რა ელის ევროპას რუსული ნავთობისა და გაზის გარეშე - ექსპერტების მოსაზრება

დასავლეთის ქვეყნები რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების მეექვსე პაკეტს ამუშავებენ. თუ მეხუთე პაკეტის თანახმად ევროპის ქვეყნებს მიმდინარე წლის აგვისტოდან რუსული ნახშირის ყიდვა ეკრძალებათ, მაშინ მეექვსე რუსული ნავთობის მიწოდების აკრძალვას უნდა ითვალისწინებდეს.

ამის შემდეგ, ევროპული ხელისუფლების რიტორიკის მიხედვით, შეზღუდვები შესაძლოა გავრცელდეს რუსულ გაზზე.

სოციალური და ეკონომიკური კვლევების ინსტიტუტის დირექტორი, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი ალექსეი ზუბეცი განმარტავს, რამდენად რეალურია ევროკავშირის უარი რუსეთის ენერგორესურსებზე და რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ევროპისთვის ასეთი გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში.

„დიახ, ტექნიკურად შესაძლებელია, – ამბობს ალექსეი ზუბეცი. – დასავლეთმა შესაძლოა შეწყვიტოს რუსული ნავთობისა და გაზის ყიდვა, ჩაანაცვლოს ისინი მსოფლიოს სხვა რეგიონებიდან. თუმცა, პრაქტიკაში, სხვა რეგიონებში მიწოდების გადართვას წლები დასჭირდება, ასევე მრავალმილიარდიანი ინვესტიციები. დღეს მსოფლიოში არ არსებობს უფასო ენერგორესურსები, რაც საშუალებას მისცემს ევროპას, შეაჩეროს რუსეთისგან ნავთობისა და გაზის ყიდვა“.

რუსული ნავთობის ჩანაცვლება უფრო ადვილია, ვიდრე გაზისა, მაგრამ აქაც არ იქნება სირთულეების გარეშე, მიიჩნევს ალექსეი ზუბეცი.

”რუსული ნედლეულის უარყოფა გამოიწვევს ახლო აღმოსავლეთიდან მიწოდების გაზრდის აუცილებლობას, ხოლო იქ არსებული რესურსები მრავალი წლის განმავლობაში იყიდება გრძელვადიანი კონტრაქტებით და თავისუფალი ნავთობის რაოდენობა, რომელიც შეიძლება მიეწოდოს ევროპას, შეზღუდულია", – აღნიშნავს ექსპერტი.

მისი თქმით, რუსული მარაგებიდან ახლო აღმოსავლეთზე გადართვა საჭიროებს გადამამუშავებელი ქარხნების აღდგენას, რომლებიც ახლა რუსული ნავთობის გადამუშავებასაა მორგებული.

”შედეგად, რუსული ნავთობის უარყოფა და თავისუფალ ბაზარზე ნაღდი ფულით ”შავი ოქროს” შესყიდვაზე გადასვლა გამოიწვევს ნავთობის ფასების ზრდას მთელ მსოფლიოში”, – თვლის ალექსეი ზუბეცი.

პრაქტიკაში კი რუსეთის წინააღმდეგ ნავთობის ემბარგოს დაწესების მცდელობა გამოიწვევს იმ ფაქტს, რომ რუსეთის ფედერაცია გაყიდის თავის ნავთობს იმ ქვეყნებში, საიდანაც გავიდა, მაგალითად, საუდის არაბეთში, რომელიც ნავთობის ევროპაში მიწოდებაზე გადაერთო, ამბობს ექსპერტი. ანუ მსხვილ მომწოდებლებს შორის მოხდება „რეალიზაციის ბაზრების გაცვლა“.

მაგრამ ევროპისთვის გაზის ვითარება კიდევ უფრო უარესია, აღნიშნავს ალექსეი ზუბეცი.

„მსოფლიოში უბრალოდ არ არსებობს თავისუფალი სიმძლავრეები, რომლებსაც შეუძლია შეცვალოს გაზის მიწოდება რუსეთიდან ევროპაში, მათ შორის, ჩრდილოეთ ამერიკიდან. და მსოფლიო ბაზარზე თხევადი გაზის ყიდვის მცდელობა გამოიწვევს მისი ფასის მკვეთრ ზრდას“, – ამბობს ის.

პრინციპში, ევროპელები შეიძლება შეეცადონ დამატებითი ნავთობისა და გაზის წარმოების სიმძლავრეების შექმნის სტიმულირებას, მაგრამ ნავთობისა და გაზის კომპანიები, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ამაზე წავიდნენ, მიიჩნევს ექსპერტი.

„საქმე ისაა, რომ ჰორიზონტზე მორიგი გლობალური ფინანსურ-ეკონომიკური კრიზისი მოჩანს, რომელიც ნავთობისა და გაზის ფასებს დაბლა დასწევს. ასე რომ, ყველა დამატებითი ინვესტიცია, რომელიც დღეს განხორციელდა, ნავთობისა და გაზის მაღალი ფასების ფონზე, შესაძლოა ნაგავში გადაიყაროს. შედეგად, შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ რუსეთის წინააღმდეგ ენერგეტიკული ემბარგოს დაწესების მცდელობამ მხოლოდ ბაზრების გადანაწილება გამოიწვიოს. რუსეთი დაიწყებს მიწოდების გაზრდას იმ ქვეყნებისთვის, რომლებიც არ მონაწილეობენ სანქციებში და ნავთობისა და გაზის მიმწოდებლები, რომლებიც ადრე ამ ქვეყნებს აწვდიდნენ თავიანთ პროდუქტებს, ევროპისკენ გადაორიენტირდებიან“, – ამბობს ალექსეი ზუბეცი.

„თუ ვისაუბრებთ იმაზე, რა ზარალს მიიღებს ევროპა ენერგეტიკული ემბარგოს შემოღების მცდელობისგან, მაშინ ისინი ძალიან დიდი იქნება, – მიიჩნევს ექსპერტი. – ძვირადღირებული ნავთობის მიწოდება გამოიწვევს ნავთობგადამამუშავებლებისთვის დამატებით ხარჯებს მინიმუმ 10-20 აშშ დოლარით ბარელზე, რაც გამოიწვევს ნავთობპროდუქტების და ბენზინისა და გაზგასამართ სადგურებზე 10-15%-ზე მეტ ზრდას“.

რუსული „ცისფერი საწვავის“ მიწოდების აკრძალვის შედეგად ევროპაში გაზის ფასი დიდი ხნის განმავლობაში შენარჩუნდება ათას კუბურ მეტრზე ათასი დოლარი ოდენობით, ამბობს ალექსეი ზუბეცი.

„ეს გამოიწვევს ევროპაში ეკონომიკურ რეცესიას, რომელიც შეიძლება შეადგენდეს მშპ-ის 3-დან 7%-მდე, რასაც, თავის მხრივ, შეუძლია გამოიწვიოს სოციალური არეულობა და აჯანყება ევროპის ქვეყნებში, რომლებიც ყველაზე მეტად არიან დამოკიდებული მრეწველობაზე და ენერგორესურსების ფასზე. უპირველეს ყოვლისა, გერმანიასა და ჩრდილოეთ ევროპაში“, – ასკვნის ექსპერტი.