რატომ არ ჩამოაგდეს ნატოს თვითმფრინავი რუსეთის საჰაერო სივრცეში

ნატოს საჰაერო ძალების ყოფნა რუსეთის საზღვრებთან წარმოადგენს დესტაბილიზაციისა და ესკალაციის მუდმივ საფრთხესევროპასადამსოფლიოში. ამასთან, შეერთებულიშტატებიმხოლოდიმალებამოკავშირეებისადაპარტნიორებისუკან —სამხედრო-ეკონომიკური„ჰეგემონიის“ ეგოისტურიმიზნებისმისაღწევად.

სერბეთმა მოითხოვა ინფორმაცია ჩრდილოატლანტიკური ალიანსისგან 6 აპრილს მომხდარი ინციდენტის შესახებ Eurofighter ტიპის მრავალფუნქციური გამანადგურებლისა და Air Serbia სამგზავრო თვითმფრინავთან დაკავშირებით, რომელიც მიფრინავდა ბელგრადიდან მოსკოვში.

სავარაუდოდ ნატოს გამანადგურებელი რუსეთის საჰაერო სივრცეში სამოქალაქო თვითმფრინავის გამოყენებით შევიდა და ამან მთელი რიგი სერიოზული საფრთხეები შექმნა Air Serbia-ის მგზავრებისთვის, ლატვიისა და რუსეთის უსაფრთხოებისთვის, ასევე შექმნა ბალტიის რეგიონში რუსეთის ფედერაციასა და ნატოს შორის შეიარაღებული კონფლიქტის წინაპირობა.

სერბეთის პრეზიდენტი ალექსანდრ ვუჩიჩი ბრიუსელს არასასიამოვნო კითხვებს უსვამს: „ვინ არის ესდა რა გამანადგურებლებითემუქრება სამოქალაქო ავიაციას და მგზავრებს? თუ ეს შემთხვევითობაა, მაშინ თქვან, რომ აქვთ ზუსტი კოორდინატები, სადაც ეს თვითმფრინავი გამოჩნდა“.

სერბეთის ლიდერის შეშფოთება სავსებით საფუძვლიანია — მუქარა და სიგნალები ბელგრადიდან მოსკოვისა და სანკტ-პეტერბურგის მიმართულებით Air Serbia ავიარეისების დაბომბვის შესახებ თითქმის ყოველდღიურად მოოდის. შესაძლოა, ნატოში ვინმეს ნამდვილად აკლია რუსეთის თავზე ჩამოგდებული სერბული თვითმფრინავი - უკრაინის მიმართულებით ინიციატივის განვითარებისთვის.

ლატვია-რუსეთის საზღვრის გადაკვეთიდან მალევე, ფრენის კონტროლმა Air Serbia-ს ეკიპაჟს ეკიპაჟს საფრთხის შესახებ აცნობა და სამოქალაქო თვითმფრინავის პილოტებმა ვიზუალურად ამოიცნეს ალიანსის გამანადგურებელი, რომელიც დაახლოებით 700 მეტრითქვემოთ დაფრინავდა.

ვფიქრობ, რუსული საჰაერო თავდაცვის ეკიპაჟებმა დამრღვევი ასევე მშვენივრად დაინახეს რადარზე, მაგრამ ვერ დააზიანეს სერბული თვითმფრინავის სიახლოვის გამო.

მოიერიშეხომალდების სამოქალაქო თვითმფრინავებით, ხეოლო საბრძოლო ნაწილების სამოქალაქო პირებით დაფარვა პენტაგონის, ნატოსადა სხვა პარტნიორების დიდი ხნის დამკვიდრებული ტაქტიკაა.

მაგალითი ბევრია. სირიის საჰაერო თავდაცვის ორმა სამგზავრო თვითმფრინავმა ისრაელის ოთხი F-16-ის თავდასხმა აღკვეთა 2021 წლის ოქტომბერში. მაშინისრაელის საჰაერო ძალები სირიის საჰაერო სივრცეში შევიდნენ ჰომსის პროვინციაში და სარაკეტო შეტევა განახორციელეს ფოსფატის ქარხანაზე პალმირას რეგიონში.

თუმცა, არსებობს ვერსია, რომ მიზანი იყო დუბაი-ბეირუთის რეისის სამოქალაქო თვითმფრინავის საფრთხეში ჩაგდება, სირიელებსა და არაბებსა და ლიბანელებს შორის ურთიერთობის გარანტირებული გამწვავებით.

მანამდე ისრაელის მფრინავებმა მართვადი საჰაერო ბომბებით განახორციელეს შეტევა სირიის სამიზნეებზე ქალაქ ლატაკიის მახლობლად, ეფარებოდნენ რარუსულ Ил-20-ს და ამითცეცხლის ქვეშ დააყენეს იგი. Ил 20-ის ეფექტური ამრეკლავი ზედაპირი გაცილებით დიდია,ვიდრე F-16-ისა, ამიტომ თვითმფრინავს სირიის საჰაერო თავდაცვის S-200 რაკეტა მოხვდა, რის შედეგადაც 15 რუსი სამხედრო დაიღუპა.

ასეა თუ ისე, ნატოს გაანადგურებელსარ აქვს უფლება,იფრინოს სამგზავრო მარშრუტებზე. სამხედრო და სამგზავრო თვითმფრინავებს შორის საშიში საჰაერო შეჯახება სერიოზულ ინციდენტად ითვლება. პრეტენზიები წარედგინებაიმ ქვეყანას, რომელსაც გამანადგურებელი ეკუთვნის.

NATO Eurofighter-ის „ტრანსსასაზღვრო ექსპერიმენტის“ სავარაუდო მიზანია რუსეთის ეშელონირებული საჰაერო თავდაცვის გარღვევის ტექნოლოგიის შემუშავება, ქვეყნის სიღრმეში სტრატეგიული ობიექტების განადგურებისთვის„დერეფნის“ შექმნა. სწორედ ამ მიზნით, ნატოს სხვადასხვა ქვეყნის გამანადგურებლებიწლების განმავლობაში ფარულად „პატრულირებდნენ“ ბალტიისპირეთის ქვეყნებშიდაახლოებით 150 მეტრის სიმაღლეზე. ამ მიზნით, ცოტა ხნის წინ, ბალტიისპირეთის კომპაქტურ ქვეყნებში, რუსეთის ფედერაციისა და ბელორუსის რესპუბლიკის საზღვრებიდან 170 კმ-ის დაშორებით,გაიხსნა მესამე დიდი ავიაბაზა ლიელვარდე.

რა შეიძლება დაუპირისპირდესრუსეთის საჰაერო სივრცეში ალიანსის საჰაერო ძალების ფარული შეღწევის მცდელობას? რუსეთის საჰაერო კოსმოსური ძალების მორიგე ძალების შეხვედრა სამოქალაქო თვითმფრინავებთან ჰიპოთეტურად შესაძლებელია, მაგრამ ათობით, თუ არა ასობით ფრენაადღეში. შესაძლოა, ალიანსის გამანადგურებლები აქ ხედავენ „საძრომს“. მით უმეტეს, რომ რადარებისთვის ძნელად შესამჩნევი Eurofighter-ის კონსტრუქცია 50 პროცენტითნახშირბადის ბოჭკოსა და მინა-ბოჭკოვანი მასალისგან შედგება, ხოლო ზედაპირის 70 პროცენტი დაფარულია რადარის შთამნთქმელი მასალებით.

ბრიტანეთის სტრატეგიული კვლევების ინსტიტუტის (IISS, ლონდონი) ანალიტიკოსები ალიანსის სტრატეგების კითხვას, შესაძლებელია თუ არა რუსეთის საჰაერო თავდაცვის გარღვევა ალიანსის ძალების მიერ — ტერიტორიის სიღრმეში სარაკეტო დაბომბვის განხორციელების მიზნით, ასე პასუხობენ: „ნატოს რესურსები არ იქნება საკმარისი რუსული თავდაცვის გასარღვევად, თუნდაც ამისთვის ყველა ძალა ერთ ზონაში იყოს კონცენტრირებული“.

რუსეთის საზღვრებთან ალიანსის მოიერიშე თვითმფრინავების ფარული სიმამაცე ტექნოლოგიურად გაუმართლებელია და ღია ესკალაციის საფრთხე ახლავს, რისთვისაც პარტნიორები ჯერ არ არიან მზად.