სხვილოს ციხის ისტორია ამილახვრების ფეოდალურ გვარს უკავშირდება. მათ სხვილოს მამული XIV საუკუნეში მიიღეს
თბილისიდან სხვილოში 1,5 საათში ჩახვალთ
სოფელ პანტიანთან ციხე ძალიან ახლოსაა, მთავარია დაახლოებით 1 კილომეტრის სიგრძის ციცაბო აღმართი გადალახოთ
XVII საუკუნეში სხვილო გივი ამილახვარის ერთ-ერთი მთავარი საყრდენი წერტილი იყო ირანის აგრესიის წინააღმდეგ ბრძოლაში
თითქმის ХVIII საუკუნის ბოლომდე სხვილო ამილახვრების გვარს ეკუთვნოდა
ის საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე დაცული ციხე იყო
კედლების სისქე ორი მეტრია, სიმაღლე კი 14 მეტრამდე
ციტადელი მოგრძო მართკუთხედის ფორმისაა
შესასვლელი დაახლოებით ჩვეულებრივი კარის ზომისაა
რომელიც ორი მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობს. ასასვლელად მისადგმელი კიბე გამოიყენებოდა
კონსტრუქციას ორი კოშკი აქვს. ჩრდილოეთის კოშკი საგუშაგოდ გამოიყენებოდა. მეორე კოშკი ციხის სამხრეთით მდებარეობს
სულ ზედა სართულზე მოწყობილია მებრძოლთა სამოძრაო იარუსი
კოშკებს შორის სივრცეში აღმართულია დამატებითი კედლები და სხვადასხვა შენობები, მათ შორის სახლებიც
ციხის შიგნით შემორჩენილია ორსართულიანი ეკლესიის ნანგრევები. მისი ზედა ნაწილიდან მხოლოდ გუმბათი შემორჩა
ციხე-სიმაგრის სანახავად მოსული ადამიანები აუცილებლად შედიან ეკლესიაშიც, ამიტომ ის მიტოვებულად არ მიიჩნევა
ციხესთან დგას მაგიდა და სკამებიც, სადაც შეიძლება პიკნიკის მოწყობა და ლამაზი ხედებით ტკბობა
ამილახვრებმა საგვარეულო სასაფლაო სამთავისის ეკლესიის შიდა ტერიტორიაზე მიიღეს. ის 1030 წელს სამთავნელმა არქიტექტორმა ილარიონ ვაჩეს ძე ყანჩაელმა ააგო
სამთავისის ტაძარი ჯვარ-გუმბათოვანია, რომელიც ედესის ხატის სახელობისაა
ტაძრის გარშემო შემორჩენილია ძველი ტაძრების ფუნდამენტები, პატარა ეკლესია, ტაძრის ღობე და XVIII საუკუნის სამრეკლო
ტაძრის ტერიტორიაზე ძველი სასაფლაოც არის
ადრე კომპლექსი სამი ციხისგან შედგებოდა. ახლა შემორჩენილია მხოლოდ ციტადელი და თითო ცილინდრული კოშკი თითო ციხე-სიმაგრიდან. აქ ასევე იხილავთ 1774 წელს აგებულ ეკლესიას