმავი ნაწილი, რომელიც ზემაღალ ტემპერატურას უძლებს, ატმოსფეროს მკვრივ ფენებში საათში 25 ათას კილომეტრამდე სიჩქარეს ავითარებს. კომპლექსის სერიული წარმოება ორი წლის წინ დაიწყო, ხოლო „ავანგარდით“ შეიარაღებული პირველი პოლკი საბრძოლო განრიგში 2019 წლის დეკემბერში დააყენეს. ამ წლის ბოლომდე რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ორენბურგის ოლქში კიდევ ორი რაკეტისთვის მოამზადებს ინფრასტრუქტურას.

არც ფლოტი ჩამორჩება. ოქტომბრის დასაწყისში გენერალურმა შტაბმა ჰიპერბგერითი ფრთოსანი რაკეტა „ცირკონის“ წარმატებული გამოცდის შესახებ გაავრცელა ინფორმაცია, რომელმაც რვა მახზე მეტი სიჩქარე განავითარა (საათში 9,5 ათასი კმ) და 450 კილომეტრი დაფარა 4,5 წუთში. პერსპექტივაში რაკეტას ათასი კმ-ით დაშორებული სამიზნის განადგურება და 9 მახამდე სიჩქარის განვითარება შეუძლია.

როგორც მოსალოდნელია, კომპლექსს შეიარაღებაში 2021 წელს მიიღებენ. მისით აღიჭურვება მოქმედი და მშენებარე წყალზედა ხომალდები და ასევე სუბმარინები. კერძოდ, 2025-2026 წლების მიჯნაზე რუსეთის სამხედრო–საზღვაო ფლოტი ორ ფრეგატს ააგებს პროექტ 22350-დან. „ცირკონით“ აღჭურვილი პირველი სუბმარინა მრავალმიზნობრივი ატომური წყალქვეშა ნავი „ყაზანი“ გახდება. მეზღვაურებს მას დეკემბერში გადასცემენ. ამ დროისათვის წყალქვეშა ნავი გამოცდებს გადის.

გარდა ამისა, რუსეთი ფლობს საჰაერო ბაზირების ჰიპერბგერით იარაღ Кинжал-ს („ხანჯალი“). რამდენიმე მატარებელი უკვე არის ბაზირებული სამხრეთ სამხედრო ოლქში, ხოლო 2024 წლამდე Кинжал-ებით კრასნოიარსკის მხარის პოლკი აღიჭურვება.

კომპლექსი სამიზნეს 2 ათას კილომეტრამდე მანძილზე ანადგურებს. ქობინი („ბოეგოლოვკა“) შეიძლება იყოს ჩვეულებრივი ან სპეციალური — ბირთვული მუხტით.

რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს