მაგრამ იყვნენ ისეთებიც, რომლებიც აღნაგობით არ გამოირჩეოდნენ, მაგრამ ძალგულოვნება ნამდვილად არ აკლდათ — ფოლადის გულითა და მუშტით მართლაც რომ სასწაულებს სჩადიოდნენ.
დღეს ორ მათგანზე გვსურს გიამბოთ.
შავერდა მღებრიშვილი
1747 წელს ქართლის მეფე თეიმურაზ მეორე სპარსეთს გაემართა. მეფემ, მოსალოდნელი გართულებების თავიდან აცილების მიზნით, ქართლის მმართველად ასტრახანს გარდაცვლილი ვახტანგ მეექვსის გამაჰმადიანებული ძმისწული დატოვა — არჩილი, იგივე აბდულა-ბეგი.
„თეიმურაზმა აბდულა-ბეგს უბძანა: რადგან მეფე ერეკლე მუდამ ქართლისათვის ვერ მოიცლისო, ქართლს მოუარეო და ერთმანეთის ნებით და შეკითხვით ორივ ქვეყნები მტრისაგან კარგა გაამაგრეთო და ჩემდა მოსვლამდის მშვიდობიანად იყვნეთო“, — მოგვითხრობს მემატიანე.
მაგრამ აბდულა–ბეგმა ავღანელელთა და თბილისში გამაგრებული ყიზილბაშთა 15 ათასიანი გარნიზონის სარდლები გადაიბირა, ლეკებიც დაიქირავა, ქვემო ქართლი (საბარათიანო) მიიმხრო და ერეკლეს შეუთვალა: „ქართლი ჩემია, დამანებე და შენ კახეთს მიეპატრონეო“.
პატარ კახმა ჯერ მოლაპარაკებით, უსისხლოდ სცადა პრობლემის გადაწყვეტა, მაგრამ როცა არაფერი გამოუვიდა, რჩეული მეომრებით მიუხტა აბდულა-ბეგს და კოდასთან გამართულ ბრძოლაში დაამარცხა. ახლადგამომცხვარი სეპარატისტი ბრძოლის ველიდან გაიქცა და სამშვილდეში ჩაიკეტა.
ერეკლემ თბილისში დაბანაკებულ ყიზილბაშთა გარნიზონს შეუტია. კახთა მეფის ბრძანებით, ამირინდო ამილახვარმა ნადირ-შაჰის დატოვებული უზარმაზარი ზარბაზანი გორიდან შინდისში მიიტანა და ჭურვები თაბორის ციხე–გალავანს დაუშინეს. მეოთხე გასროლის შემდეგ გალავანს ნაპრალი გაუჩნდა, რაც ქართველებს შეუმჩნეველი არ დარჩენიათ და შეტევაზე გადავიდნენ.
მათ რიგებში დაწინაურდა ერეკლეს ერთგული თანამებრძოლი, პაპუნა ორბელიანის ყმა შავერდა მღებრიშვილი. ის პირველი შეიჭრა ციხის ვიწრო ბზარში, მაგრამ იმ სივიწროვეში ხმლის მოქნევა შეუძლებელი იყო. ამიტომ შავერდა ხელდახელ შეება დამხვდურ ირანელებს. ქართველმა გმირმა მუშტით გაიკაფა გზა, მძლავრი დარტყმებით მიყარ–მოყარა მტერი. მერე თანამებრძოლებიც მიეშველნენ და ყიზილბაშთა დაცვა გაარღვიეს. თაბორის ციხე ერეკლეს დანებდა.მალე ქართული დროშები ნარიყალასა და მეტეხზეც აფრიალდა — 25 ივლისს მეფე ერეკლემ თბილისი ორსაუკუნოვანი ოსმალური და სპარსული ტყვეობისაგნ დაიხსნა.
როდესაც მეფემ დღის გმირს, შავერდა მღებრიშვილს დასაჯილდოვებლად უხმო, მაშინღა გაირკვა, მძიმედ დაჭრილიყო მამაცი ქართველი. ბრზოლისას მტრის ტყვია ღვიძლში მოხვედროდა სპარსთა მუშტით შემმუსვრელ შავერდას, მაგრამ ბოლომდე მამაცურად იბრძოლა და ქართველების გამარჯვებაში გადამწყვეტი როლი შეასრულა.
ზალიკა ყუბუსიძე
XIX საუკუნის პირველ ნახევარში სამეგრელოს მთავარი ოჯახთან ერთად ლეჩხუმს სტუმრობდა თურმე.
ერთ დღეს მთავრისა და მისი მხლებლებისთვის მოულოდნელად გზა ტყიდან გამოვარდნილ დათვს გადაუჭრია. ცხენები დამფრთხალან და ეტლი, რომლითაც მთავრის მეუღლე მგზავრობდა, კინაღამ გადაბრუნებულა. შეშინებული და დაბნეული დედოფალი ეტლიდან გადმოსულა და... გამძვინვარებული მხეცის წინ აღმოჩენილა.
და სანამ მხლებლები აზრზე მოვიდოდნენ, ლეჩხუმელ ზალიკა ყუბისიძეს უმარჯვნია, ცხენებისთვის გადაუსწრია და პირდაპირ დათვის წინ აღმართულა. შიშველი ხელებით შებმია ნადირს ქართველი ვაჟკაცი. საოცარი სანახავი ყოფილა უკანა თათებზე ატოტვილი უზარმაზარი მხეცისა და კაცის შერკინება, რომელიც თურმე აღნაგობით არც გამოირჩეოდა. თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია ზალიკასთვის, დათვი დაეძლია და ხრამში გადაეჩეხა.
უჩვეულო ჯანი და ძალა რომ ჰქონია ზალიკა ყუბისიძეს, ამას კიდევ ერთი ფაქტი ადასტურებს. ცაგერიდან წყალტუბოს მიმართულებით გზა გაჰყავდათ. მოულოდნელად მშენებლებს უზარმაზარი ლოდი შეხვედრიათ წინაღობად. მოგეხსენებათ, მაშინ ისეთი ტექნიკური შესაძლებლობები არ არსებობდა, ეს პრობლემა რომ მოეგვარებინა. ბევრს ცდილან მუშები, მაგრამ ძვრა ვერ უქნიათ ლოდისთვის.
მაშინ სასოწარკვეთილ ინჟინერს უთქვამს, ვინც ამ ლოდს დაძრავს, ჯილდოს მიიღებსო. მისულა ზალიკა ქვასთან, მისწოლია მთელი ძალით და გადაუგორებია გზიდან.
გახარებულ ინჟინერსაც სიტყვა შეუსრულებია და ზალიკა ყუბუსიძე ბეგარის მოხსნით დაუჯილოებია.