ირინა ალქსნისი
საუბარია რეგიონში ქირურგებისა და სამედიცინო–ქირურგიული აღჭურვილობის გაგზავნაზე. აშშ, თავის მხრივ, წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტისა და სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის 5 მლნ დოლარის გამოყოფით შემოიფარგლა. პარიზისა და ვაშინგტონის მხრიდან ყარაბაღის დარეგულირების საკითხზე აშკარა ენთუზიაზმის არარსებობა — რიტორიკაშიც და ქმედებებშიც — სერგეი ლავროვის სიმართლეს ადასტურებს, რომელმაც მათი „შელახული თავმოყვარეობა“ ახსენა.
იგივე თქვა აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმაც, რომელმაც ირონიულად შენიშნა, რომ შეერთებულმა შტატებმა და საფრანგეთმა დაგვიანებით, მაგრამ მაინც გამოთქვეს პოზიტიური დამოკიდებულება მიღწეულ შეთანხმებაზე.
ანკარას კი, ტრადიციულად, სიტყვების შესარჩევად ცერემონიები არ დაუწყია. თურქეთის პრეზიდენტის პრეს-მდივანმა განაცხადა, რომ დასავლეთს, ნატოსა და ევროკავშირის სახით, 30 წლის განმავლობაში არ გამოუვლენია უნარი, წამოეყენებინა „კონკრეტული და რეალური წინადადებები“ ყარაბაღში დაპირისპირებასთან დაკავშირებით — და ეს მაშინ, როცა რუსეთმა და თურქეთმა „ურთიერთგაგებას მიაღწიეს“.
იმის შესახებ, რომ მთიან ყარაბაღზე მოლაპარაკებები დასავლეთისთვის მტკივნეული მარცხი გამოდგა — განსაკუთრებით აშშ-ისა და საფრანგეთისთვის, რომლებიც რუსეთთან ერთად არიან ეუთოს მინსკის ჯგუფის თანათავმჯდომარეები — მაშინვე დაიწყეს წერა.
თუ The National Interest-ის ჟურნალისტებს დავუჯერებთ, დასავლეთმა ამჯერად ყველაფერი გამოტოვა. მისთვის მოულოდნელობა იყო საომარი მოქმედებების განახლებაცა და შეთანხმებაზე ხელმოწერაც, რომლის თანახმადაც რეგიონში რუსი სამშვიდობოები შევიდნენ. გამოცემამ მომხდარზე პასუხისმგებლობა ამერიკულ დაზვერვას დააკისრა, რომელმაც, მის ხელთ არსებული მონაცემებით, პუტინისა და ერდოღანის მოლაპარაკებების შესახებაც კი ვერ მოიპოვა ინფორმაცია. ამის შედეგად კი აშშ-ის პოზიციები რეგიონში შესამჩნევად შესუსტდა.
მაგრამ რეალურად ვითარება კიდევ უფრო უარესია, ვინაიდან პოზიცია „დაზვერვამ ვერ იმუშავა“ შესაძლებელს ხდის დაიფაროს აშშ-ის კიდევ უფრო მასშტაბური ხასიათის ჩავარდნა მთელ ამ ისტორიაში.
ყარაბაღის დარეგულირება, მიუხედავად კონფლიქტის შედარებით ლოკალური ხასიათისა, ცვლილებების პრინციპულად ახალ ეტაპს მოასწავებს, რომელთაც გლობალური პოლიტიკური სისტემა განიცდის. ეს პირველადაა, როცა შეერთებული შტატები და ევროპა არასაჭირო და არასასურველი პარტნიორები გამოდგნენ ყველა მონაწილე მხარისთვის.
ბოლო სამი ათწლეულის განმავლობაში დასავლური ჰეგემონიის უმნიშვნელოვანესი მარკერი იყო მისი ყველგან ყოფნა და მასზე საყოველთაო მოთხოვნა. ნებისმიერ ვითარებაში, ნებისმიერ კონფლიქტში — სხვადასხვა ქვეყნების შიდაპოლიტიკურ ნაწილშიც კი — ყოველთვის მოიძებნებოდა ძალები, რომლებიც დასავლეთით აპელირებდნენ, მიმართავდნენ მას დახმარებისთვის, მხარდაჭერის იმედი ჰქონდათ და ხშირად იღებდნენ კიდეც მას ამა თუ იმ სახით.
ამგვარი მიდგომის მეტყველ ნიმუშად შეიძლება გავიხსენოთ ყირიმში 2014 წლის გაზაფხულზე მომხდარი ეპიზოდი, როდესაც უკრაინელმა სამხედროებმა რუსული სამხედრო ობიექტის „იერიში“ სცადეს ლოზუნგით „ამერიკა ჩვენთანაა“. ეს, რა თქმა უნდა, სასაცილოდ კი გამოიყურება, მაგრამ იმავდროულად ზუსტად ასახავს პლანეტის ადამიანების მნიშვნელოვანი ნაწილის აზროვნებას, მათ შორის, მაღალჩინოსნებისა — ბელორუსიიდან ვენესუელამდე და სირიიდან ჰონკონგამდე.
უფრო მეტიც, დასავლეთი მიზანმიმართულად უჭერს მხარს ამგვარ ვითარებას, რომელიც, ბუნებრივია, დაინტერესებულია იყოს ბოლო ინსტანციის სიმართლე და თუ საკონტროლო პაკეტის არა, მინიმუმ, ვეტოს უფლების მფლობელი მაინც მსოფლიოს ყოველ პრობლემასა თუ კონფლიქტში. სწორედ ეს არის კიდეც მისი გეოპოლიტიკური დომინირების ერთ-ერთი მთავარი შემადგენელი.
ყარაბაღის ამჟამინდელი დარეგულირება უნიკალური გამოდგა იმით, რომ დასავლეთი მისგან იმთავითვე მოკვეთილი აღმოჩნდა ყველა მონაწილე მხარის მიერ. ეს მით უმეტეს შთამბეჭდავია, რომ მოლაპარაკებათა პროცესი აშკარად არ იყო მარტივი, რაც მონაწილე დედაქალაქების ოფიციალურ, დროდადრო საკმაოდ მკვეთრ განცხადებებში აისახებოდა.
მაგრამ, ნაცვლად იმისა, რომ, არსებული მსოფლიო ტრადიციით, მონაწილეობაში შტატებიცა და ევროპაც ჩაერთოთ, ყველა ერთხმად იზიარებდა მოსაზრებას „ყველაფერში თავად გავერკვევით“.
და მართლაც გაერკვნენ, ჩააყენეს რა დასავლეთი და დანარჩენი მსოფლიო უკვე პოსტფაქტუმ მიღწეული და უკვე ამოქმედებული შეთანხმების ფაქტის წინაშე.
ამით მძლავრი დარტყმა მიაყენეს აშშ-ის მსოფლიო სისტემაზე გავლენის კიდევ ერთ ქვაკუთხესა და პრეტენზიას. ხოლო როგორც პრაქტიკა გვაჩვენებს, პირველ მცდელობას, მით უმეტეს, ესოდენ წარმატებულს, აუცილებლად მოჰყვება სხვა წარმატებებიც.
არაფერია გასაკვირი იმაში, რომ ამერიკელებს ურჩევნიათ მომხდარი საკუთარი დაზვერვის შემთხვევით ჩავარდნას მიაწერონ. ეს მარტივიცაა და უფრო კომფორტულიც, ვიდრე იმის საჯაროდ აღიარება, რომ რეალურად მთიან ყარაბაღში დარეგულირება მორიგ ტექტონიკურ რყევას ნიშნავს მსოფლიო პოლიტიკურ სისტემაში, რომელიც აშშ-სა და დასავლეთს თანდათანობით ართმევს ექსკლუზიურ სტატუსს.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს
