ილჰამ ალიევი: ნატოსა და რუსეთის ომი იქნება მსოფლიო აპოკალიფსი

- ბატონო პრეზიდენტო, გულითადი მადლობა იმისათვის, რომ დაგვთანხმდით ინტერვიუზე. 2022 წელს, სპეცოპერაციის დაწყებამდე სულ რამდენიმე დღით, უფრო ზუსტად - საათით ადრე, თქვენ მოსკოვში რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინთან ერთად ხელი მოაწერეთ სამოკავშირეო ურთიერთქმედების შესახებ დეკლარაციას. მას შემდეგ სამყარო რადიკალურად შეიცვალა. რას ნიშნავს აზერბაიჯანისა და რუსეთის მოკავშირეობა ახლა?

- დიახ, თქვენ სრულიად მართალი ბრძანდებით. სამოკავშირეო ურთიერთქმედების შესახებ დეკლარაციას ხელი 2022 წლის 22 თებერვალს მოეწერა. და, როგორც თქვენ სწორად აღნიშნეთ, სიტუაცია ჩვენს რეგიონში და ზოგადად, მსოფლიოში მნიშვნელოვნად შეიცვალა, მაგრამ ეს არ ასახულა რუსეთისა და აზერბაიჯანის თანამშრომლობის ხასიათსა და ფორმაზე. ვთვლი, რომ ამგვარი დეკლარაციის ხელმოწერა არის იმ დიდი გზის დემონსტრაცია, რომელიც ერთად გავიარეთ 30 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, აქტიურად ვმუშაობდით, ვზრდიდით თანამშრომლობის პოტენციალს როგორც სავაჭრო-ეკონომიკურ, ისე პოლიტიკურ სფეროებში, და ერთმანეთს ვცდიდით სხვადასხვა რთულ სიტუაციებში. ამიტომ, ვთვლი, რომ ასეთი დეკლარაციის ხელმოწერის თავად ფაქტი არის უმნიშვნელოვანესი პოლიტიკური ნაბიჯი, როგორც რუსეთის, ასევე აზერბაიჯანის მხრიდან. ეს არის ურთიერთქმედებისა და თანამშრომლობის უმაღლესი ფორმა. განსაკუთრებით, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ჩვენ მეზობლები ვართ (მეზობლები ვართ როგორც კავკასიაში, ისე კასპიის რეგიონში), და ბევრ რამეში ჩვენი ქვეყნების საგარეოპოლიტიკური პრიორიტეტები ემთხვევა, ასეთი დოკუმენტის ხელმოწერა არის ისტორიული მოვლენა. და რა თქმა უნდა, ჩვენ, როგორც მოკავშირეებმა, ეგრევე დავიწყეთ მუშაობა სხვადასხვა მიმართულებით, მათ შორის, იმ მიმართულებებით, რომლებიც, შესაძლოა, ჩვენი ორმხრივი ფორმატის ჩრდილში დარჩა.

- იმ წლების განმავლობაში, რაც დეკლარაციის ხელმოწერიდან გავიდა, მნიშვნელოვანი და ისტორიული ვიზიტი განხორციელდა - რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის აზერბაიჯანში. იგი ბევრჯერ სტუმრობდა ჩვენს ქვეყანას, მაგრამ ეს ვიზიტი განსაკუთრებულია. ეს სახელმწიფო ვიზიტი პირველად განხორციელდა ამ წლის ზაფხულში, რომლის ფარგლებში ჩვენ არა მხოლოდ დავადასტურეთ ჩვენი ურთიერთობების სამოკავშირეო ხასიათი, არამედ დავგეგმეთ ორმხრივი ურთიერთქმედების განვითარების გზები.

დღეს რუსეთი და აზერბაიჯანი ორი სანდო პარტნიორია. და ვფიქრობ, რომ ამის თაობაზე არ არსებობს ეჭვები არც აზერბაიჯანში, არც რუსეთში. როგორც უკვე ვთქვი, ჩვენი ქვეყნებისათვის რთულ პერიოდში, ჩვენ ყოველთვის ვავლენდით სიტუაციის გაგებას და მეგობრულად ვიქცეოდით. დარწმუნებული ვარ, ასე იქნება მომავალშიც. ჩვენ, რა თქმა უნდა, აქტიურად ვეგრძელებთ ახალი სფეროების მოძიებას სავაჭრო-ეკონომიკური თანამშრომლობისთვის. ვაჭრობის მოცულობა იზრდება. შესაძლოა არა ისე სწრაფად, როგორც სასურველია, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, დინამიკა არსებობს.

ასევე, ჩვენ ვუბრუნდებით რუსეთის მოქალაქეების აზერბაიჯანში ვიზიტების წინა პანდემიურ დონეს, რაც ასევე მოწმობს იმას, რომ ატმოსფერო – როგორც პოლიტიკური, ისე წმინდა ადამიანური – მაქსიმალურად პოზიტიურია, რადგანაც ვიზიტები, ჩვეულებრივ, ხორციელდება იმ მიმართულებებით, სადაც ადამიანები თავს კომფორტულად გრძნობენ. და ჩვენ ვხედავთ მნიშვნელოვნად გაზრდილ ვიზიტებს ბოლო 2-3 წლის განმავლობაში. და ამ ყველაფრის მთავარი დადასტურებაა ჩვენს ქვეყნებს შორის ფრენების გაზრდილი რაოდენობა.

ვფიქრობ, ახლა მათი მინიმუმ ორჯერ მეტი იქნება, ვიდრე საბჭოთა პერიოდში.
ასე რომ, ჩვენ მოხარულები ვართ იმით, თუ როგორ ვითარდება ჩვენი ურთიერთობები, ვაფასებთ მათ. დარწმუნებული ვარ, რომ მომავალ წელსაც ეს პოზიტიური დინამიკა შენარჩუნდება.

- თუმცა, რუსეთისთვის ახლა ომიანობის დროა. ნატოში აცხადებენ, რომ ბლოკი მზად უნდა იყოს რუსეთთან ომისთვის მომდევნო 5-7 წლის განმავლობაში. ამისთვის მიმდინარეობს პრაქტიკული მზადება, შეიცვალა მობილიზაციის სისტემა. ამის შესახებ ალექსანდრე ბელოუსოვი საუბრობდა რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს გაფართოებულ კოლეგიაზე ორშაბათს - რომ 10 დღეში რუსეთის საზღვრებთან უნდა იყოს 100 ათასი ნატოს ჯარისკაცი, 30 დღეში - 300 ათასი და 180 დღეში - 800 ათასი. 2026 წელს ნატო გეგმავს გერმანიაში საშუალო სიშორის რაკეტების განთავსებას, მიუხედავად იმისა, რომ პუტინმა გააფრთხილა, რომ რუსეთი ამას არ გააკეთებს, თუ კი ნატო არ გააკეთებს ამას. რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა ალექსანდრე ბელოუსოვიმა ორშაბათს, თავდაცვის სამინისტროს გაფართოებულ კოლეგიაზე, პრეზიდენტის თანდასწრებით, განაცხადა, რომ რუსეთი მზად უნდა იყოს ნატოსთან ომისათვის მომდევნო ათწლეულში. რას შეიძლება, ნიშნავდეს ეს აზერბაიჯანისა და რუსეთის სამოკავშირეო ურთიერთობებისათვის?

- მე მაინც მინდა გამოვხატო იმედი, რომ ნატოსა და რუსეთს შორის ასეთი აშკარა დაპირისპირებმდე საქმე არ მივა. პირველ რიგში, იმიტომ, რომყველა ხვდება, რაკატასტროფული შედეგები ექნება ამას მთელი მსოფლიოსთვის, ყველა ქვეყნისათვის და, რა თქმა უნდა, იმ ქვეყნებისთვის, რომლებიც ესაზღვრება რეგიონს.

მეორე მხრივ, მე მაინც იმედი მაქვს, რომ ადმინისტრაციის შეცვლა შეერთებულ შტატებში აგრეთვე იქნება საგარეო პოლიტიკის ორიენტირების შეცვლაც. ამის იმედს იძლევა ბატონი ტრამპის პრეზიდენტობის პირველი პერიოდის გამოცდილება და მისი და მისი გუნდის მიერ გაკეთებული განცხადებები წინასაარჩევნო კამპანიის დროს და მას შემდეგ. ასე რომ, ასეთი სცენარის წარმოდგენა, რომ ნატო და რუსეთი ერთმანეთს ებრძვიან ცხელ ომში, იგივეა, რაც აპოკალიფსის წარმოდგენა. ანუ, ცხადია, რომ ამ ომში გამარჯვებული არ იქნება, და არც ერთი ქვეყანა, თუნდაც ძალიან შორს მდებარე ნატოს რეგიონიდან ან რუსეთის ტერიტორიიდან, თავს უსაფრთხოდ არ იგრძნობს. ვფიქრობ, რომ ვაშინგტონში, მოსკოვსა და სხვა დედაქალაქებში საკმარისი პოლიტიკური სიბრძნე ექნებათ, რომ ასეთი კოშმარული სცენარი არ განხორციელდეს.

რაც შეეხება აზერბაიჯანის ვალდებულებებს, ჩვენ ყველა ჩვენს ვალდებულებას მაქსიმალური პასუხისმგებლობით ვეკიდებით და მომავალში ასევე ვიმოქმედებთ. მგონია, რომ აზერბაიჯანს ასევე შეუძლია თავისი წვლილის შეტანა - ალბათ, ცოტა დავიწყებული სიტყვაა - დაძაბულობის განმუხტვაში.

- დიახ-დიახ, ეს არის განმუხტვის საქმე. და ვფიქრობ, რომ ეს სიტყვა ახლა მოთხოვნადია საერთაშორისო ლექსიკონში. და იმედი მაქვს, რომ ის იქნება გამოყენებული.

აზერბაიჯანის საგარეო პოლიტიკის თავისებურებებიდან გამომდინარე, იმის გამო, რომ როგორც დასავლეთში, ისე აღმოსავლეთში აზერბაიჯანი აღიქმება, როგორც სრულიად დამოუკიდებელი მოთამაშე, რომელიც დამოუკიდებლად ახორციელებს საგარეო პოლიტიკას, და იმის გამო, რომ ესაა ერთადერთი ქვეყანა, რომელიც არის რუსეთის მოკავშირე და ერთდროულად ნატო-ს წევრ თურქეთის მოკავშირეც. მეორე ასეთი ქვეყანა მსოფლიოში არ არსებობს. ამიტომ, თუ გავაგრძელებთ ჩვენს ვალდებულებებში ლოგიკურ ჯაჭვს, ჩვენი მოკავშირეობის ვალდებულებები დივერსიფიცირებულია. დაბუნებრივია, ჩვენ ვიმოქმედებთ რეალური სიტუაციის შესაბამისად „მიწაზე “.

და ისევ მინდა ვთქვა, რომ, შესაძლო,ა რაღაც ეტაპზე აზერბაიჯანის ძალისხმევა იყოს საჭირო. აქ გაიმართა რიგი შეხვედრებისა რუსეთის არმიის გენერალური შტაბის უფროსსა და ნატო-ს სამხედრო კომიტეტის ხელმძღვანელს შორის. ასევე, შედგა ამერიკის შეერთებული შტატებისა და რუსეთის სამხედრო ხელმძღვანელობის შეხვედრა ბაქოში. ეს არ იყო შემთხვევითი არჩევანი. არსებობს არც თუ ისე ბევრი ქვეყანა, რომლებსაც ენდობიან როგორც დასავლეთში, ისე რუსეთში და აღმოსავლეთში. და არც ისე ბევრია ქვეყნები, რომლებიც არ არიან ანგაჟიებულნი ფორმალური ან არაფორმალური წევრობით სამხედრო-პოლიტიკურ სტრუქტურებში. ამიტომ ჩვენ მზად ვართ, იმ შემთხვევაში, თუ იქნება ასეთი საჭიროება, ჩვენი წვლილი შევიტანოთ დაძაბულობის განმუხტვის საქმეში.

- მოკლედ რომ ვთქვათ, არა. თუ ცოტა გავშლით ჩემს პასუხს, იმის გათვალისწინებით, რომ პერიოდულად მსგავსი ინფორმაცია გარკვეულ მედია საშუალებებში ჩნდება, უნდა ვთქვა, რომამის საჭიროება არ არსებობს.

აზერბაიჯანი სამხედრო თანამშრომლობას თურქეთთან ახორციელებს1992 წლიდან– დამოუკიდებლობის აღდგენის მომენტიდან. მაშინ დაიწყო სამხედრო თანამშრომლობა, რომელიც დღემდე გრძელდება. რა თქმა უნდა, ფორმები იცვლება საჭიროების მიხედვით, მაგრამ უნდა ვთქვა, რომ ამ უცდაათზე მეტი წლის განმავლობაში თურქეთმა და მისმა სამხედრო სტრუქტურებმა დიდი როლი შეასრულეს აზერბაიჯანული არმიის მოდერნიზებაში და მისმიერ მაღალი სტანდარტების მიღწევაში საბრძოლო მზადყოფნის, ოპერაციების დაგეგმვის, სიტუაციის ანალიზისა და სამხედრო დაზვერვის პოტენციალის სფეროში. ჩვენ ძალიან მადლობელი ვართ ჩვენი თურქი მეგობრების ასეთი დახმარებისთვის.

თურქეთსა დააზერბაიჯანს შორის მოკავშირეობის დეკლარაციაში, რომელიც აზერბაიჯანსა და რუსეთს შორის დეკლარაციის ხელმოწერის ერთი წლით ადრეა ხელმოწერილი, არის პუნქტი, რომელიც ითვალისწინებს ურთიერთ დახმარებას მტრული აგრესიისა და საფრთხეების შემთხვევაში. ანუ, ეს არის როგორც აზერბაიჯანის, ისე თურქეთის მხრიდან დახმარების აღმოჩენის ვალდებულება, თუ რომელიმე ქვეყანას დაემუქრება გარე საფრთხე ან აგრესია. ამიტომ დეკლარაციის ეს პუნქტი, ფაქტობრივად, ხდის აბსოლუტურად არასაჭიროდ მუდმივი სამხედრო ინფრასტრუქტურის შექმნას ამა თუ იმ ტერიტორიაზე.

დავუბრუნდეთ ინფორმაციის გავრცელების საკითხებს. მინდა ვთქვა, რომ დღეს, პრაქტიკულად, შეუძლებელია, ნებისმიერი სამხედრო ბაზის დამალვა მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში. ამიტომ ეს ინფორმაციული წიაღსვლები პოლიტიკური სპეკულაციების ხასიათსატარებს. ჩვენ თურქეთთან ყოველწლიურად ათზე მეტ ერთობლივ წრთვნას ვატარებთ – ნახევარს აზერბაიჯანში, ნახევარს თურქეთში. ფაქტობრივად, შევიძინეთ მაღალი ოპერაციული ეფექტურობა სამხედრო ოპერაციებში. რა თქმა უნდა, ეს არის კავკასიაში სტაბილურობის მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რადგან თანამედროვე მსოფლიო და ის, როგორ ვითარდება მოვლენები, კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ მსოფლიო რადიკალურად შეიცვალა. და ის რეალობები, რომლებიც შეიქმნა, და ის თამაშის წესები, რომლებიც განისაზღვრა მეორე მსოფლიო ომის შედეგების მიხედვით, დღეს უკვე აღარ ფუნქციონირებს.

გლობალური აქტორებიც კი ამას არ მალავენ . ავანსცენაზე ისევ პოლიტიკური მისწრაფებების ძალის ფაქტორი გამოდის. ის ქვეყნები, რომლებმაც ეს უფრო ადრე გაიგეს, სწორედ დღეს ბევრად უფრო უსაფრთხოდ შეიძლება გრძნობდნენ თავს. მიუხედავად ამისა, თანამედროვე მსოფლიოში, ალბათ, ვერც ერთი ქვეყანა სრულ უსაფრთხოდ თავს ვერ იგრძნობს.

დიახ, გეგმავს. მაგრამ უნდა ვთქვა, რომბოლო სულ ცოტა სამი წლის განმავლობაში არ გაფორმებულა ახალი კონტრაქტები რუსული შეიარაღების შესყიდვასთან დაკავშირებით. ამის მიზეზი ის არის, რომ რუსული სამხედრო მრეწველობა, ასე ვთქვათ, მუშაობს შინაგანი მომხმარებლისთვის. რამდენადაც ვიცი, რუსეთი დროებით გაეცალა საერთაშორისო შეიარაღების ბაზარს გასაგები მიზეზების გამო. ზოგიერთი კონტრაქტე3ბის ვადა, რომელიც ოთხი წლის წინ რუსეთთან შეთანხმებით იყო გაფორმებული, გადაწეულია. ჩვენ მივიღეთ ეს გადაწყვეტილება, სიტუაციის გათვალისწინებით, რაც იმას ნიშნავს, რომ ეს კონტრაქტები ვერ შესრულდება.

მაგრამ ჩვენ ყურადღებით ვადევნებთ თვალს რუსეთის თავდაცვის მრეწველობის სიახლეებს. ჩვენ უკვე გვქონდა ახალი განაცხადები. ახლახანს გავგზავნეთ ისინი. და როგორც კი რუსული სამხედრო მრეწველობა მზად იქნება, ჩვენ, ბუნებრივია, ახალ კონტრაქტებს ჩავრთავთ. ამიტომ ამ პროცესს მევიხილავ, როგორც დროებით შეჩერებულს, ობიექტური მიზეზების გამო.

- ეს ნიშნავს პირდაპირ საფრთხეს, რომელზეც ჩვენ არაერთხელ გვქონდა საუბარი, როგორც საჯაროდ, ასევე ჩემს მოლაპარაკებებში სომხეთის პრემიერ-მინისტრთან, რომელშიც ვუზიარებდით ჩვენს შეშფოთებას. ამავე შეშფოთებას ვუზიარებდით საფრანგეთის მთავრობას და შეერთებული შტატების ხელისუფლებას, რომლებმაც ბაიდენის ადმინისტრაციის დროს შეცვალეს სამხრეთ კავკასიის ქვეყნების მიმართ დაბალანსებული მიდგომა და სომხეთისადმი ცალმხრივი მხარდაჭერის გზას დაადგნენ.

მრავალი მაგალითი არსებობს, რომელიც მიუთითებს, რომ ეს საფრთხეები საკმაოდ სერიოზულია. ის შეიარაღება, რომელსაც მაკრონის მთავრობა სომხეთს აწვდის, არისშეტევითი, მომაკვდინებელი შეიარაღება და პრაქტიკულ საფრთხეს წარმოადგენს აზერბაიჯანისთვის. იმის გათვალისწინებით, რომ ჩვენი საზღვრის სიგრძე სომხეთთან ათასზე მეტ კილომეტრს შეადგენს, და მრავალი დასახლებული პუნქტი საზღვართან ახლოს მდებარეობს, და ამ დასახლებების უმეტეს ნაწილში ყოფილი ლტოლვილები ბრუნდებიან, ჩვენ, რა თქმა უნდა, ვერ ვიქნებით ამ პროცესის მხოლოდ დამკვირვებლები.

ჩვენ არაერთხელ ვუფიქსირებდით სომხეთს და მის მფარველებს აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტში, რომ ეს უნდა შეწყდეს. მაგრამ, სამწუხაროდ, არ გაგვიგეს. სომხეთის შეიარაღების პროცესი სწრაფი ტემპით მიმდინარეობს. ჩვენ, შეძლებისდაგვარად, ვადევნებთ თვალს ყველაფერს, რაც იქ ხდება. ტექნიკური თვალსაზრისით, სომხეთის ტერიტორიის სიღრმის გათვალისწინებით, ეს დღეს ძალიან თული არ არის.

საფრანგეთი, რა თქმა უნდა, ამ საკითხში ლიდერობს. მეორე ადგილზეა ინდოეთი. მესამე ადგილზე კი – აშშ. მიუხედავად იმისა, რომ საფრანგეთი და ინდოეთი არ მალავენ, რომ სომხეთს მომაკვდინებელ შეიარაღებას აწვდიან, ისინი ხშირად ამითთავსაც კი იწონებენ... აშშ ამას არ აღიარებენ. თუმცა, ჩვენ მოვძებნეთ სამხედრო-სატრანსპორტო თვითმფრინავები, რომლებიც სომხეთის აეროპორტებში ეშვებოდნენ და შეიარაღება მიჰქონდათ.

ჩვენ, რა თქმა უნდა, გვიწევს სათანადო ზომების მიღება. ჩვენი მომავალი სამხედრო ბიუჯეტი 2025 წელს რეკორდული იქნება – დაახლოებით, ხუთი მილიარდი დოლარი. ანუ, ჩვენ იძულებულნი ვართ (გავზარდოთ ბიუჯეტი - რედ). ამ თანხის, მინიმუმ 60% არ დავხარჯავდით, რომ არა მსგავსი საფრთხეები. ამას გამოვიყენებდით ყარაბახის აღდგენისთვის, სოციალური დახმარებებისა და სხვა საჭიროებებისათვის. მაგრამ ჩვენ გვიწევს, ეს გავაკეთოთ და გავაკეთებთ კიდეც ამას.

ვთვლი, რომ ეს დამღუპველი გზაა. პირველ რიგში, სომხეთი არ გაუძლებს ჩვენთან შეიარაღების რბოლას. მიუხედავად იმისა, რომ შეიარაღების დიდნაწილს დასავლეთიდან ისინი იღებენ უფასოდ ანკრედიტით, რომელიც შემდეგ ჩამოიწერება, ამ შემთხვევაშიც კი ისინი ვერ გაუძლებენ შეიარაღების რბოლას.

მეორე ყაქრაბახის ომის და 2023 წლის სექტემბრის ანტიტერორისტული ოპერაციის შედეგები მათ არ უნდა დაივიწყნ. ასევე უნდა იცოდნენ, რომ, მიუხედავად მაკრონის რეჟიმის მაქსიმალური მხარდაჭერისა და აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის მხარდაჭერისა, თუ ისინი გადაწყვეტენ კიდევ ერთ პროვოკაციას ჩვენს წინააღმდეგ, მათ არავინ დაეხმარება. როგორ დაეხმარათ მაკრონი 2020 წელს ან 2023 წელს? დაუჭირა მხარი... სულ ეს იყო და ეს .რისი მაქნისია? ეს ჩვენ კარგად ვიცით. ..

- დიახ, ეს ორი პროცესი რატომღაც დასავლეთში განცალკევებულია.. თუმცა, ჩვენვთვლით, რომ ეს ორი პროცესი ინტეგრირებული უნდა იყოს. სამშვიდობო შეთანხმება და ჩვენს წინააღმდეგ სომხეთის თანმიმდევრული შეიარაღება არის ორი, ერთმანეთთან შეუსაბამი კურსი.

ჩვენ ხომ სამშვიდობო შეთანხმების საკითხში მართლაც დიდ პროგრესს მივაღწიეთ. ამ დოკუმენტის 17 მუხლიდან 15 შეთანხმებულია, დარჩა 2. და როდესაც მე უკანასკნელად ვხვდებოდი სომხეთის პრემიერ-მინისტრს ყაზანში, ის, რაც მე მოვისმინე და ვიგრძენი, იყო, რომ ეს ორი მუხლი არ იყო შეთანხმებული, მაგრამ სომხეთის მხრიდან შესაძლებელია მათი მიღება, მე ჩვენს პირობებს ვგულისხმობ.

- ერთი მათგანი ეხება ერთმანეთის მიმართ საერთაშორისო დავებისგან თავის შეკავებას. იმიტომ, რომ ვფიქრობ, ეს არის ორივე მხარისთვის მისაღები მუხლი. ჩვენ ახლახანს დავასრულეთ ზიანის ანალიზი. უფრო ზუსტად, დეტალური ანალიზი. ამას 4 წელი მოვანდომეთ. და ეს დოკუმენტურად არის დაფიქსირებული. ეს არის, დაახლოებით, 150 მილიარდი დოლარი – ზარალი, რომელიც ოკუპაციის წლებში იყო მიყენებული. ამიტომ, ერთმანეთის წინააღმდეგ დავებზე უარი, ვფიქრობ, იქნებოდა ურთიერთმისაღები.

მეორე მუხლი ეხება ჩვენს საზღვარზე სხვა ქვეყნების წარმომადგენლების განლაგების აკრძალვას. 2022 წლის ოქტომბერში. ოთხმხრივ შეხვედრაზე, რომელშიც მონაწილეობდნენ ფაშინიანი, ევროკავშირის პრეზიდენტი შარლ მიშელი, საფრანგეთის პრეზიდენტი და მე. მაშინ საფრანგეთი არ იყო გამორიცხული ნორმალიზაციის პროცესიდან. და შეთანხმებულიიყო, რომ ორ თვეში მოწვეული იქნებოდა ევროკავშირის წარმომადგენელთა შეზღუდული კონტინგენტი…

- დიახ. ორითვის განმავლობაში 40 ადამიანი განთავსდება. ამის შემდეგ ეს მისია გაგრძელდა, ჩვენთან შეუთანხმებლად არგუმენტაცია იყო ასეთი: „რატომ უნდა შეგვეთანხმებინა თქვენთან, როცა მისია სომხეთის ტერიტორიაზეა“.

შემდეგ კი რაოდენობა გაიზარდა 200 კაცზე მეტამდე. და მეტიც, ეს მისია თანდათან გახდებოდა ნატოს მისია, რადგან იქ ჩაერთვნენ კანადის წარმომადგენლები. ასე რომ ეს მეორე პუნქტია, რის საფუძველზე უნდა მივაღწიოთ თანხმობას.

- დარჩა ჯერ კიდევ სომხების რაღაც რაოდენობა მაინც ყარაბახში? რა ხდება ახლა იქ?

- ორიოდე თვის წინ ბოლო ინფორმაცია იყო, რომ იქ დაახლოებით სომხური ეროვნების სადღაც 20 ადამიანი ცხოვრობდა. ჯერ კიდევ სანამ ჩავატარებდით ანტიტერორისტულ ოპერაციას — ერთდღიანს 2023 წლის სექტემბერში - ოფიციალურად გამოვაქვეყნეთ ყარაბახის სომხების რეინტეგრაციის გეგმა აზერბაიჯანის სახელმწიფოში. ეს გაკეთდა საჯაროდ, განთავსდა ინტერნეტში, რადგან ჩვენი მრავალი მცდელობა, რომ კონტაქტი დაგვემყარებინა სომხური საზოგადოების წარმომადგენლებთან, წარმატებით არ დაასრულდა. ისინი გვაიგნორირებდნენ, არ უნდოდათ შეხვედრა ჩვენთან, არ უნდოდათ საუბარი ჩვენთან. ამიტომ, ჩვენ ეს ინტერნეტში დავდეთ. და იქ საკმაოდ ნათლად არის გაწერილი ყველაფერი, თითოეულმა შეიძლება ნახოს, დაწყებული განათლებისგან, კულტურული გარემოს შენარჩუნებამდე, რეინტეგრაციის გზებამდე...

ისინი, ვინც დარჩნენ, კვლავ იღებენ სოციალურ დახმარებას აზერბაიჯანის სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროსგან. მათი მკურნალობა, პროდუქტებით მომარაგება, მათი ცხოვრება იქ მთლიანად უზრუნველყოფილია.

- დიახ, ცოტა ხნის წინდაიწყო პროექტი საბავშვო ბაღის მშენებლობის შესახებ ასტრახანის ოლქის გუბერნატორის ბრძანებით. ის ახლახან დაგვიახლოვდა და ასევე ეწვია გუბადლინის რაიონს, სადაც ეს სოციალური ინფრასტრუქტურის ობიექტი შენდება. ამიტომ ჩვენ ძალიან მადლიერები ვართ ამ ყურადღებისთვის.

არსებობს რამდენიმე კომპანია რუსეთიდან, რომლებიც მონაწილეობენ ნივთებისა და მომსახურების მიწოდებაში. ასევე არსებობს რუსული კონტრაქტორები, მაგრამ არ ვიტყოდი, რომ მათი რაოდენობა დიდია. ვფიქრობ, მათი რაოდენობა შეიძლება, გაიზარდოს, რადგან აღდგენითი სამუშაოების მასშტაბები საკმაოდ ფართოა. და ეს, ძირითადად, ეხება ინფრასტრუქტურულ პროექტებს, გზებს, რკინიგზებს, გვირაბებს, ხიდებს. ანუ ბევრი რუსული კომპანია, რომელიც კარგი გამოცდილებით არის ამ სფეროში.

- დიახ, უეჭველად. ჩვენ ამას მივესალმებით და ველოდებით. როგორც ასტრახანის ოლქი, ასევე პროექტებში მონაწილეობის თვალსაზრისით. არსებობს საინვესტიციო პროექტები. პირველი, übrigens, საინვესტიციო პროექტი განხორციელდა ტატარსტანით. ეს იყო სერვის ცენტრი КАМАЗ ჯებრაილინის რაიონში, რომელიც გახსნა ტატარსტანის ხელმძღვანელმა და მე. და, übrigens, დღეს ჩემი კიდევ ერთი შეხვედრა იქნება თათარსტანის ხელმძღვანელთან. თათარსტანის დელეგაცია ბაქოშია. ამიტომ ეს იყო პირველი საინვესტიციო პროექტი. ანუ პირველი უცხოური ინვესტიციის პროექტი ასევე რუსული იყო. ამიტომ ჩვენ ველოდებით ინვესტიციებს, და კონტრაქტორებსაც სიამოვნებით მივესალმებით.

- მთავარი სირთულე იმაში იყო, რომ დროის თვალსაზრისით შეზღუდული ვიყავით. როგორც წესი, ქვეყნებს ორი წელი აქვთ მომზადებისთვის. ჩვენს შემთხვევაში კი 11 თვე გვქონდა. ეს მოხდა იმის გამო, რომ გადაწყვეტილების მიღებამდე 2-3 დღით ადრე, გასულ დეკემბერში, საქართველო კვლავ ბლოკავდა აზერბაიჯანის კანდიდატურას. და რადგან კონსენსუსი არ არსებობდა, კითხვა, გაიმართება თუ არა COP-29 ბაქოში, ბოლო დღეებში გადაწყდა.

ამიტომ ჩვენ მხოლოდ 11 თვე გვქონდა მომზადებისთვის. ეს იყო ყველაზე დიდი სირთულე, რადგან ჩვენ უნდა შეგვეძინა ადგილი, სადაც შეგვეძლო 70 000-ზე მეტი მონაწილის მიღება (რეგისტრირებული იყო 76 000) დაგანთავსება, უნდა გადაგვეწყვიტა სასტუმროების სერტიფიკაცია, ამისთვის შეირჩა სხვადასხვა დასასვენებელი ზონები, აგრეთვე აშენებული, მაგრამ ჯერ კიდევ არ ჩაბარებული საცხოვრებელი ობიექტები. იყო უზარმაზარი ორგანიზაციული სამუშაო. და ჩვენ ღირსეულად გავართვით თავი. რამდენადაც ვიცი, კონფერენციის დროს იყო მხოლოდ 10 საჩივარი ორგანიზების თაობაზე, თუმცა, ხარვეზები მაშინვე გამოსწორდა, სტუმრები ყველანი კმაყოფილები იყვნენ.

მეორე სირთულე, თუ შეიძლება მას სირთულედ მოვიხსენიოთ, უფრო მეტად დავარქმევდი გარკვეულ დისკომფორტს, იყო სრულიად არამოტივირებული აგრესიის, სიძულვილის გრძნობა, რომელიც გაჯერებული იყო შურით და აზერბაიჯანისადმი მიუღებლობით. მაგრამ, ღონისძიება შედგა და ეს იყო ქვეყნის ერთგვარი პრეზენტაცია...

- ისინი შეჩვეული არ არიან, რომ ვინმე მათ სამართლიანობას ასწავლიდეს. ისინი შეჩვეული არიან, რომ თავად ასწავლიან ყველას. შეჩვეულები არიან, რომ მათ წინაშე ყველა ქედს იხრის, მათ რაღაცას სთხოვენ, მათთან კონსულტაციებს გადიან, მათ გარეშე არაფერი ხდება. ასე ცხოვრობდნენ და ფიქრობდნენ ამ ყოფილი კოლონიური და ახლა უკვე ზოგიერთი პოსტ-კოლონიური ქვეყნები. და ეს ღრმადაა გამჯდარი მათ ცნობიერებაში. და ზოგადად, ჩვენ საფრანგეთთან არასდროს არ გვქონია პრობლემა.

უფრო მეტსაც გეტყვით. შეიძლება, საფრანგეთთან ჩვენ უფრო აქტიურად ვთანამშრომლობდით, ვიდრე რომელიმე სხვა ევროპულ ქვეყანასთან, სანამ საფრანგეთის ხელისუფლებაში მაკრონი არ მოვიდა. თუმცა, როდესაც ჩემი მამა გახდა პრეზიდენტი, 1993 წელს, თავისი პირველი ოფიციალური ვიზიტი საფრანგეთში განახორციელა. იმიტომ, რომ მათ პირველებმა მოიწვიეს. როდესაც მე გავხდი პრეზიდენტი 2003 წელს, ასევე პირველი ქვეყანა, რომელმაც მომიწვია, იყო საფრანგეთი. და ჩემი პირველი ვიზიტი იქ იყო.

შემდეგ ჩვენ აქტიურად ვთანამშრომლობდით, ძალიან ბევრი ფრანგული კომპანია მუშაობდა აქ. ჩვენ გვაქვს 13 ფრანგულ ქალაქთან, ჩვენი ქალაქები დამეგობრებულნი არიან. მაგრამ ამ გადაჭარბებულმა ამბიციებმა და არასწორად შეფასებულმა მანიამ მაკრონის მთავრობაში, ამან ეს ყველაფერი გადააგდო უკიდეგანოში. იმიტომ, რომ როდესაც დაიწყო ყარაბახის მეორე ომი და ისინი აშკარად იდგნენ ოკუპანტების მხარეს, ეს იყო პირველი სიგნალი, რომ ჩვენი ურთიერთობა არ იყო კარგად. მათი მხრიდან. მაგრამ შემდეგ მათ მაინც მოუწიათ შედეგების მიღება, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ცდილობდნენ ყველა მეთოდის გამოყენებას პროცესს ხელს უშლიდნენ.

ახლახანს, დათხოვილი პრემიერ-მინისტრი, ბერნიე, საფრანგეთის პოლიტიკოსი, არალეგალურად სტუმრობდა ყარაბახს უკვე 2020 წლის შემდეგ. ანუ ყველა ამ ძალისხმევამ მიგვიყვანა იქამდე, რომ ჩვენი ურთიერთობა უბრალოდ გადავიდა კრიზისში. შემდეგ, სექტემბრის 2023 წლის შემდეგ, მათ ხუთჯერ სცადეს ამ საკითხის წამოყენება გაერო-ს უშიშროების საბჭოში და ხუთჯერ წარუმატებლად. მხარდაჭერის რაოდენობა იყო ისეთი, რომ არ იყო შესაძლებელი ეს საკითხი განიხილულიყო სხდომაზე. შემდეგ მათ წაიყვანეს სხვა გზით, როგორც თვითონ ამბობენ, ჩვენ სხვა გზას დავადგებით, ევროპის კავშირში ცდილობდნენ აზერბაიჯანის სანქცირებას. რის გამოც? იმის გამო, რომ ჩვენ აღვადგინეთ ჩვენი სუვერენიტეტი. და ასევე წარუმატებლად.

მაშინ ისინი უფრო განარისხდნენ ჩვენზე და ახლა იყენებენ ყველა მეთოდს, რათა დაგვიკნინონ. რაც შეეხება მათი კოლონიალური წარსულს, ზოგი ამ ყველაფერს აღიქვამს, როგორც "ჩვენი პასუხი". მაგრამ ვფიქრობ, რომ ამას უფრო ღრმა მნიშვნელობა აქვს. თუ დასაწყისში, ალბათ, შესაძლებელი იყო ამ კუთხით ფიქრი, ახლა, როდესაც ჩვენ ჩავერთეთ ამ საკითხში, როდესაც ვხედავთ საფრანგეთის კოლონიალური სახეს, როდესაც ჩვენს წარმომადგენლებს აქტიური კომუნიკაცია აქვთ საფრანგეთის კოლონიებთან, როგორც მათ ქვეყანაში, ისე ბაქოში და სხვა ადგილებში, ჩვენ რეალურად ვხედავთ იმას, რაც იყო მსოფლიოს საზოგადოებრიობისგან დიდი ხნის განმავლობაში დაფარული. რატომ? იმიტომ, რომ არავინ არ უნდოდა თავგზა ატკინოს. იმიტომ, რომ ისინი ბლოკირებას უწევენ. ჩვენთვისაც კი, როდესაც ჩვენი ურთიერთობა გადავიდა "ცივი ომის" ფაზაში, პირველ რიგში მოდიოდნენ მესიჯები, რომ თქვენ არ დაგავიწყდეთ, რომ ჩვენ დიდი ქვეყანა ვართ.

- როგორ რას? ბუნებრივი რესურსების დაუნდობელ ექსპლუატაციას.

- და არა მხოლოდ. მგონია, რომ ახალი კალედონიის მსგავსია 13 თუ 15 ასეთი ადგილი. ახლახანს ერთ-ერთ მათგანში, მაიოტის კუნძულზე, მომხდარი იყო ცუნამი. ევრო-ნიუსი გუშინ იტყობინებოდა, რომ მაიოტის კუნძულზე მოსახლეობის 75% ცხოვრობს სიღარიბის ზღვარს მიღმა. 30%-40% საცხოვრებელი სახლები განადგურებულია. ეს საფრანგეთის ტერიტორიაა. იურიდიულად. თუმცა, კომორის კუნძულების ნაწილი გახლავთ. საფრანგეთი მას უკანონოდ იკავებს. რა უფლებით? როცა ახალ კალედონიაში არეულობები მოხდა, 13 ადამიანი მოკლეს, 100-ზე მეტი დაიჭრა, 1000-ზე მეტი დააკავეს. გარდა ამისა, ხალხის ლიდერები საფრანგეთში გადმოიყვანეს და ციხეებში აკავებენ. ანუ ეს მაკრონის დიქტატურაა. ეს მაკრონის რეჟიმია.

და როცა ამაზე ვსაუბრობ, ბუნებრივია, ყველა მათიან ცხოველურ ძაღლს აგზავნიან ჩემს წინააღმდეგ, როგორიცაა არასამთავრობო ორგანიზაციები და მედიაო. თუ თავიდან, როგორც აზერბაიჯანული საზოგადოება, ჩვენ დავიწყეთ ეს თემა დღის წესრიგში აყენება პასუხად, ახლა ყველაფერი გაცილებით სერიოზულია. ჩვენ, რა თქმა უნდა, გულით ვგრძნობთ ამ ხალხებს, რომლებიც უფლებებს მოკლებული არიან. ასე რომ, ნუველ კალდონიაზე რა ვთქვათ, როცა ევროპაში, კორსიკაში, აკრძალავენ კორსიკულ ენას, რომ კორსიკულ ენას არ შეუძლია საჯარო ადგილებში გამოყენება? ეს რა არის? და ეს დემოკრატიაა, ეს ადამიანის უფლებებია? შეიძლება საფრანგეთი და იყო ადრე დიდი ქვეყანა დიდი მოაზროვნეებით, დიდი მეცნიერებით, მწერლებით. მაგრამ ახლა ეს ასე არაა.

ახლა მაკრონის რეჟიმი საფრანგეთს აძლევს "მარცხის სახელმწიფოს" სახეს. მიყურეთ, რამდენიმე მაგალითი მოვიტანო. პირდაპირ. ჩავარდნები აფრიკაში, საფრანგეთისთვის სანაპირო რეგიონი, ასე ვთქვათ, "ადიუდ". ნიგერი, ბურკინა-ფასო, მალი, ახლა ჩადია, რომელიც მათ უკვე მოემსახურა და სენეგალი, სადაც პრეზიდენტი შეიცვალა და ნაციონალური სულის ადამიანი მოვიდა. და ეს მხოლოდ დასაწყისია. ჩავარდნა ლიბანში. სრული ჩავარდნა. ჩავარდნა აზერბაიჯანში. ჩავარდნა საქართველოს. ნახეთ, რა ხდება შინაურ პოლიტიკაში. ტარანტულა. ახალი პრემიერ-მინისტრი დანიშნეს. მისი ქმარი ან ცოლი, არ ვიცი ვინ არის, საგარეო საქმეთა მინისტრი. ამის შემდეგ, ევროპარლამენტში არჩევნების ჩავარდნის გამო, მათ "მამათა ბეჩს" გახდიან. დანიშნავენ, აი, ნეფტალინიდან ამოღებული ბორნიეს, რომელსაც ასევე გადამწყვეტი პირი გახდიან. ახლა კიდევ ვიღაცას პოულობენ. მაგრამ არ შეიძლება საკუთარ თავზე დაიწყოთ? როგორც ადრე საბჭოთა პერიოდში ამბობდნენ, თვითკრიტიკით დაიწყეთ. შეხედეთ, Moody’s ყოველ თვეს აყრიდა საფრანგეთის რეიტინგს. რა Triple A? ახლა უკვე პატარა "ა". ძალიან პატარა.

- ჩავარდნა! ჩავარდნა ჩავარდნაზე! და ვინარის ამ წარუმატებლობისავტორი? ბატონი მაკრონი. ეს არის ის, რაზეცუნდა დავფიქრდეთ. და არა იმაზე, როგორდავაზარალოთ აზერბაიჯანი. მათ უკვესაკუთარ თავებს დაეჯახნენ ჩვენთან დაკავშირებით. სულ მცირე, დარჩენილიმაინც დატოვონ.

საქართველოში ვხედავ, რომ სიტუაციის სტაბილიზაცია ხდება. და ეს გვახარებს. საქართველო ჩვენთვის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პარტნიორია და ახლო მეგობარი. მრავალი საუკუნის განმავლობაში ჩვენი ხალხები მშვიდობიანად და თანხმობაში ცხოვრობენ. საქართველოს დესტაბილიზაცია ან დესტაბილიზაციის საფრთხე არის ზიანის მომტანი არა მხოლოდ საქართველოსთვის, არამედ აზერბაიჯანისთვისაც. ამიტომ ჩვენ ყველაფერს ვაკეთებთ, რომ საქართველოში სიტუაცია მიდიოდეს პოლიტიკურ სტაბილურობისკენ და ქვეყანა წარმატებით განვითარდეს.

კიდევ ერთხელ, როდესაც ვსაუბრობთ გარე გავლენებზე, აღმოჩნდა, რომ საქართველოში ფუნქციონირებს ათასობით არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომლებიც დასავლეთიდან იღებენ დაფინანსებას. ადამიანები, რომლებიც ამ ორგანიზაციებში მუშაობენ, ან ხელფასს იღებენ, სავარაუდოდ, ათასობით არიან, თუ არა უფრო მეტნი. და ჩვენ ვიცით, რას ნიშნავს ეს, რადგან იყო პერიოდი ჩვენს ქვეყანაში, როცა ამგვარი "გრანტიმჭამელები" და გრანტების მიმცემი ორგანიზაციები თავს კომფორტულად გრძნობდნენ. მაგრამ ჩვენ ეს შევწყვიტეთ. ამიტომ ნებისმიერიმა გრანტმა, რომელიც გამოიყოფა, აზერბაიჯანული თუ უცხოური ორგანიზაციის მხრიდან, უნდა გაიაროს რეგისტრაცია.

- დიახ, ბუნებრივია. მეორეც, დახმარება უნდა იყოს არამონოპოლისტური. იმიტომ რომ ბაიდენის ადმინისტრაცია როგორ დარჩება ისტორიაში, გარდა ბევრი სხვა მიზეზის, ასევე იმიტომ, რომ მისი მიდგომა ძალიან შეჭრილი იყო. "ჩვენი მიზანია, დაგეხმაროთ," – "მადლობა, არ გვსურს," – "არა, ჩვენ გვინდა." მათ აქვთ ისეთი სტრუქტურა, როგორიცაა USAID, რომელიც ცდილობს, დაგეხმაროს. მაგრამრატომღაც ისინი არ ეხმარებიან იქ, სადაც ჩვენ გვჭირდება.

- მაგრამ ჩვენთან ჯერ არ არის აკრძალული. თუმცა, ვფიქრობ, ტრამპმა, შეიძლება, აკრძალოს.

- აა...თქვენ აკრძალეთ?

- დიახ.

- სწორადაც მოიქეცით. ვფიქრობ, რომ ახლა ეს ორგანიზაცია, შეიძლება, საერთოდ წავიდეს პოლიტიკიდან. აი, როგორ თავსმოხვეულად უნდათ დახმარება. მაგრამ ჩვენ ხომ ყველა ზრდასრულები ვართ, ყველაფერი გვესმის. ამიტომ აქ ყველაფერი დავალაგეთ.

მაგალითად, აზერბაიჯანული მედიას ვერ განიხილავს უცხოეთში დაფინანსება ერთი პროცენტითაც კი. ვერ. მაგრამ რატომ? ჩვენ ხომ არ ვაფინანსებთ მედიას აშშ-ში. მაშინ რატომ უნდა დააფინანსონ ჩვენი მედიები? და ისინიც, თავისი წყაროებით, როგორიცაა "ამერიკის ხმა" და "თავისუფლების რადიო", დღე და ღამე აგინებენ ჩვენს ხალხს, ჩვენს ქვეყანას და ჩვენი გამარჯვების სახიფათო ნაკვალევს ტოვებენ სომხეთთან დაკავშირებით.

ამიტომ მე მგონია, რომ საქართველოში გარკვეული დრო გაუშვეს ამ საკითხის მოწესრიგებაში. და როცა ეს უკვე გაკეთდა, მატარებელი ცოტა წავიდა. მაგრამ კარგია, რომ ახლა სიტუაცია სტაბილურობისკენ მიდის. და კიდევ, ხედავთ, ისევ მაკრონის ყურები გამოჩნდა. ნუთუ მას თავისი ქვეყანაში არ შეუძლია დარჩენა, აუცილებლად უნდა შევიდეს საქართველოში. და რა ვნახეთ ამ ცერემონიაზე პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში? როგორც ჩანს, პაპა ფრანცისკემ ცერემონიას გაუშვა თვალიდან. მან მაკრონს არ აპატია ეს სირცხვილი.

- ოლიმპიური, რა თქმა უნდა. დიახ. და სწორად მოიქცა. ის კორსიკაზე წავიდა. თითქოს რომ უფრო მტკივნეულად დააყენოს საკითხი.

ასე რომ, თუ დავბრუნდებით საქართველოსთან დაკავშირებულ შეკითხვას, ის ბევრად უფრო ფართო საკითხია, ვიდრე ჩანს. და ვფიქრობ, სწორედ ამიტომ არიან ის ქვეყნები, რომლებსაც ჩვეულებრივ უშვებენ წინ, რათა მათ გაახმოვანონ სანქციები და ასე შემდეგ - ყველაფერი ამისთვისაა… ეს, თუ ასე შეიძლება ითქვას, კავკასიისათვის ბრძოლაა. სომხეთი - გასაგებია, სად მიდის. ის, ფაქტობრივად, გამოეყო კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციას. ჩვენი, შემოწმებული მონაცემებით, ერთადერთი მიზეზი, რატომ არ გასცდნენ ოფიციალურად, არის ის, რომ ჯერ კიდევ არ მიიღეს განკარგულება სახელმწიფო დეპარტამენტიდან. როგორც კი მიიღებენ, ისინი გავლენ.

აზერბაიჯანი დამოუკიდებელი მოთამაშეა, საკმაოდ კვალიფიციური და შესანიშნავად შეუძლია, თავი დაიცვას.

ამიტომ საქართველო არის მნიშვნელოვანი ფაქტორი კავკასიისათვის ბრძოლაში. რა სახის იქნება ის? იქნება ტრადიციული? დაფუძნებული ჩვენს კავკასიურ ღირებულებებზე?

ისე, ბორელი ვახსენეთ. მას ყურადღება მოვაკელი. ბოლოს კიდევ მინდა ორიოდე სიგნალი გავუგზავნო, მიუხედავად იმისა, რომ ამაზე უკვე ვთქვი ერთ-ერთ გამოსვლაში COP-ზე (2014 წლის ნოემბერში გაეროს კლიმატის ცვლილებების კონფერენციაზე - რედ.). მე თვითონ მოვიშველიე ბორელის სიტყვები. მან თქვა, რომ ევროპა არის აყვავებული ბაღი, ხოლოყველაფერი დანარჩენი ჯუნგლებია. მე კი ვთქვი, რომ თუ ჩვენ ჯუნგლები ვართ, მოგვშორდით.

საერთოდაც, ბორელს რაც შეეხება, ვფიქრობ, მას რომ რამდენიმე ათეული წლის წინ ეცხოვრ, ის დიქტატორ ფრანკოს კარგი საგარეო საქმეთა მინისტრი იქნებოდა. უბრალოდ, მას „არ გაუმართლა“, რომ სხვა ეპოქაში ცხოვრობს.

- ეს ძალიან მარტივად გამოდის, რადგან რუსული ენა მოთხოვნადია საზოგადოებაში. და არცერთმა პერიოდმა, ჩემი მამას თუ ჩემი მმართველობის პერიოდში, არასოდეს არ დაწესებულა რაიმე შეზღუდვები და არც იქნება. პირიქით, ჩვენ ყველანაირად ვცდილობთ შევქმნათ დამატებითი პირობები იმისთვის, რომ ადამიანები უკეთ იცნობდნენ რუსულ ენას და სრულყოფილად დაეუფლონ მას.

ჩვენში ფუნქციონირებს 320-ზე მეტი სკოლა, სადაცრუსულ ენაზე მიმდინარეობსსწავლება. საერთო ჯამში, რუსულ ენაზე სწავლობს ან რუსულად სწავლობს, როგორც მეორე ენა, ჩვენიერთ მილიონამდე მოსწავლე. 800 ათასი სწავლობს როგორც მეორე ენა.

ფუნქციონირებს ორი უნივერსიტეტი: მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და სეჩენოვის აკადემია. ასე რომ, ხშირად ჩამოდიან შემოქმედებითი კოლექტივები – ძირითადად თეატრები, თითქმის რეგულარულად. ამიტომ ის მოთხოვნადია, ის ცოცხალია, თავს კარგად გრძნობს.

რას გვაძლევს ეს? პირველრიგში, პრაქტიკული თვალსაზრისით, ნებისმიერი ენის ცოდნა გამდიდრებს. ენისკარგი ცოდნა შესაძლებლობას გაძლევს, სრულად გაიაზრო ლიტერატურა და სხვადასხვა სამეცნიერო განვითარების საკითხები. მაგალითად, ჩვენი მეცნიერები ბევრ ინფორმაციას იღებენ რუსული წყაროებიდან. ეს საშუალებას აძლევს ჩვენს ხალხს კომუნიკაცია ჰქონდეს არა მხოლოდ რუსულენოვან მეგობრებთან და კოლეგებთან, არამედ სხვა ქვეყნებში, ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში. ანუ, რუსულიენის საშუალებით მთელი კომუნიკაცია მიდის.

ჩვენ ყველა ქვეყანასთან, ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებთან - პრეზიდენტებთან ვკომუნიცირებთ რუსულად. ჩვენი გუნდი რუსულ ენაზე ვსაუბრობთ. როცა ვხვდებით, ვსაუბრობთ რუსულად. აი, რას აძლევს ეს. და რა თქმა უნდა, ეს კიდევ ერთი კომფორტის ფაქტორია რუსული დიასპორისთვის აზერბაიჯანში. ეს არის ერთ-ერთი პოზიტიური ფაქტორი ჩვენს ქვეყნებს შორის საერთაშორისო ურთიერთობებში. და ეს ასევე ნიშნავს, რომ რუსულ ენასთან ასეთი დამოკიდებულება კატეგორიულად არ აზიანებს არც აზერბაიჯანულ ენას, არც ჩვენს იდენტობას, არც ჩვენს კულტურას. აბსოლუტურად არა.

პირიქით, ეს ქმნის მეგობრულ ატმოსფეროს. და არ არის შემთხვევითი, რომ არა მხოლოდ ამით შეიძლება შევხვდეთ ერთმანეთს, არამედ იმითაც, თუ როგორ ვითარდება კულტურული და რელიგიური ურთიერთობები. შემთხვევითი არ არის, რომ ბაქო არის ადგილი, სადაც იმართება საერთაშორისო ფორუმი კულტურულ დიალოგზე. ანუ ყველაფერი ურთიერთდაკავშირებულია. და ვფიქრობ, რომ ჩვენი პოლიტიკა დაამტკიცა თავისი სისწორე. ხოლო ისინი, ვინც ცდილობენ პოლიტიკური მოტივებით ენის დისკრიმინაციას, დიდ შეცდომას უშვებენ.

- ამისთვის საკმარისი იყო მხოლოდ ის, რაც ვთქვი. ჩემი გაიგონეს და აირჩიეს სხვა მიმართულებები მეზობლად.

- პირველი, რაც მახსენდება, არის მშვიდობა. რომ 2025 წელს ომი დასრულდეს, ადამიანები დაბრუნდნენ სახლში და ცხოვრობდნენ მშვიდად, ცდილობდნენ გაიგონ ერთმანეთი. რა თქმა უნდა, სანქციური პოლიტიკის გათვალისწინებით რუსეთის წინააღმდეგ, მინდა, რომ ქვეყნის ხელმძღვანელობამ შეინარჩუნოს საკუთარი ძალების თავდაჯერებულობა და პრეზიდენტის გუნდმა გააგრძელოს ყველაფერი, რაც შესაძლებელია, რათა მინიმუმამდე დაიყვანოს სანქციური პოლიტიკის უარყოფითი შედეგები. რადგან ყველასთვის გასაგებია, რომ ეს გავლენების გარეშე არ ჩაივლის. ნებისმიერი საზოგადოება მძიმე პერიოდში კონსოლიდირდება. ჩვენ ვხედავთ ამ კონსოლიდაციას რუსეთში. მსურს, რომ ეს გზა გაგრძელდეს.

კიდევ ერთი მომენტი მინდა აღვნიშნო. ნაწილობრივ უკვე შევეხე ამ საკითხს, როდესაც პასუხი გავეცი ერთ-ერთ კითხვას. ეს არის ის, რაც კიდევ უფრო აერთიანებს ჩვენს ქვეყნებს, ხალხებს და ხელისუფლებებს. ეს არის ერთგულება ჩვენი ეროვნული ფესვების და ტრადიციული ღირებულებების მიმართ. დღეს ბევრ რეგიონში ეს დიდი იშვიათობაა - ან გარეგანი მმართველობა, ან სრული მორალური დეგრადაცია, ან ორივე ერთად. ანუ ეს ჩვენთვის დადებითად გარჩევს.

ის ტენდენციები, რაც მსოფლიოში ვხედავთ, და, მათ შორის, ტრამპის არჩევა პრეზიდენტად - ეს არის ერთ-ერთი ფაქტორი, რომ ის ჩვენთან ერთადაა, როგორც იტყვიან, ერთ ნავში, რაც ტრადიციულ ღირებულებებს ეხება. ვფიქრობ, რომ იქნება შესაძლებელი ადამიანის ასპექტისთვის დამანგრეველი ტენდენციის, განუსაზღვრელი ძარცვის და აღარც კი შეხვეული ბოროტების შებრუნება, რომლებსაც ჩვენ ვიხილეთ პარიზის ოლიმპიური თამაშების გახსნაზე. ამას გააკეთებენ ლიდერები და საზოგადოება, რომელთაც სჯერათ ლიდერების. ამას ჩვენ გავაკეთებთ. აუცილებლად. სხვანაირად, ჩვენ უფრო მცირე ჯგუფში აღმოვჩნდებით, ხოლო ჩვენ არ შეგვიძლია ვიყოთ უმცირესობაში.

გისურვებთ, რა თქმა უნდა, ყველას, რომ ახალ წელს ბედნიერება, კეთილდღეობა მოეტანოს.

- თქვენც გმადლობთ.