საქართველოში 50 წელს ზემოთ მამაკაცებს ხშირად ემართებათ პროსტატის სიმსივნე, ან პროსტატის კეთილთვისებიანი გადიდება. რა სიმპტომები ახასიათებს დაავადებას, პრევენციის მიზნით რა ასაკში უნდა მიმართოს მამაკაცმა ექიმს, ასევე, რატომ არის საქართველოში გავრცელებული შარდ-კენჭოვანი დაავადებები, ამის შესახებ რეგიონული ჰოსპიტლის უროლოგიური სამსახურის უფროსი გიორგი ხვადაგიანი საუბრობს.
- რა ნიშნებით ხასიათდება პროსტატა?
- პირველ რიგში მინდა ვთქვა, რომ საქართველოში ძალიან მიღებულია ტერმინი, „პროსტატა მჭირს“. სინამდვილეში ეს არის ორგანო, რომელიც ყველა მამაკაცს გააჩნია. შესაბამისად, ყველა მამაკაცს აქვს პროსტატა. რაც შეეხება დაავადებას, პროსტატის კეთილთვისებიანი გადიდებაც და პროსტატის სიმსივნეც, ორივე არის მამაკაცის ასაკობრივი დაავადება და, შესაბამისად, პირდაპირ კავშირშია ასაკთან. მას ახასიათებს ტკივილი შარდვის დროს, შარდის ნაკადის და მისი ინტენსივობის შემცირება, წყვეტილი ნაკადით შარდვა, წვის შეგრძნება შარდვის დროს, შარდის ბუშტის არასრულად დაცლის შეგრძნება და ა.შ. ამ სიმპტომების გამოვლენისთანავე უნდა მიმართოთ ექიმს.
- რა ასაკიდან უნდა დაიწყოს მამაკაცმა კონსულტაციებზე სიარული?
- კონსულტაციებზე სიარული, როგორც წესი, მამაკაცებს არ სჭირდებათ 40 წლამდე. 40 წლიდან ხდება როგორც სიმსივნის განვითარების რისკის მატება, ასევე კეთილთვისებიანი გადიდების რისკი. უმეტესობა ქვეყნებში, მათ შორის საქართველოში 50 წლიდან არის სახელმწიფო სკრინინგი. არსებობს PSA ტესტი, რომელიც პროსტატის სიმსივნის ადრეულ სტადიაში დიაგნოსტირებას უწყობს ხელს.
ავთვისებიანი სიმსივნე კლინიკურად არ არის გამოხატული და ამიტომ შეიქმნა ეს სკრინინგი, ანუ მეთვალყურეობა. უსიმპტომო პაციენტებმა, მამაკაცებმა 50 წელს ზემოთ აუცილებლად უნდა ჩაიტარონ ეს სკრინინგი.
- 80 წლის მამაკაცების 90 პროცენტს აქვს პროსტატის სიმსივნე, თუმცა ეს არის კლინიკურად გამოვლენილი...
- დიახ, ეს არის კლინიკურად გამოვლენილი, შესაბამისად, ეს მონაცემები ე.წ. ავტოფსიით, ანუ გვამური კვლევის შედეგად არის მიღებული. დიდი უმრავლესობა ისე მიდის ამ ქვეყნიდან, რომ საერთოდ არ იცის პროსტატის კიბოს არსებობის შესახებ. შესაბამისად ჩვენი მთავარი მიზანია გამოვავლინოთ ის პაციენტები, რომლებსაც აქვთ რისკი, რომ სიმსივნით გარკვეული პრობლემები შეექმნათ.
- ანუ, ისე უპრობლემოდ მიმდინარეობს ეს პროცესი, რომ შესაძლოა გარდაიცვალოს ადამიანი და არ იცოდეს, რომ სიმსივნე ჰქონდა?
- დიახ, ეს სრულებით შესაძლებელია.
- ასევე ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული დაავადებაა შარდ-კენჭოვანი დაავადება. იქნებ ამ მიმართულებითაც გვესაუბროთ...
- შარდ-კენჭოვანი დაავადება ძალიან გავრცელებულია ზოგადად რეგიონში და არა მარტო საქართველოში. მაგალითად, თურქეთში, სომხეთში, აზერბაიჯანში. სავარაუდოდ, ეს განპირობებული უნდა იყოს კლიმატური პირობებით, წყლის შემცველობით და გენეტიკური ფაქტორებით. სამწუხაროდ, ადამიანების უმრავლესობა მხოლოდ უკვე ძალიან დიდი ზომის ქვის შემთხვევაში აკითხავს ექიმს.
- თირკმელში კენჭის დაშლის უმტკივნეულო მეთოდი თუ არსებობს?
- მედიცინაში უმტკივნეულო არაფერი არ არის, თუმცა ნაკლებად მტკივნეული არის ე.წ. ენდოსკოპიური ოპერაციები. თუ ორ სანტიმეტრზე დიდი არ არის კენჭი, ჭრილობა საერთოდ არ ექნება პაციენტს. თუ ორ სანტიმეტრზე დიდია, მაშინ არის ჭრილობა, მაგრამ მხოლოდ 1,5 სანტიმეტრი, საიდანაც ხდება თირკმელში ინსტრუმენტით შესვლა და კენჭის დამტვრევა.
- არის ისეთი შემთხევა, როცა ადამიანს ჰქონდა კენჭი, იმკურნალა და მკურნალობის შემდეგ აღმოაჩინა, რომ ისევ აქვს კენჭები?
- ქართველი პაციენტების ერთ-ერთი მითია, რომ თუ კენჭის დაშლა ერთხელ გაიკეთა, მეორედ არ დაემართება. სინამდვილეში, როგორც თავიდან საერთოდ არ იყო კენჭი, მაგრამ გაჩნდა რაღაც გარემო პირობებიდან გამომდინარე, ან გენეტიკური მიზეზებით, პროცედურის შემდგომ ასევე ძალიან მაღალია რისკი, რომ კვლავ გაჩნდეს. თუმცა შეიძლება პრევენციის მიზნით რაღაც პროცედურების ჩატარება, რომ შემცირდეს რეციდივების სიხშირე.
- რა არის სერთოდ კენჭი და პრევენციის მიზნით რა შეიძლება გაკეთდეს?
- რთული სათქმელია რა არის კენჭი, რადგან ის არსებობს უამრავი სახეობის, სხვადასხვა ნივთიერებათა ცვლით გამოწვეული. თირკმლის კენჭი შემადგენლობით არის ბევრნაირი. შესაბამისად, ერთი მიმართულებით თქმა, თუ საიდან გაჩნდა ეს კენჭი, ძალიან რთულია. თუმცა, ერთი უნივერსალური პრევენციის საშუალება არის ჭარბი სითხის მიღება. მინიმუმ ორი ლიტრი შარდი უნდა იყოს გამოყოფილი დღე-ღამის განმავლობაში. ეს არის პრევენციის საუკეთესო საშუალება, რა სახის კენჭიც არ უნდა იყოს. უნდა ვსვათ ბევრი წყალი, ამ დროს შარდი არის ბევრი და მინერალების კონცენტრაცია მცირდება, ანუ შარდი ხდება გაზავებული. შესაბამისად, მათი ერთმანეთთან შეწებება და კენჭად გარდაქმნის ალბათობა ნაკლებია.
- სითხეა ღვინოც, ამ შემთხვევაში რა ხდება?
- მთავარია შარდის რაოდენობა. ღვინო ღვიძლისთვის არ არის კარგი, თორემ შარდის თვალსაზრისით არაფერს არ გვიშლის. თუმცა კიდევ ერთხელ გირჩევთ, სიმპტომების გამოვლენისთანავე მიმართეთ ექიმს, რათა მკურნალობა იყოს დროული და თავიდან აიცილოთ შესაძლო გართულებები.