კიდევ, ის იდუმალია, რადგან მასში საუკუნეების წინ „დამარხული“ და დაშიფრული სამყაროს საიდუმლო დღემდე გამოცანად რჩება...
მინდა გაგაცნოთ ქალბატონი, რომლის სახით ქართულ ანბანს საოცრად გულწრფელი და ერთგული გულშემატკივარი ჰყავს. ქალბატონი ცირა ბულაშვილი კალიგრაფი და მწერალთა კავშირის წევრია. ახლახან გარდაცვლილ ქართველ მეცნიერს, ქართული ანბანის უდიდეს მკვლევარს, რამაზ პატარიძეს ის თავის „ინტელექტუალურ მოძღვრად“ თვლიდა, რადგან თავის ჩანაფიქრს პირველად სწორედ მას უზიარებდა...
ანბანისადმი სათუთი დამოკიდებულება პირველად პოეტური სახით გამოვლინდა, არა ერთხელ შეასხა ხოტბა მის მიერვე დაწერილ-მოხატული ლექსებით. მის ლექსს „ანბანთქება’’ ეკლესიაში პარაკლისი გადაუხადეს. მასვე ეკუთვნის ხელნაწერი წიგნი „სიბრძნე რუსთველისა". როგორც ულამაზესი ხელწერის მქონე კალიგრაფმა, ბევრჯერ მიიქცია ყურადღება. ასევე შექმნა ქართული ანბანის ხატი, რომელიც სხვადასხვა ქართულ ეკლესია-მონასტრებს შეწირა.
სულ ბოლოს კი, ქალბატონმა ცირამ უჩვეულო იდეა განახორციელა- ქართული ასოები ფრინველთა ბუმბულებით ულამაზესად მოხატა და ამ ფორმით უნიკალური „ფრთოსანი ანბანი“ შექმნა.
- ქალბატონო ცირა, როგორ გახსენდებათ თქვენი პირველი შეხება იაკობ გოგებაშვილის „დედაენასთან“?
- გურჯაანის რაიონის, სოფელ ველისციხის საშუალო სკოლა დავამთავრე. ჩემი პირველი მასწავლებელი იყო ლოლა ზარდიაშვილი, რომელმაც მაზიარა დიდი იაკობ გოგებაშვილის „დედაენას“, ანბანისადი უსაზღვრო სიყვარულიც მან ჩამინერგა. ახლაც მახსოვს, ლოლა მასწავლებელი როგორი რუდუნებით გვასწავლიდა ქართული ანბანის თითოეული ასო-ბგერის მოხაზულობას.
- ანბანისადმი თქვენი თაყვანისცემა პირველად პოეტური შთაგონების წყაროდ იქცა...
- წლების წინ, დავწერე ლექსი „ანბანთქება’’, რომელმაც დიდი მოწონება დაიმსახურა. ამ ლექსს მამა გიორგი ბასილაძემ პარაკლისი გადაუხადა და მითხრა: „ნახავ, უფლის ნებით რამდენ რამეს შექმნიო“... ამ ლექსს დღეს ღვთიური ენის მფარველს, ენათმეცნიერ რამაზ პატარიძის ხსოვნას ვუძღვნი.
- როგორც თავად უწოდებთ, თქვენს ინტელექტუალურ მოძღვარს, ახლახან გარდაცვლილ ბატონ რამაზ პატარიძეს როდის შეხვდით პირველად?
- ეს მოხდა მაშინ, როცა გადავწყვიტე შემექმნა ხელნაწერი წიგნი ,,სადიდებელი ენისა ქართულისა“. ჩემმა მოძღვარმა, სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძრის დეკანოზმა, თეიმურაზ შიოლაშვილმა მირჩია, რომ ნაშრომი სპეციალისტებისთვის მეჩვენებინა. ასე მოხდა ჩემი პირველი შეხვედრა ენათმეცნიერ რამაზ პატარიძესთან. შევთანხმდით, რომ ამ ბუმბერაზ და უკიდეგანოდ განათლებულ ადამიანს სახლში ვეწვეოდი. როდესაც მის პირისპირ აღმოვჩნდი, ვიგრძენი, რომ ჩემს წინაშე იდგა ზეციურსა და მიწიერს შუამდგომი, თითქოს ცვილისგან ჩამოძერწილი ქმნილება, რომელიც ღვთიური ანბანის სიყვარულით კაშკაშებდა, ახლა კი უკვე მარადის იკაშკაშებს...
- როგორ შეაფასა თქვენი ნაშრომი?
- როცა ვესტუმრე, მკითხა: რამ შეგაწუხაო? მივუგე - ენის სადიდებელი დავწერე და მინდა, რომ გადახედოთ მეთქი. მან ფურცლებს დახედა: კალიგრაფია კარგი გქონია, აჯობებს შენ თვითონ წაიკითხოო. მახსოვს, ისე ვღელავდი, რომ დაძაბული ვკითხულობდი:ჰოი, ქართულო ენავ, დიდება შენდა! მთავარანგელოზების მიერ „დავათის სტელაზე“ წარმოჩენილო უძველესო ანბანო ქართველთაო. ძველი ცივილიზაციების ენათა თავსამკაულო, ანბანის ასო-ნიშანთა სისტემასთან, ასტრონომიულ-კალენდარული და რიცხვითი მნიშვნელობებით განბრძნობილო და სამყაროს საიდუმლოსა დამტეველო იბერთა ენავ ქართულო! - ეს ფრაზა ძლივს ჩავამთავრე და აღელვებისგან ავტირდი... ბატონმა რამაზმა მამაშვილურად დამიყვავა - „იცი, რატომ ტირიო“?- მკითხა. მე მხრები ავიწურე... „იმიტომ, რომ საქართველო და ქართული ანბანი გიყვარს. შენი ნაშრომი წიგნად უნდა დაიბეჭდოს.“ ასე გამოიცა ჩემი პირველი ხელნაწერი წიგნი „სადიდებელი ენისა ქართულისა“. სანამ წიგნი დაიბეჭდებოდა შენიშვნების ქარ-ცეცხლში მატარებდა, ამავე დროს მაძლევდა ცოდნას და სულ მიმეორებდა: „შემომიდექი ქართული ანბანის პატრონობაში“...
- თქვენი წიგნის წინასიტყვაობაც მან დაწერა...
- ჩემი წიგნის შესავალში ასეთი რამ უწერია: ,,...რაკი ქართულ ეკლესიებში თითქმის მეოთხე საუკუნიდან საქართველოში ღვთისმსახურება სრულდებოდა ღვთიური ენით -ქართულით და უპირველესად იკითხებოდა „ქებაი და დიდებაი ქართულისა ენისაი“, რადგან მეორედ მოსვლის ჟამს განკითხვა მოხდება ენითა ქართულითა, სასურველია აღდგეს ძველი ტრადიცია და კვლავ იკითხებოდეს ქართული ენის სადიდებელი ღვთის სადიდებლად“. და ჰა, იყოს ნება უფლისა! - დამწერლობადმცოდნე რამაზ პატარიძე, 2012 წელი“.
- მოგვიანებით ლექსი თქვენს მოძღვარსაც მიუძღვენით, როგორ მიიღო ასეთი მიძღვნა?
- ბატონი რამაზი დიდებული შემფასებელი იყო ქართული პოეზიის. ერთხელაც გავბედე და მისადმი პატივისცემა ლექსი-აკროსტიხით გამოვხატე. როდესაც წარვუდგინე, გაიკვირვა: „ეს როგორ, ანბანში გამრითმეო?“. ასაკის მიუხედავად, სათვალით არ სარგებლობდა და როცა ლექსს დახედა, თითოეული სტრიქონი გასაოცარი ხმით გულდაგულ წაიკითხა. ბოლოს მკითხა: „ხომ შეიძლება ამ ლექსს კედელზე ჩემი წინაპრების სურათების გვერდით მივუჩინო ადგილიო?“. ამის მერე, მალე, მას შესაფასებლად ახალი ლექსიც წარვუდგინე - „ქართველო ერო, მრავალჟამიერ“. მაშინ მითხრა: „ანბანის აკროსტიხში ის ხუთი ასო ნიშანი გარითმე, სიბრძნე იმ ასოებში დევსო.“
- თქვენ ქართული ანბანის ხატიც შექმენით და ის სხვადასხვა ეკლესია-მონასტრებს შეწირეთ...
- ერთხელ ბატონ რამაზს ენათმეცნიერ მერაბ ცინცაძესთან ერთად ვეწვიე და მას ,,დავათის სტელას“ მიხედვით შედგენილი ანბანის ხატის ესკიზი წარვუდგინე. სიხარულით ცას ეწია და დაიგუგუნა: „დიახაც! ანბანის ხატიც უნდა შეიქმნას, როგორც ძეგლი და სიმბოლო ქართველთა მოდგმისა. იგი ცოცხალი კულტურაა, რომლის კვლევასაც რამდენიმე ათეული წელი შევალიე“. მერე მომიტრიალდა და მკითხა:“ იცი თუ არა, რომ შენი ხატი ასე იკითხება: „ქრისტეს ჯვრით კურთხეული ქვეყანა ქართლისა“- ასე გავხდი ანბანთმქებელი და თაყვანისმცემელი ქართული ანბანისა, რომელსაც დღესაც მთელი არსებით და თავდაუზოგავად ვემსახურები.
- რომელ ეკლესიებშია ანბანის ხატი?
- ჩემ მიერ დაწერილი ეს ხატი არის: ბოლნისის სიონში, ქანდაში, მამა სერაფიმესთან, გიორგიწმინდაში, მცხეთაში, წმ. გიორგის ახლადაშენებულ ტაძარში, რაბათში. ამჟამად მეთოთხმეტე ხატზე ვმუშაობ. ზაფხულისთვის ვაპირებ, რომ ანბანის ხატი ბოდბეში არსებულ ღვთისმშობლის შობის ეკლესიას შევწირო.
- როდის გადაწყვიტეთ, რომ ქართული ანბანი უჩვეულოდ, ფრინველების ბუმბულებით მოგეხატათ?
- 2020 წლის გაზაფხულზე ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრიდან ქალბატონმა ნესტან ბაგაურმა კალიგრაფებს შემოგვთავაზა მონაწილეობის მიღება პროექტში: „ჩემი ანბანის ახალი სიცოცხლე“, სადაც ახალი თვალით დანახული ქართული ანბანი უნდა წარგვედგინა. ჩემი შთაგონების წყარო ცნობილი ფერმწერი და ბუმბულებით მხატვარი, ლია ბარნაბიშვილი გახდა. მას მოეწონა ჩემი ჩანაფიქრი და საქართველოში პირველად ასე შეიქმნა ბუმბულებში გაცოცხლებული ქართული ანბანი. დამშვიდობების დროს ქალბატონმა ლიამ ლამაზი ბუმბულები მაჩუქა.
- როგორ პოულობთ ასეთ ლამაზ „საწერ მასალას“?
- ამ ნაირფერი სახეობის ბუმბულების მოძიებაში ოჯახის წევრების გარდა, მეგობრები და ახლობლები დამეხმარნენ. გამოყენებულია როგორც გარეული, ისე შინაური ბუმბულები: ციცრის, ხოხბის, ფარშევანგის, ქათმის, ქედანის, ინდაურის, ოფოფის, იხვის, ბატის და სხვა ფრინველთა ბუმბულები. ასე გადაიშალა ჩემს წინაშე ფრინველთა ბუმბულების უჩვეულო ფერთა პალიტრა. ეს საქმე მეტად რთული, ფაქიზი და შრომატევადია, დღე და ღამე ვმუშაობდი, რომ შედეგისთვის მიმეღწია. როდესაც ნამუშევარი ნესტან ბაგაურს წარვუდგინე, აღფრთოვანებულმა მას „ფრთოსანი ანბანი“ უწოდა.
- დარწმუნებული ვარ, თქვენი ყურადღების მიღმა არ დარჩებოდა იაკობ გოგებაშვილის სახლ-მუზეუმი...
- რათქმაუნდა „ფრთოსანი ანბანის“ ერთი ორიგინალი საჩუქრად ვარიანში არსებულ იაკობ გოგებაშვილის სახლ-მუზეუმს გადავეცი. ამის მერე გოგებაშვილის 180 წლისთავთან დაკავშირებით, რუსთავის სკოლა „მილენიუმში“ სლაიდ-შოუ „ფრთოსანი ანბანი“ წარვადგინეთ.
- ბატონმა რამაზმა თუ ნახა იგი?
- სამწუხაროა, რომ ,,ფრთოსანი ანბანის“ სილამაზე ჩემმა მასწავლებელმა, რამაზ პატარიძემ ვერ იხილა. ნათელში იყოს მისი სული. ალბათ რომ ენახა, მისთვის ჩვეული მჭექარე ხმით დაიქუხებდა: ქართული ანბანი ზეციურია, ცოცხალია და სუნთქავსო...
